Khơi nguồn sức mạnh truyền thống, giữ vững lá cờ đầu thi đua
Cách đây 70 năm, sau chiến thắng của Chiến dịch Biên giới 1950, cuộc kháng chiến của dân tộc ta chuyển sang giai đoạn mới. Yêu cầu nhiệm vụ chiến lược đòi hỏi cần phải có đơn vị chủ lực cơ động, 'quả đấm mạnh' để tiêu diệt lớn sinh lực địch, giải phóng đất đai, mở rộng vùng giải phóng. Trung ương Đảng, Chính phủ và Bộ Tổng Tư lệnh quyết định thành lập các đại đoàn chủ lực.
Ngày 1-5-1951, tại xã Bình Trung, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn, Sư đoàn 316 (tiền thân là Đại đoàn 316, một trong những đại đoàn chủ lực đầu tiên của Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam) được thành lập trên cơ sở sáp nhập các Trung đoàn 98, 174, 176 và một số đơn vị binh chủng.
Trong điều kiện còn muôn vàn khó khăn nhưng sau một thời gian ngắn vừa củng cố lực lượng, huấn luyện bộ đội, vừa gấp rút làm công tác chuẩn bị, Đại đoàn 316 đã bước vào chiến đấu góp phần phá vỡ “vành đai trắng” của địch ở Bắc Giang, đưa lực lượng thọc sâu vào vùng địch hậu, vừa chiến đấu, vừa tuyên truyền vận động nhân dân vững tin và ủng hộ kháng chiến. Phát huy chiến quả trong trận đầu thắng lợi, bước chân của cán bộ, chiến sĩ đại đoàn đã đạp bằng mọi gian khổ, in dấu trên khắp các chiến trường, từ đồng bằng, trung du Bắc Bộ, vượt đại ngàn Tây Bắc đến các tỉnh Bắc Lào. Đại đoàn 316 đã tham gia chiến đấu, chia lửa với nhiều chiến dịch lớn, tiêu biểu như: Chiến dịch Hòa Bình (1951), Chiến dịch Tây Bắc (1952), Chiến dịch Thượng Lào (1953) và chiến cuộc Đông Xuân (1953-1954). Với những trận đánh ác liệt trên đồi A1, C1, C2... Trong thời điểm quyết định của chiến dịch, cán bộ, chiến sĩ Đại đoàn 316 đã được giao nhiệm vụ cùng đơn vị bạn đưa khối bộc phá gần một nghìn cân vào trong lòng đồi A1, chính tiếng nổ của khối bộc phá đã làm hiệu lệnh tổng công kích cho toàn mặt trận, góp phần làm nên chiến thắng lịch sử “lừng lẫy Điện Biên, chấn động địa cầu” ngày 7-5-1954.
Sư đoàn 316 tổ chức hội diễn văn nghệ quần chúng chào mừng ngày truyền thống của đơn vị. Ảnh: NGỌC HIỆP
Theo quyết định của Bộ Quốc phòng, năm 1955, Đại đoàn 316 đổi tên thành Sư đoàn 316 và trở lại Điện Biên xây dựng kinh tế. Ngày 10-3-1958, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 316 vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và đồng chí Chu Huy Mân, Chính ủy Quân khu Tây Bắc đến thăm. Trước lúc ra về, Bác tặng đơn vị bài thơ, trong đó có đoạn viết: “Đá rắn, quyết tâm ta rắn hơn đá/ Núi cao, chí khí ta còn cao hơn/ Khó khăn ta quyết vượt cho kỳ được/ Gian khổ không làm lòng ta sờn”. Thực hiện lời Bác dạy, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 316 vượt qua mọi gian khổ, đem mồ hôi, công sức góp phần cùng nhân dân Tây Bắc xây dựng nông trường Điện Biên trở thành nông trường quốc doanh đầu tiên của cả nước. Sư đoàn 316 là đơn vị đầu tiên của Quân đội ta thực hiện kết hợp hai nhiệm vụ chiến đấu và xây dựng kinh tế.
Trước yêu cầu nhiệm vụ của Cách mạng Lào, thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ “Giúp bạn là tự giúp mình”, Sư đoàn 316 là một trong những đơn vị làm nhiệm vụ giúp bạn sớm nhất và thời gian dài nhất, từ Chiến dịch Thượng Lào năm 1953 đến giai đoạn chiến đấu ở 6 tỉnh Bắc Lào (1962-1973). Từ chiến trường Lào trở về, lúc này cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước bước vào giai đoạn quyết liệt, Sư đoàn 316 nhận lệnh hành quân thần tốc, vượt hàng nghìn ki-lô-mét, tham gia đánh trận then chốt, mở màn Chiến dịch Tây Nguyên, tiêu diệt sư đoàn 23 ngụy, giải phóng thị xã Buôn Ma Thuột, góp phần làm nên thắng lợi của Chiến dịch Tây Nguyên. Tiếp đó, trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, sư đoàn tham gia chiến đấu trong đội hình của Quân đoàn 3 đánh vào hướng tây bắc Sài Gòn, cắt đứt tuyến đường Sài Gòn-Tây Ninh; kiềm chế, tiêu diệt lực lượng sư đoàn 25 ngụy, mở cánh cửa thép phía tây tạo điều kiện cho các cánh quân của ta tiến vào giải phóng Sài Gòn, góp phần làm nên Đại thắng mùa xuân năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Sau khi tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc, góp phần giữ vững chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, Sư đoàn 316 tiếp tục củng cố, kiện toàn, ổn định biên chế tổ chức, cùng với các đơn vị trong LLVT Quân khu 2 thực hiện nhiệm vụ bảo vệ và xây dựng đất nước. Sư đoàn đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu; tăng gia lao động, sản xuất, bảo đảm đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội; tuyên truyền, vận động và giúp đỡ nhân dân chấp thành tốt đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước và phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn đóng quân.
Khơi nguồn và phát huy sức mạnh truyền thống 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, thời gian tới, Sư đoàn 316 tiếp tục quán triệt sâu sắc và thực hiện thắng lợi đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, nhất là Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI; Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Sư đoàn lần thứ XVI (nhiệm kỳ 2020-2025). Trong đó tập trung quán triệt, triển khai thực hiện tốt nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật; bảo đảm công tác hậu cần, kỹ thuật; xây dựng Đảng bộ trong sạch vững mạnh tiêu biểu, sư đoàn vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”. Trên cơ sở quán triệt, thực hiện các khâu đột phá của Đảng bộ Quân khu 2, Đảng bộ Sư đoàn lãnh đạo đơn vị thực hiện hiệu quả 3 khâu đột phá về “Nâng cao chất lượng huấn luyện; đẩy mạnh xây dựng chính quy, quản lý chấp hành pháp luật, kỷ luật; nâng cao năng lực, trách nhiệm nêu gương của đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ chủ trì các cấp”; qua đó giữ vững lá cờ đầu trong Phong trào Thi đua Quyết thắng của LLVT Quân khu 2.
Trong 70 năm qua, Sư đoàn 316 đã được tặng thưởng: Huân chương Hồ Chí Minh; 2 Huân chương Quân công hạng Nhì, hạng Ba; Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất; 2 Huân chương Itsala, 1 Huân chương Lao động hạng Ba của Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào; 17 tập thể, 23 cá nhân được phong tặng và truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.
