Khi nào nghệ thuật và du lịch mới kết hợp để 'đẻ trứng vàng'?

Việt Nam cần những show đến ắt phải xem phục vụ du khách - Múa Truyền lửa ấn tượng du khách.

Theo Dự báo của Tổ chức Du lịch thế giới, khám phá văn hóa bản địa vẫn sẽ là điểm sáng trong xu hướng du lịch. Việt Nam cũng không nằm ngoài dòng chảy ấy. Tuy nhiên, hiện tại, đưa văn hóa nghệ thuật phát triển song hành với du lịch để biến thành “trứng vàng” thì mới chỉ ở giai đoạn đầu, vẫn đa phần còn nhỏ lẻ và chưa xứng với tiềm năng.

Mối tương sinh giữa văn hóa nghệ thuật và du lịch

Thống kê của Tổng cục Du lịch cho thấy, lượng khách quốc tế đến Việt Nam ngày càng tăng cao. Năm 2017 đạt 12,9 triệu lượt, tăng 29,1% so với năm 2018. Chỉ tính riêng tháng 02/2018 đã ước đạt gần 1,5 triệu lượt, tăng 19,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Có thể nói, với lượng lớn du khách nội địa và quốc tế tham gia du lịch tại Việt Nam chính là nguồn khách hàng dồi dào cho các chương trình văn hóa nghệ thuật.

Minh chứng cho điều này, ông Hoàng Dùng-giám đốc nhà hát Nghệ thuật Dân gian Á châu cho biết: Một show thu hút khoảng 500 khách/1 đêm, mỗi vé giá dao động từ 15-40 USD/người. Khoản tiền thu được từ hoạt động này cũng là một con số lớn”.

Thừa nhận hiệu quả của show diễn nghệ thuật phục vụ du lịch, ông Nguyễn Văn Thành, Phó chủ tịch hiệp hội du lịch Nha Trang, Khánh Hòa khẳn định: “Văn hóa nghệ thuật chính là một nhân tố vô cùng quan trọng trong việc thu hút khách du lịch. Bởi văn hóa nghệ thuật giống như một sợi chỉ đỏ kết nối tâm hồn, trái tim mỗi con người và gắn kết các giá trị văn hóa của các nền dân tộc trên thế giới, nhằm mang lại những giá trị nghệ thuật to lớn bên cạnh giá trị về lợi ích kinh tế. Hơn nữa Việt Nam lại là cái nôi văn hóa với nhiều giá trị vật thể và phi vật thể có thể khai thác triệt để nhằm phục vụ du lịch”.

Đặc biệt, với truyền thống văn hóa lịch sử lâu đời, nhiều dân tộc cùng chung sống hòa thuận với phong tục tập quán khác nhau, sự phân hóa rõ nét giữa các vùng miền đã tạo nên một nền văn hóa không chỉ đậm đà bản sắc mà còn đa dạng và vô cùng phong phú. Thêm vào đó là sự yêu thích tìm hiểu văn hóa nghệ thuật từ tầng lớp khách du lịch cao cấp cũng như du khách quốc tế, các chương trình văn hóa nghệ thuật có nhiều cơ hội để hình thành và tạo dấu ấn độc đáo riêng.

Những show nghệ thuật truyền thống như Galina Show Hoa Đất Việt luôn thu hút khách nước ngoài – tác phẩm Hoa Núi.

Chưa thực sự song hành

Hiện nay, Việt Nam có rất nhiều chương trình văn hóa nghệ thuật truyền thống như hát bội, múa cung đình Huế, hát chầu văn, biểu diễn nhạc cụ truyền thống, múa rối nước… nhưng đa phần lại hạn chế đối tượng thưởng thức. Thậm chí, các chương trình biểu diễn nghệ thuật phục vụ khách du lịch định kỳ được xã hội hóa và được đánh giá cao về chất lượng như “À Ố”, “The Amazing Việt”, “Thuở ấy Xứ Đoài” hay “Sương sớm” cũng là một thử thách với nhiều du khách khi đòi hỏi người xem phải có một trình độ nhất định mới tiếp thu thấu đáo được thông điệp của vở diễn.

Trong khi đó, rất nhiều quốc gia như Thái Lan, Trung Quốc, Hàn Quốc… đã tạo dựng được các chương trình nghệ thuật gần gũi, dễ hiểu lại đậm chất nghệ thuật truyền thống để phục vụ du lịch, thậm chí được xem là “đã đến-phải xem”, còn Việt Nam lại rất thiếu những show diễn có tầm vóc như vậy.

Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Khánh Hòa Nguyễn Khắc Hà cho biết: đa dạng hóa sản phẩm văn hóa để phục vụ nhu cầu thưởng thức, tìm hiểu của du khách và thu hút du khách đến Nha Trang - Khánh Hòa là hoạt động tỉnh quan tâm. Trung tâm biểu diễn múa rối nước, nhà hát nghệ thuật Dân gian Á châu là minh chứng cho định hướng đầu tư hiệu quả của tỉnh và DN. Galina show Hoa Đất Việt chỉ trong một tháng khởi chiếu đã thu hút được hơn 10 nghìn du khách.

