Khí methane: Rào cản thương mại với ngành dầu khí Mỹ

Việc để khí methane rò rỉ không kiểm soát còn có thể trở thành rào cản thương mại đối với ngành dầu khí Mỹ. (Ảnh: AP)

Ngoài ảnh hưởng khí hậu, việc để khí methane rò rỉ không kiểm soát còn có thể trở thành rào cản thương mại đối với ngành dầu khí Mỹ, theo một đồng tác giả của Báo cáo Tình trạng Methane Toàn cầu được công bố tại hội nghị khí hậu Liên Hợp Quốc.

Báo cáo do Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) và Liên minh Khí hậu & Không khí sạch (CCAC) thực hiện cho thấy ngành dầu khí hoàn toàn có thể cắt giảm lượng khí methane phát thải mà không ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận. Các biện pháp như phát hiện - sửa rò rỉ, trám lấp giếng bỏ hoang và những giải pháp khác chỉ chiếm khoảng 2% doanh thu trung bình mỗi năm của ngành.

“Tỷ suất hoàn vốn cao gấp đôi chi phí thực hiện”, Martina Otto, Trưởng Ban Thư ký CCAC và đồng tác giả báo cáo, phát biểu tại họp báo ở địa điểm COP30 tại Belem, Brazil.

Báo cáo cũng chỉ ra khí methane từ nông nghiệp và bãi rác, nhưng phần rò rỉ từ dầu khí chiếm hơn 70% tiềm năng cắt giảm.

Kiểm soát phát thải còn mang ý nghĩa sống còn với ngành khí đốt của Mỹ, khi EU và nhiều quốc gia bắt đầu áp các quy định nhập khẩu gắn với mức khí thải nhà kính, gây khó khăn cho các nhà cung cấp không đạt chuẩn.

“Khí tự nhiên giờ không còn là sản phẩm chỉ phục vụ thị trường nội địa Mỹ”, đồng tác giả Jonathan Banks nói với Newsweek. Ông là Giám đốc chương trình Ngăn ngừa Ô nhiễm Methane tại tổ chức Clean Air Task Force. Theo ông, khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) đã trở thành mặt hàng toàn cầu và phải đáp ứng chuẩn quốc tế. “Muốn tiếp cận thị trường, các công ty Mỹ phải chứng minh được hồ sơ phát thải gắn với sản phẩm của họ”, ông nói thêm.

Chỉ vài năm trước, Mỹ đang đi đúng hướng trong việc đo đếm và kiểm soát rò rỉ khí methane. Chính quyền Biden từng lên kế hoạch áp phí với lượng rò rỉ vượt mức và dùng nguồn thu để tái đầu tư vào chương trình kiểm soát khí methane.

Tuy nhiên, Tổng thống Donald Trump đã dừng việc triển khai quy định và mức phí này.

“Việc loại bỏ phí là điều bất lợi cho chính các công ty, vì khoản phí được thiết kế để thúc đẩy công nghệ và nỗ lực giảm phát thải”, ông Banks nói. Ông cho rằng nếu chính quyền Trump tiếp tục gỡ bỏ quy định methane, các công ty Mỹ sẽ phải tự chứng minh rằng họ đáp ứng tiêu chuẩn của EU. “Họ sẽ không còn sự hậu thuẫn của chính phủ Mỹ để xác nhận các thông tin này”, ông nói. “Đó là bất lợi rất lớn cho họ”, ông nhận xét.

Người phát ngôn của Viện Dầu khí Mỹ (API) - hiệp hội lớn nhất ngành dầu khí - không phản hồi trực tiếp nhận định của ông Banks về yêu cầu methane của EU, mà chỉ nhấn mạnh những nỗ lực giảm phát thải mà ngành đang thực hiện. “Các quy định hợp lý và những sáng kiến do ngành dẫn dắt như Environmental Partnership đang thúc đẩy tiến bộ”, người phát ngôn Charlotte Law của API trả lời Newsweek qua email.

