Không phải tiền hay cơ hội, đây mới là thứ Trung Quốc nhận từ Nga giữa căng thẳng với Mỹ

Tháng sau, Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ gặp gỡ Tổng thống Vladimir Putin và phát biểu tại Thượng đỉnh kinh tế quốc tế St Petersburg. Ông Tập cũng sẽ có chuyến đi tới thủ đô Bishkek, Kyrgyzstan để tham dự thượng đỉnh Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO) , cũng như một diễn đàn an ninh khu vực khác tại Dushanbe, Tajikistan. Trong khi đó, Phó Chủ tịch Vương Kỳ Sơn đang công du Pakistan trước khi có mặt tại Hà Lan và Đức.

Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2013, ông Tập đã gặp gỡ ông Putin nhiều hơn bất kỳ nhà lãnh đạo nước ngoài nào (ảnh: AFP)

Giới quan sát cho rằng, khi Trung Quốc và Nga đang ngày càng gần gũi, cuộc gặp mặt sắp tới giữa hai nhà lãnh đạo gần như chắc chắn sẽ củng cố quan hệ hợp tác chiến lược song phương trên nhiều lĩnh vực, bao gồm Venezuela, Triều Tiên, kiểm soát vũ khi và hạt nhân… Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2013, ông Tập đã gặp gỡ ông Putin nhiều hơn bất kỳ nhà lãnh đạo nước ngoài nào.

"Lần này, có thể các động thái chống Trung Quốc của Mỹ, như mức thuế mới và lệnh cấm cho Huawei, sẽ được đề cập tới trong cuộc đối thoại của họ", Artyom Lukin, một giáo sư tại Đại học liên bang cận đông Vladivostok, nhận định. Theo ông, nền kinh tế đang gặp khó khăn do trừng phạt phương Tây sẽ giới hạn khả năng Nga trở thành thị trường nước ngoài và công nghệ thay thế mà Trung Quốc hướng tới; nhưng ông Putin sẽ "đem tới các ủng hộ về chính trị và tư tưởng cho ông Tập".

"Moscow và Bắc Kinh không bị tổn hại nghiêm trọng bởi mức thuế gia tăng của Washington hay hạn chế tiếp cận với công nghệ cao. Tuy vậy, có nhiều lĩnh vực nơi mà hợp tác chính sách Trung – Nga có thể phá hoại lợi ích của Mỹ trong ngắn hạn hoặc dài hạn", ông Lukin cảnh báo. "Ví dụ, Nga và Trung Quốc có thể đẩy mạnh ủng hộ cho chính phủ Nicolas Maduro tại Venezuela…"

Thủ tướng Pakistan Imran Khan gặp gỡ Phó Chủ tịch Trung Quốc Vương Kỳ Sơn tại Islamabad hôm Chủ nhật (26/5) (ảnh: AFP)

Phó giáo sư Li Lifan từ Học viện khoa học xã hội Thượng Hải cho rằng, thương mại song phương là một điểm mấu chốt. "Đây là một cản trở tiềm tàng trong quan hệ giữa hai nước và Bắc Kinh hy vọng sẽ giải quyết được nó trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đi xuống".

Liên quan tới cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, ông Li chỉ ra, Bắc Kinh sẽ tìm kiếm đa dạng hóa đầu tư và hướng tới các thị trường khác, đặc biệt là Nga và châu Âu.

Tuy nhiên, Trung Quốc sẽ không làm gì khiến mối quan hệ với Mỹ trở nên tồi tệ hơn. "Trung Quốc hiện đang theo đuổi cách tiếp cận rất cẩn trọng trước Mỹ, cố gắng tránh làm nóng đối đầu và khiến tình hình trở nên xấu hơn", Danil Bochkov, một học giả của Hội đồng đối ngoại Nga đánh giá. "Điều quan trọng với Trung Quốc là chứng minh mình có một người bạn tin cậy – chính là Nga – nhưng lại không thể hiện điều đó một cách quá gây hấn".

Con Stephen Blank, một chuyên gia cấp cao tại Hội đồng chính sách đối ngoại Mỹ phân tích, Bắc Kinh và Moscow sẽ nỗ lực kiềm chế ảnh hưởng của Mỹ ở các những vùng xa xôi như Trung Á – nơi Bắc Kinh đang mở rộng hiện diện thông qua các dự án xây dựng hạ tầng cơ sở trong sáng kiến "Một vành đai, một con đường".

Tại thượng đỉnh SCO Bishkek sắp tới, có tin đồn rằng ông Tập Cận Bình sẽ gặp Thủ tướng mới tái đắc cử của Ấn Độ Narenda Modi. Theo nhà phân tích độc lập Namrata Goswami, Ấn Độ mong muốn cam kết với một hệ thống thương mại đa phương do WTO dẫn dắt và dựa trên các quy định trong quá trình thảo luận tại SCO.

"Đây là điều có ý nghĩa đặc biệt khi dưới thời Tổng thống Donald Trump, nước Mỹ tập trung vào chính sách 'Nước Mỹ là trên hết' và cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung", Goswami nhấn mạnh.

Thủ tướng mới tái đắc cử của Ấn Độ Narenda Modi (ảnh: getty)

Cuộc chiến chống khủng bố cũng sẽ là một ưu tiên hàng đầu tại thượng đỉnh SCO, giữa những quan ngại về số lượng ngày càng tăng các tay súng IS trở về từ Syria và Iraq. Năm ngoái, giới học giả Trung Quốc ước tính, khoảng 30.000 binh lính hồi giáo cực đoan từng đánh nhau tại Syria đã quay về quê nhà, bao gồm cả Trung Quốc.

"Với kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan của Mỹ, SCO sẽ đánh giá tình hình an ninh tại đó và quyết định có huấn luyện cho quân đội Afghan hay không", ông Li cho biết.

Còn Eva Seiwert, một ứng cử viên Tiến sỹ tại Đại học tự do Berlin hy vọng, các nhà lãnh đạo Trung Quốc, Nga, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Uzbekistan, Ấn Độ và Pakistan, sẽ thảo luận về tình hình Iran.

"Việc chính quyền Trump đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran vào năm 2018 giúp Nga và Trung Quốc dễ dàng đề cử bản thân như những người dàn xếp hòa bình cho xung đột", Seiwert nói. "Bàn bạc về khả năng chấp nhận Iran là một quốc gia thành viên sẽ khiến SCO chứng tỏ được sự ủng cho hợp tác đa phương và hòa bình".

Bên cạnh vấn đề an ninh, chuyến công du của ông Tập tới Trung Á gần như chắc chắn sẽ tập trung vào quan hệ kinh tế. Phó giáo sư Li Lifan nhận định, Trung Quốc có thể gia tăng đầu tư tại khu vực, đặc biệt là các dự án xanh.

"Trung Quốc sẽ tiếp tục mua nông sản từ châu Á… và xây dựng các dự án thủy điện nhằm đáp ứng nhu cầu địa phương", ông Li dự đoán. "Đầu tư vào năng lượng mặt trời và gió cũng được kỳ vọng sẽ tăng".

Minh Đức