Đây là lần đầu tiên một sân khấu văn hóa nghệ thuật thuần Việt có quy mô lớn được công chiếu đã thu hút khán giả. Từ khâu dàn dựng, biểu diễn đều được thực hiện bởi đội ngũ đạo diễn, biên đạo, diễn viên chuyên nghiệp, vừa giữ được nét văn hóa truyền thống nhưng vẫn không làm mất đi tính thời sự, đương đại. Hơn nữa, đây còn là một show diễn hằng ngày nên có thể đáp ứng được nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của tất cả du khách tới Nha Trang và các tỉnh thành lân cận.

Bên cạnh Galina show Hoa Đất Việt, “Tinh hoa Vịnh Bắc Bộ” ở miền bắc cũng là điển hình thành công của show phục vụ du lịch. Trong 60 phút, sân khấu thực cảnh trên mặt hồ nước rộng tới hơn 4.300 m2 đã vẽ lại bức tranh văn hóa của miền Bắc Bộ một cách sống động bằng Thi- Ca- Nhạc- Họa. Nhưng đây lại là một chương trình hàng tuần nên không phải du khách nào tới Hà Nội cũng có dịp để thưởng thức.

Mặc dù vậy, theo đạo diễn biên đạo múa, NSND Hữu Từ: “Chỉ có một số show thành công như Tinh hoa Vịnh Bắc bộ và Galina show Hoa Đất Việt thì kết quả này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng lớn của du lịch Việt Nam. Đa phần show văn hóa nghệ thuật phục vụ du lịch ở nước ta vẫn còn nhiều hạn chế như: Nội dung nghèo nàn, sản phẩm chưa đa dạng, địa điểm biểu diễn ít, phát triển manh mún, chưa được đầu tư nhiều về công nghệ, kỹ xảo…”.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Thu Thủy, Khoa Du lịch, Trường ĐH KHXH-NV Hà Nội, cũng cho rằng: “Thị trường du lịch cần nhiều chương trình nghệ thuật hơn và chương trình cũng phải công phu, dày dặn hơn”.

Để khắc phục những hạn chế này, theo NSND Hữu Từ, cần sự vào cuộc của các cơ quan quản lý văn hóa nghệ thuật, sự phối hợp của cơ quan quản lý du lịch và sự hợp tác của các doanh nghiệp tư nhân có tiềm lực kinh tế và tình yêu với nghệ thuật. Hơn nữa, cần tích cực nâng cao chất lượng đội ngũ biên đạo, đạo diễn, diễn viên, nhân viên hậu cần để cho ra những tác phẩm mang tính nghệ thuật cao nhưng vẫn đáp ứng được nhu cầu giải trí, thị hiếu hiện đại và gần gũi với công chúng, đặc biệt là khách du lịch quốc tế.

Không chỉ có vậy, việc bắt tay giữa các đơn vị nghệ thuật với các công ty lữ hành đã góp phần làm nên những thành công lớn. Lấy Nhà hát Múa rối Thăng Long là một ví dụ. Mặc dù đã tồn tại bao nhiêu năm nhưng chưa từng ngớt khách, một năm 365 ngày đỏ đèn. Trong đó, đối tượng khán giả chính chủ yếu là du khách nước ngoài. Hay nhà hát Nghệ thuật Dân gian Á Châu dù mới hơn 1 năm hoạt động nhưng đã thu hút được lượng lớn với con số ấn tượng hơn 400 nghìn du khách trong và ngoài nước, trong số hơn 2 triệu du khách quốc tế tới Nha Trang năm 2017. Sở dĩ đạt được thành quả đó là do các đơn vị đã mạnh dạn đầu tư những chương trình nghệ thuật truyền thống mang bản sắc văn hóa riêng biệt của Việt Nam, không sử dụng nhiều yếu tố lời nói, và quan trọng hơn cả là nhà hát đã sớm “bắt tay” với các công ty lữ hành.

Đó cũng là mong muốn của những công ty lữ hành chuyên mảng khách nước ngoài. Như chia sẻ của Phó chủ tịch Câu lạc bộ Unesco Hà Nội Phạm Tiến Dũng trong một cuộc họp gần đây: “Dù đã có một số show trình diễn nghệ thuật tầm vóc, được đầu tư bài bản và quy mô nhưng chỉ được tổ chức tại một số địa phương, còn đa phần là chưa đáp ứng được yêu cầu cả về số lượng và chất lượng của khách du lịch. Chúng tôi rất cần những show diễn văn hóa đến ắt phải xem như Tinh Hoa Bắc Bộ hay Galina Show Hoa Đất Việt để phục vụ du khách, đặc biệt là khách nước ngoài”.

Thiết nghĩ, bên cạnh các phương pháp liên kết đặc biệt thì việc xây dựng những chương trình tầm cỡ, xứng đáng là môt show diễn “đã đến- phải xem” đậm chất nghệ thuật và có giá trị thực sự sẽ đem lại hiệu quả bất ngờ. Để từ đó, các show văn hóa nghệ thuật không còn là “buộc phải xem” vì đã có trong lịch trình du lịch mà có thể trở thành “sứ giả” đích thực giới thiệu văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam vươn ra với bạn bè quốc tế.

* Hiện tại Galina Show Hoa Đất Việt bán chạy và tiếp tục giới thiệu với các công ty lữ hành; Nhà hát tuồng đang công chiếu đều các vở diễn tuồng cổ phục vụ khách dịp tân xuân; Tứ phủ thu hút khách du lịch. Nha trang Dream Show đang bán vé đều và ổn định. Tinh hoa Bắc bộ hút khách trở thành một xu hướng đầu tư văn hóa mới của DN.

Kiều Anh