Không có làn sóng đỏ, nhưng nỗi lo chưa hết với ông Biden

Ngay trong đêm 8/11, Tổng thống Joe Biden đã gọi điện chúc mừng hàng loạt ứng viên đảng Dân chủ, bắt đầu từ những người có khả năng chiến thắng cao, chẳng hạn Thống đốc Maryland Wes Moore, đến những người phải trải qua cuộc đua gay cấn hơn như Hạ nghị sĩ Abigail Spanberger của Virginia.

Ông Biden kết thúc điều mà một nhà dự báo nổi tiếng gọi là “đêm bầu cử điên rồ nhất” bằng tin nhắn gửi đến ông John Fetterman - người đã đánh bại bác sĩ nổi tiếng Mehmet Oz trong cuộc đua vào Thượng viện ở Pennsylvania.

Rõ ràng đảng Dân chủ cầm quyền đã không chịu tổn thất lớn như dự đoán. Điều đó giúp Tổng thống Biden tránh được những lời khiển trách nặng nề mà một số người tiền nhiệm phải hứng chịu.

“Dù báo chí và các chuyên gia dự đoán về một làn sóng đỏ (màu của đảng Cộng hòa) khổng lồ, điều đó đã không xảy ra”, ông Biden phát biểu trong cuộc họp báo hôm 9/11, theo CNN.

Song bất chấp tình thế tốt hơn dự đoán với đảng Dân chủ, việc đảng Cộng hòa kiểm soát một hoặc cả hai viện trong Quốc hội vẫn sẽ ảnh hưởng đến quỹ đạo nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden, cản trở các chương trình lập pháp và khiến chính quyền ông Biden ngập trong các cuộc điều tra.

Chiến thuật “bên miệng hố chiến tranh”

Theo Guardian, cuộc bầu cử giữa kỳ có thể mất nhiều ngày hoặc thậm chí nhiều tuần để có kết quả cuối cùng, song bức tranh quyền lực đã dần hình thành.

Tại các chiến trường bầu cử khắp vùng Trung Tây, đảng Dân chủ đã ngăn chặn một “làn sóng đỏ” được dự đoán trước, dù đảng Cộng hòa giành chiến thắng ở Florida và Ohio.

Trong cuộc đấu giành 435 ghế Hạ viện, các đảng viên Dân chủ nhận được sự ủng hộ ở vùng ngoại ô Virginia, Kansas và Michigan, nhờ ảnh hưởng từ quyết định lật ngược phán quyết về quyền phá thai của Tòa án Tối cao.

Tổng thống Mỹ Joe Biden và Đệ nhất phu nhân Jill Biden tham dự buổi mít tinh vận động cho Thống đốc bang Maryland Wes Moore và Thượng nghị sĩ Chris Van Hollen ở Bowie, Maryland, vào ngày 7/11. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, đảng Cộng hòa giành được các ghế chủ chốt ở New York, lật đổ nghị sĩ Sean Patrick Maloney - Chủ tịch Ủy ban Vận động Quốc hội của đảng Dân chủ, trong một thất bại đáng kinh ngạc có thể giúp họ chiếm đa số trong Quốc hội với tỷ lệ sát sao.

Sau đêm 8/11, đảng Dân chủ cũng phải chịu những tổn thất đáng kể. Stacey Abrams, ngôi sao của đảng Dân chủ, đã thất bại trong việc lật đổ ứng viên Brian Kemp của đảng Cộng hòa ở Georgia. Họ cũng không còn hy vọng đem làn sóng xanh đến Texas.

Nếu đảng Cộng hòa thành công kiểm soát Hạ viện, những người ủng hộ ông Trump sẽ có cơ hội thúc đẩy một loạt cuộc điều tra đối với gia đình và các quan chức chính quyền ông Biden.

Trong đó, một số đe dọa luận tội tổng thống hoặc các quan chức hàng đầu. Các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa cũng cho biết họ sẽ dùng các kế hoạch chi tiêu cần thông qua Quốc hội làm “con bài” để đổi lấy nhượng bộ về lập pháp. Điều này có thể dẫn đến chiến thuật “bên miệng hố chiến tranh”, kéo theo nguy cơ đóng cửa chính phủ hoặc vỡ nợ.

Ông Biden đã chế nhạo các đảng viên Cộng hòa vì không đưa ra một chương trình nghị sự nghiêm túc, đồng thời cáo buộc kế hoạch của họ sẽ đe dọa các chương trình an sinh xã hội. Trong khi đó, các đảng viên Cộng hòa lại đổ lỗi cho chính sách của ông Biden khiến lạm phát tăng và gây ra hỗn loạn ở biên giới Mỹ - Mexico.

