Không để trây ỳ nợ đóng bảo hiểm xã hội

Đã ban hành 2.028 Quyết định xử phạt

Từ ngày 1/1/2016, cơ quan Bảo hiểm xã hội được giao bổ sung chức năng thanh tra chuyên ngành đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), BH thất nghiệp theo Luật BHXH số 58/2014/QH13 ngày 20/11/2014 và Nghị định số 21/NĐ-CP ngày 31/3/2016 của Chính phủ nên công tác thanh tra, kiểm tra của ngành BHXH ngày càng được quan tâm để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

BHXH Hà Nội thông tin tới đơn vị về công tác thanh tra năm 2019. Ảnh: B.D

BHXH Việt Nam cho biết, từ năm 2016 đến 9 tháng đầu năm 2019, toàn ngành BHXH đã tiến hành thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp tại 20.202 đơn vị sử dụng lao động. Kết quả: Về đối tượng đóng: Đã phát hiện và yêu cầu người sử dụng lao động làm thủ tục tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho 161.268 lao động chưa tham gia hoặc tham gia thiếu thời gian; số tiền yêu cầu truy thu đóng là 353.944 triệu đồng;

Về mức đóng, qua thanh tra, đã phát hiện và yêu cầu người sử dụng lao động làm thủ tục truy thu đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho 155.058 lao động do đóng thiếu mức tiền lương quy định, số tiền yêu cầu truy thu đóng là 157.401 triệu đồng. Về phương thức đóng: Số tiền các đơn vị nợ trước khi có Quyết định thanh tra, kiểm tra là 8.532.525 triệu đồng, số tiền đơn vị đã nộp là 3.583.144 triệu đồng (đạt tỷ lệ 42%). Về xử phạt vi phạm hành chính: Đã ban hành 2.028 Quyết định xử phạt vi phạm hành chính, với số tiền xử phạt vi phạm hành chính phải thu là 75.359 triệu đồng.

Thông tin về kết quả kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHXH Việt Nam cho hay: Từ năm 2016 đến 9 tháng đầu năm 2019, toàn ngành BHXH đã chủ trì, phối hợp thực hiện kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT tại 56.449 đơn vị (trong đó: Nội bộ ngành kiểm tra tại 36.456 đơn vị, phối hợp thanh tra, kiểm tra liên ngành tại 19.993 đơn vị).

BHXH Việt Nam cho hay, qua kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH, đã phát hiện nhiều sai sót, hưởng chế độ BHXH không đúng quy định; kiến nghị, yêu cầu thu hồi về quỹ BHXH số tiền 36.615 triệu đồng. Kiểm tra việc thực hiện chính sách BHYT, cũng đã phát hiện nhiều cơ sở khám chữa bệnh BHYT đã thanh toán chi phí khám chữa bệnh không đúng quy định; kiến nghị, yêu cầu thu hồi về quỹ BHYT số tiền 679.289 triệu đồng.

Cần bổ sung thêm chức năng, nhiệm vụ trong Luật

Theo BHXH Việt Nam, theo quy định, hiện tổ chức BHXH có quyền và trách nhiệm tổ chức thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT nhưng lại chỉ có chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp mà không có chức năng thanh tra, xử lý vi phạm trong việc thực hiện chính sách pháp luật về BHXH, BHYT đối với các tổ chức, cá nhân, đơn vị sử dụng lao động và các cơ sở khám chữa bệnh BHYT.

Điều này khiến ngành gặp khó khăn không nhỏ trong việc tổ chức thực hiện các quy định của chính sách pháp luật về BHXH, BHYT; quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp bị xâm hại, không được ngăn chặn hoặc xử lý kịp thời. Vì vậy, dẫn tới hàng năm có hàng trăm nghìn lao động không được hưởng các chế độ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp kịp thời; mức độ vi phạm không chỉ dừng ở mức độ xử phạt vi phạm hành chính mà trong một số trường hợp đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo quy định của Luật BHXH, Luật BHYT thì Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành về việc thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH; thanh tra y tế thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành về việc thực hiện chính sách, pháp luật về BHYT và thanh tra tài chính thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành về quản lý tài chính BHXH, BHYT.

