Khi người giải quyết tố cáo lại... vi phạm Luật Tố cáo

Lỗ hổng pháp lý

Tháng 3-2020, Chủ tịch UBND quận Bắc Từ Liêm Trần Thế Cương ban hành Kết luận số 13/KL-UBND về nội dung tố cáo của công dân đối với ông Nguyễn Quang T - Chủ tịch UBND phường Đông Ngạc. Kết luận cho biết ngày 27-4-2016, UBND quận Bắc Từ Liêm có Văn bản 993/UBND-TNMT yêu cầu UBND phường Đông Ngạc báo cáo về việc tiếp nhận hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của ông N.V.S và vợ là M.T.B. Trên cơ sở đó, UBND phường Đông Ngạc đã tiến hành rà soát và có Báo cáo số 749/BC-UBND ngày 4-7-2016 về hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của ông N.V.S và vợ là M.T.B tại thửa đất số 55 tờ bản đồ số 15 diện tích 114,7m2 thuộc tổ dân phố Liên Ngạc.

Thay vì giữ bí mật tên người tố cáo, trong báo cáo số 749/BC-UBND của UBND phường Đông Ngạc lại ghi cả tên người tố cáo. Kết luận số 13/KL-UBND của UBND quận Bắc Từ Liêm cho thấy, ông Nguyễn Quang T - Chủ tịch UBND phường Đông Ngạc đã vi phạm Khoản 3 Điều 8 Luật Tố cáo 2011 quy định rõ hành vi bị nghiêm cấm trong tố cáo và giải quyết tố cáo là: “Tiết lộ họ, tên, địa chỉ, bút tích của người tố vào và những thông tin khác có thể làm lộ danh tính của người tố cáo”.

Trên cơ sở kết luận nội dung tố cáo của công dân, Chủ tịch UBND quận Bắc Từ Liêm giao UBND phường Đông Ngạc kiểm điểm trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân trong việc để lộ danh tính người tố cáo.

Không chỉ lãnh đạo cấp phường, ngay cả lãnh đạo cấp huyện, tỉnh cũng vấp phải sai sót trong giải quyết tố cáo. Tại xã Tam Hiệp, huyện Phúc Thọ, Hà Nội, không đồng tình với việc Ban quản lý dự án huyện, UBND xã Tam Hiệp, chủ đầu tư... tự ý đưa máy móc vào phá vườn, đất và tường nhà khi không thực hiện đúng các quy định về đền bù trong GPMB Dự án ao hồ bơi nên công dân đã có đơn tố cáo lãnh đạo các đơn vị này tới UBND huyện Phúc Thọ. Thay vì thực hiện đúng Luật Tố cáo, lãnh đạo huyện này lại ra văn bản cho người bị tố cáo giải quyết tố cáo của công dân, đồng thời kéo dài thời gian trả lời về thụ lý đơn gần một năm trời.

Luật tố cáo quy định rõ, cơ quan giải quyết tố cáo có trách nhiệm phối hợp, tạo điều kiện cho người tố cáo cung cấp tài liệu. Nhưng tại Dự án vườn hoa cây xanh xã Tân Lập, huyện Đan Phượng, Hà Nội, làm việc với Thanh tra huyện, công dân khẳng định có tài liệu chứng minh dự án đang nằm trên đất của gia đình và hẹn một buổi làm việc khác để cung cấp tài liệu. Thay vì tạo điều kiện, Thanh tra huyện lại làm văn bản báo cáo tới lãnh đạo huyện rằng công dân không có tài liệu chứng minh. Từ đó dẫn tới việc Chủ tịch UBND huyện ra văn bản trả lời bất lợi cho công dân.

