Khởi nghiệp ngay, sạt nghiệp luôn

Anh Vũ Tuấn Anh là tác giả của sách "Khởi nghiệp ngay - Sạt nghiệp luôn".

Khởi nghiệp ngay sạt nghiệp luôn có bản chất là người sáng lập đã không nhận thức rủi ro của dự án khởi nghiệp của chính mình gây ra nợ xấu không thể thanh toán được – sạt nghiệp luôn. Nguyên nhân của sạt nghiệp có thể do sáng lập hoang tưởng vào khả năng bản thân của mình, về độ lớn thị trường, về năng lực triển khai của nhóm hay công nghệ mà mình đang sở hữu. Có rất nhiều lý do gây ra khởi nghiệp ngay –sạt nghiệp luôn như quyển sách cùng tên đã đề cập.

Bài viết này tác giả sách "Khởi nghiệp ngay – Sạt nghiệp luôn" muốn chia sẻ suy nghĩ về cách thức Việt Nam đang thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên thực tế sau 4 năm từ 2016 có những vấn đề nghiêm trọng như thế nào trên thực tế ảnh hưởng sâu sắc tới kết quả cuối cùng. Hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam đang thúc đẩy các bạn trẻ hiểu sai và ngộ nhận khởi nghiệp dẫn tới vòng xoáy ảnh hưởng không tốt tới tất cả thành phần hệ sinh thái khởi nghiệp bao gồm chính bản thân sáng lập, gia đình, bạn bè, ngân hàng, cộng đồng và xã hội khi những dư án , sáng lập khởi nghiệp phá sản ngày càng nhiều trong xã hội. Một sáng lập khởi nghiệp thất bại, một dự án khởi nghiệp phá sản sẽ là một biểu tượng truyền thông tiêu cực tác động tới toàn thể xã hội và cộng đồng. Chúng ta có thể thấy qua bài học phá sản của những startup đình đám như Wefit trên truyền thông. Tiếng lành đồn xa nhưng tiếng dữ còn đồn xa lan sâu và được chia sẻ rộng rãi hơn nữa trong đời thường cũng như xã hội. Cả hệ sinh thái khởi nghiệp cố gắng truyền thông những điều tích cực hay tốt đẹp tới đâu đi nữa nhưng chỉ cần vài startup như Wefit phá sản sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới toàn bộ hệ sinh thái.

Theo như định nghĩa khởi nghiệp mà hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam đang thúc đẩy đó là sáng lập cần phải kiến tạo doanh nghiệp sử dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo nhằm giải quyết một vấn đề tồn tại trong xã hội hay thị trường. Quy mô và tốc độ gia tăng của vấn đề theo thời gian sẽ quyết định độ lớn và khả năng thành công của doanh nghiệp khởi nghiệp. Khi một sáng lập khởi nghiệp quyết định thành lập doanh nghiệp khởi nghiệp thì sáng lập sẽ bắt đầu trở thành con nợ thông qua huy động vốn từ gia đình – family, bạn bè – friend và những người tin tưởng dự án ngay từ lúc đầu – fool. Trong quá trình vận hành, sáng lập phát triển tốt có thể vay tiền tín chấp – số tiền nhỏ hoặc vay thế chấp ngân hàng – tài sản đảm bảo. Nói chung, song hành với tốc độ tăng trưởng lợi nhuận của startup- lời hứa hẹn tương lai thì số nợ của sáng lập tại hiện tại thực sẽ tăng theo.

Trên thực tế, rất ít dự án khởi nghiệp thành công mang lại số lợi nhuận kỳ vọng từ tương lai mà đa phần phá sản. Vậy khi phá sản thì số nợ sẽ được xử lý như thế nào trên thực tế. Đầu tiên, tiền nợ ngân hàng thông qua thế chấp tài sản sẽ được các ngân hàng thương mại xử lý theo phương thức phát mãi tài sản. Các ngân hàng thương mại với bề dày kinh nghiệm cũng như sự chuyên nghiệp sẽ ít khi gặp khó khăn trong việc thu hồi nợ do họ có kinh nghiệm đánh giá tài sản thế chấp và chỉ cho vay tỷ lệ nhỏ trên tài sản cầm cố tại ngân hàng. Nợ ngân hàng tín chấp cũng sẽ được các ngân hàng thương mại xử lý triệt để thông qua các biện pháp kiên quyết thậm chí mang tính chất xã hội đen như báo chí phản ánh trong trường hợp gần đây trên thị trường. Thông thường, các sáng lập khởi nghiệp sẽ phải tìm mọi cách vay mượn tiếp người thân, bạn bè và gia đình để trả cho xong số nợ tín chấp này nếu muốn tiếp tục sống và làm việc yên ổn sau khi phá sản vì khởi nghiệp.

Như đã nói ở trên, sạt nghiệp luôn đúng nghĩa sẽ xảy ra với bản thân sáng lập vì sau khi xử lý nghĩa vụ nợ vay thế chấp và tín chấp với hệ thống ngân hàng được hệ thống luật pháp bảo vệ thì sáng lập khởi nghiệp hầu như sẽ chẳng còn gì về tài sản. Họ sẽ trở thành con nợ dài hạn không biết ngày nào trả được với bạn bè người thân và gia đình đã tin tưởng vào sáng lập mà cho vay không điều kiện, không thế chấp. Đau xót hơn nữa, sáng lập khởi nghiệp sẽ còn dằn vặt vì họ cảm thấy chính họ đã đẩy những người thân yêu nhất của họ vào hoàn cảnh sạt nghiệp luôn một cách dây chuyền.

Một dự án khởi nghiệp phá sản ngay là một cảnh đời sáng lập cùng gia đình bạn bè và người thân sạt nghiệp luôn vì những khoản nợ. Bản thân sáng lập và gia đình bạn bè sẽ là những hình mẫu thất bại truyền thông những mặt xấu của khởi nghiệp – đáng lẽ không nên có tới xã hội và hệ sinh thái. Xã hội mất đi một doanh nghiệp hiệu quả hoặc mất đi một lao động giỏi có thể tạo giá trị tốt hơn cho xã hội. Nền kinh tế mất đi một nguồn lực – vốn đầu tư đáng lẽ phải được hoạch định cẩn thận và hệ thống cho những hoạt động hay dự án kinh tế có hiệu quả hơn. Bản thân ngân hàng mất đi một doanh nghiệp đáng lẽ có thể phát triển bền vững để tạo ra doanh thu và lợi nhuận dài hạn. Cộng đồng khởi nghiệp lại thêm một ví dụ thất bại không cần thiết bên cạnh hàng ngàn hàng chục ngàn bài học khác làm nản chí các bạn trẻ tham gia kiến tạo doanh nghiệp.

Thúc đẩy khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo cần phải được tư duy hệ thống theo hướng hệ thống và tạo giá trị bền vững cho tất cả mọi thành phần trong hệ sinh thái khởi nghiệp. Khởi nghiệp cần phải gia tăng tỷ lệ thành công và giảm tỷ lệ rủi ro/ phá sản không trả được nợ để từ đó tất cả sáng lập khởi nghiệp, bạn bè, gia đình, người thân, ngân hàng, xã hội... đều thu được giá trị từ phần thặng dư mà doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo kiến tạo ra.

Vũ Tuấn Anh