Bà Law cho biết từ năm 2015 đến 2023, lượng methane phát thải từ các hoạt động khai thác dầu khí trên đất liền đã giảm 42%, dù sản lượng toàn ngành vẫn tăng. Phát thải từ các giếng khoan ngoài khơi khó đo lường hơn và hiện vẫn thiếu dữ liệu. “Chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp với chính quyền Trump để xây dựng một cách tiếp cận cân bằng, vừa giảm phát thải vừa duy trì vị thế dẫn đầu của năng lượng Mỹ”, bà Law nói.

Theo Open Secrets - tổ chức giám sát tài chính tranh cử độc lập, ngành dầu khí đã rót khoảng 239 triệu USD cho các ứng viên và nhóm chính trị của Đảng Cộng hòa và phe bảo thủ trong bầu cử 2024, mức cao nhất từ trước đến nay.

Khi ông Donald Trump chuẩn bị nhậm chức, API đã trình lên chính quyền một “lộ trình” năng lượng, trong đó thúc đẩy xuất khẩu LNG là một trong những ưu tiên hàng đầu.

Một nghiên cứu của Bộ Năng lượng Mỹ công bố vào những tháng cuối nhiệm kỳ của ông Biden cho thấy một tổ hợp xuất khẩu LNG quy mô lớn có thể “tự tạo ra lượng khí nhà kính hằng năm còn nhiều hơn tổng phát thải của 141 quốc gia trên thế giới trong năm 2023”.

Các tập đoàn dầu khí tại Mỹ và trên toàn cầu đã đưa ra nhiều cam kết tự nguyện nhằm giảm phát thải methane, bao gồm thỏa thuận quan trọng được công bố tại hội nghị COP28 năm 2023.

Tuy vậy, các biện pháp giám sát độc lập cho thấy ngành này còn xa mới đạt được mục tiêu của chính mình, với lượng phát thải thực tế cao gấp nhiều lần ước tính của chính phủ. Năm 2024, tổ chức Environmental Defense Fund công bố dữ liệu giám sát trên không, ghi nhận nhiều điểm rò rỉ methane không kiểm soát tại Mỹ.

“Dữ liệu cho thấy tỷ lệ thất thoát mà chúng tôi đo được cao gấp 8 lần so với mục tiêu ngành đặt ra”, nhà nghiên cứu Ritesh Gautam của Environmental Defense Fund nói với Newsweek thời điểm đó.

Một báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) công bố hồi tháng 5 cũng nhận định phát thải methane từ lĩnh vực năng lượng vẫn “quá cao”, xuất phát từ “nỗ lực giảm thiểu còn hạn chế”. Giám đốc IEA Fatih Birol cho biết dù đã có nhiều cam kết và thỏa thuận lớn, “dữ liệu mới nhất cho thấy các biện pháp giảm methane vẫn chưa được triển khai như kỳ vọng”.

Methane không tồn tại lâu trong khí quyển như CO₂, nhưng trong thời gian tồn tại, nó giữ nhiệt mạnh hơn nhiều lần. Theo các nhà khoa học, methane đang góp phần lớn vào tốc độ nóng lên bất thường mà thế giới đang chứng kiến. Hai năm vừa qua đều là những năm nóng nhất từng được ghi nhận và năm 2025 được dự báo tiếp tục nằm trong nhóm nóng kỷ lục.

Methane từ lâu được xem là mục tiêu dễ thực hiện trong hành động khí hậu vì mức độ nguy hiểm lớn nhưng lại khá dễ xử lý. Dù vậy, ngay cả khi thế giới đã bước vào ngưỡng nóng nguy hiểm mới, “mục tiêu dễ nhất” ấy vẫn chưa được làm.

Bà Martina Otto của CCAC cho biết mỗi USD ngành bỏ ra để xử lý rò rỉ methane đều là khoản đầu tư đáng giá. Nhưng lập luận đó vẫn không thể thắng được động cơ lợi nhuận. “Cùng một USD đó, nếu đổ vào thăm dò mới thì lợi nhuận mang lại sẽ lớn hơn nhiều”, bà Otto nói với Newsweek. “Đó là lý do việc cắt giảm không diễn ra, và cũng là lý do chúng ta cần quy định buộc ngành phải làm”, bà nói thêm.

Nh.Thạch

AFP