Tháng 6-2017, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, sau khi nhận đơn tố cáo của người dân đã công khai họ tên, địa chỉ... của người tố cáo, đăng cả trên cổng thông tin điện tử tỉnh. Mọi chuyện bắt nguồn từ việc ông ông V.V.Đ gửi đơn đến UBND tỉnh Đồng Tháp tố cáo một số lãnh đạo TP Cao Lãnh có dấu hiệu tiêu cực liên quan đến dự án nâng cấp đô thị TP Cao Lãnh. Hơn một tháng sau, ông Đ nhận được thông báo của UBND tỉnh Đồng Tháp cho biết chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành quyết định thụ lý giải quyết nội dung tố cáo của ông Đ... Trong quyết định này, chủ tịch UBND tỉnh đã công khai họ tên, địa chỉ của ông Đ và gửi đến một số cơ quan chức năng, đối tượng bị tố cáo...

Trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Văn Dương - Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp - thừa nhận có sơ sót trong việc ký quyết định thụ lý đơn tố cáo, đồng thời khẳng định việc để lộ thông tin người tố cáo là trái quy định pháp luật.

Tại Dự án ao hồ bơi Trường tiểu học Tam Hiệp, UBND huyện Phúc Thọ ban hành văn bản giao người bị tố cáo giải quyết tố cáo của công dân. Ảnh: G.B

Truy cứu trách nhiệm hình sự người tiết lộ thông tin

Luật sư Nguyễn Văn Tuyến, Đoàn luật sư TP Hà Nội phân tích, trước khi Luật Tố cáo năm 2018 đi vào cuộc sống thì Luật Tố cáo 2011 cũng quy định rất chi tiết việc bảo vệ người tố cáo. Tại điểm a khoản 1 điều 20 của Luật Tố cáo: Khi nhận được tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của mình thì trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được đơn tố cáo, người có thẩm quyền phải kiểm tra, xác minh họ, tên, địa chỉ người tố cáo và quyết định việc thụ lý hoặc không thụ lý giải quyết tố cáo, đồng thời thông báo cho người tố cáo biết lý do việc không thụ lý. Trường hợp phải kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn kiểm tra, xác minh có thể dài hơn nhưng không quá 15 ngày.

Về việc bảo mật thông tin người tố cáo, tại Khoản 3 điều 8 của Luật Tố cáo quy định nghiêm cấm hành vi tiết lộ họ, tên, địa chỉ, bút tích của người tố cáo và những thông tin khác có thể làm lộ danh tính người tố cáo.

Giải thích Luật Tố cáo mới 2018, luật sư Bùi Quang Thu, Đoàn luật sư TP Hà Nội cho biết, bản thân đã tham gia giải quyết nhiều vụ việc liên quan tới việc thông tin về danh tính, người thân của người tố cáo bị rò rỉ. Nhiều trường hợp người tố cáo bị đe dọa, mua chuộc, khủng bố và thậm chí thực hiện các hành vi xâm hại danh dự, nhân phẩm, sức khỏe, tính mạng của họ và gia đình. Do đó, Luật Tố cáo năm 2018 đã có riêng chương VI về việc bảo vệ người tố cáo. Cụ thể, tại Điều 47 quy định về việc bảo vệ người tố cáo là việc bảo vệ bí mật thông tin của người tố cáo; bảo vệ vị trí công tác, việc làm, tính mạng, sức khỏe, tài sản, danh dự, nhân phẩm của người tố cáo, vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người tố cáo… (gọi chung là người được bảo vệ). Ngoài ra, tại Điều 8 của luật này cũng quy định rõ các hành vi bị nghiêm cấm trong tố cáo và giải quyết tố cáo, trong đó có việc "Tiết lộ họ tên, địa chỉ, bút tích của người tố cáo và thông tin khác làm lộ danh tính của người tố cáo". Những người có trách nhiệm trong việc xử lý, giải quyết đơn thư tố cáo nếu để lộ thông tin của người tố cáo thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường, bồi hoàn theo quy định của pháp luật.

Thậm chí, trong lĩnh vực phòng chống tham nhũng, mới đây Thanh tra Chính phủ còn đề xuất đưa họ tên, địa chỉ và bút tích người tố cáo tham nhũng vào danh mục bí mật Nhà nước.

Gia Bảo