Thượng viện Mỹ hiện ở thế cân bằng với lá phiếu quyết định thuộc về Chủ tịch Thượng viện - đảng viên Dân chủ Kamala Harris. Nhờ đó, Tổng thống Biden có thể bổ nhiệm các quan chức nội các, đại sứ và thẩm phán, bao gồm cả thẩm phán tòa án tối cao nếu có chỗ trống. Tuy nhiên, nếu đảng Cộng hòa giành chiến thắng, họ có thể trì hoãn hoặc chặn các đề cử trong bộ phận tư pháp của ông Biden.

Tổng thống đương nhiệm cũng không thể thực hiện lời hứa luật hóa phán quyết trong vụ kiện Roe v Wade, nếu các cử tri không lựa chọn thêm hai thượng nghị sĩ sẵn sàng loại bỏ chiến thuật câu giờ và đảng Dân chủ mất quyền kiểm soát Hạ viện.

Phát biểu tại Chicago vào tuần trước, ông Biden thẳng thắn nhận định về ảnh hưởng của đảng Cộng hòa đối với khả năng cầm quyền của ông, nếu đảng này chiếm đa số tại Quốc hội.

“Nếu chúng ta mất Hạ viện và Thượng viện, hai năm (tiếp theo) sẽ thật tồi tệ”, ông nói với các nhà tài trợ đảng Dân chủ ở Chicago.

Sự chuẩn bị của ông Biden

Tuy nhiên, vào ngày 9/11, ông Biden tuyên bố sẽ làm việc với các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa để tìm ra tiếng nói chung. Tổng thống vẫn lạc quan rằng ông có thể tiếp tục các chương trình nghị sự trong những tháng tới.

Ông Biden cũng lập luận các cuộc bầu cử đã gửi "một thông điệp rõ ràng và không thể nhầm lẫn": Người Mỹ muốn duy trì hệ thống chính quyền hiện tại, vốn bị đe dọa bởi các lực lượng trung thành với ông Trump - những người phủ nhận kết quả bầu cử năm 2020 và tuyên tuyền âm mưu gian lận cử tri.

"Đó là một ngày tốt cho nền dân chủ và nước Mỹ", ông Biden nói về kết quả bầu cử. “Nền dân chủ của chúng ta bị thách thức trong những năm gần đây, nhưng với lá phiếu, người Mỹ đã lên tiếng”.

Sinh viên tham dự một cuộc mít tinh vận động tranh cử cho đảng viên Dân chủ ở Yonkers, New York, vào ngày 6/11. Ảnh: Reuters.

Trong hai năm đầu tiên, ông Biden đã thúc đẩy các dự luật giải quyết đại dịch Covid-19, xây dựng lại cơ sở hạ tầng quốc gia, vấn đề biến đổi khí hậu và tăng cường khả năng cạnh tranh của Mỹ với Trung Quốc, theo AP.

Giờ đây, các trợ lý và đồng minh cho biết tổng thống sẽ tiếp tục duy trì những thành quả đó, nhưng có lẽ dưới sự giám sát gắt gao của đảng Cộng hòa.

Các đồng minh của ông Biden cũng đang chuẩn bị cho các cuộc chiến nhằm duy trì hoạt động và đáp ứng nhu cầu tài chính của chính phủ, duy trì sự ủng hộ Ukraine và bảo vệ các thành tựu lập pháp khác.

Trong nhiều tháng, chính quyền ông Biden cũng chuẩn bị cho một đợt điều tra của đảng Cộng hòa, nếu đảng này tiếp quản một hoặc cả hai viện. Họ đưa ra các chiến lược pháp lý và truyền thông để giải quyết các cáo buộc liên quan đến nhiều vấn đề, từ đợt rút quân hỗn loạn của Mỹ ở Afghanistan đến các giao dịch kinh doanh của con trai tổng thống - Hunter Biden.

Bên cạnh đó, Cedric Richmond, cựu nghị sĩ bang Louisiana và là cựu trợ lý của ông Biden, cho biết trong nửa nhiệm kỳ sau, tổng thống sẽ tập trung vào các lĩnh vực hợp tác lưỡng đảng.

“Bất kể (kết quả ra sao), ông ấy sẽ cố gắng hoàn thành mục tiêu của mình”, ông Richmond nói, đề cập đến việc thúc đẩy các dự luật về cơ sở hạ tầng, cải thiện chăm sóc sức khỏe cho cựu binh - những lĩnh vực “có thể hợp tác với đảng viên Cộng hòa”.

Đêm bầu cử Mỹ trong 60 giây: Cuộc đua gay cấn Bất ngờ, kịch tích và khó đoán là những từ mô tả cuộc bầu cử giữa kỳ cân sức tại Mỹ trong năm nay, khi vẫn chưa thể xác định cán cân tại quốc hội sẽ thuộc về đảng nào.

Hải Linh