Thời gian qua, các cơ quan thanh tra trên đã có nhiều cố gắng trong việc thanh tra và phối hợp với tổ chức BHXH để tranh tra, xử phạt đối với các đơn vị vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, nhưng do số lượng các đơn vị sử dụng lao động, cơ sở khám chữa bệnh quá lớn, lực lượng thanh tra của các ngành này còn mỏng, mặc dù đã có sự phối hợp tham gia rất lớn và có đóng góp không nhỏ vào kết quả thanh tra việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT của lực lượng kiểm tra thuộc tổ chức BHXH nhưng do các Bộ phải tập trung các nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra theo chức năng của ngành mình nên việc thanh tra việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT còn rất hạn chế về số cuộc, số đơn vị được thanh tra và không kịp thời.

Về thẩm quyền thanh tra, BHXH Việt Nam cho hay, theo quy định của pháp luật, cơ quan BHXH chỉ có chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp, còn việc thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT là kiểm tra. Các hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT của người lao động và chủ sử dụng lao động đều do cơ quan BHXH qua công tác kiểm tra phát hiện ra.

Cần hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về thanh tra chuyên ngành Ngành BHXH đề nghị cần rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về thanh tra chuyên ngành. Cụ thể: Sửa đổi, bổ sung Nghị định số 07/2012/NĐ-CP ngày 09/02/2012 của Chính phủ quy định về cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành, theo đó bổ sung thêm ngành BHXH; Sửa đổi, bổ sung các Nghị định: số 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013; số 88/2015/NĐ-CP ngày 07/10/2015 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, BHXH, đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; Về thẩm quyền xử phạt: Đề nghị bổ sung thẩm quyền của tổ chức BHXH xử phạt các hành vi vi phạm về đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp và cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính khi đối tượng vi phạm không tự nguyện chấp hành quyết định xử phạt. Sửa đổi, bổ sung Nghị định số 176/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 của Chính phủ Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế theo hướng giao cho lực lượng thanh tra chuyên ngành của tổ chức BHXH có thẩm quyền trong việc xử phạt vi phạm hành chính…

Tuy nhiên, việc xử lý vi phạm mới chỉ dừng ở mức độ phát hiện sai sót, kiến nghị thu hồi và kiến nghị cơ quan quản lý Nhà nước xử lý theo quy định của pháp luật, còn kết luận sau kiểm tra của cơ quan BHXH không được các đơn vị thực hiện nghiêm túc chưa có tác dụng răn đe, phòng ngừa hành vi vi phạm của các chủ sử dụng lao động và các cơ sở khám chữa bệnh BHYT. Đây là một trong những nguyên nhân cơ bản, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả hoạt động thực hiện chế độ, chính sách của cơ quan BHXH.

Trước thực tế trên, BHXH Việt Nam đề xuất cần sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật hiện hành liên quan đến chức năng, nhiệm vụ. Trong đó với Luật BHXH: Kiến nghị bổ sung chức năng thanh tra chuyên ngành đầy đủ cho ngành BHXH, trong đó có thanh tra việc thực hiện giải quyết chế độ chính sách BHXH, BHYT để hạn chế tình trạng lạm dụng, trục lợi chế độ BHXH và bội chi quỹ BHYT như hiện nay.

Với Luật BHYT: Đề nghị bổ sung trách nhiệm của cơ quan BHXH trong việc thanh tra chuyên ngành về BHYT, thanh tra việc thực hiện chính sách BHYT, thực hiện hợp đồng khám chữa bệnh BHYT.

Với Luật Xử lý vi phạm hành chính: Tại Chương II đề nghị bổ sung thẩm quyền của cơ quan BHXH trong việc thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành. Với Luật Việc làm: Đề nghị bổ sung trách nhiệm của cơ quan BHXH trong thanh tra, kiểm tra việc giải quyết và chi trả chế độ BH thất nghiệp. Với Luật An toàn vệ sinh lao động: Đề nghị bổ sung trách nhiệm của cơ quan BHXH trong thanh tra, kiểm tra việc giải quyết và chi trả chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp…

Bảo Duy