Khi côn trùng 'phá giới hạn' nghệ thuật điêu khắc đương đại

Một góc triển lãm Điêu khắc Côn trùng. (Ảnh: MH)

Do Trung tâm Hỗ trợ và Phát triển Nghệ thuật đương đại (VICAS Art Studio) - Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam tổ chức, Triển lãm điêu khắc Côn trùng sẽ mở cửa đến ngày 11/9. Hội tụ 24 tác phẩm của 5 nghệ sỹ gồm: Hùng Dingo, Yến Năng, Hà Huy Mười, Phạm Thị Hồng Sâm và Nguyễn Mạnh Hùng, Triển lãm đã đem đến cho người xem một góc nhìn vừa gần gũi, đa diện lại rất mới và mở.

Côn trùng - quen mà lạ

Nhiều người đã đến dự Lễ khai mạc và rất ngạc nhiên khi thấy nghệ thuật điêu khắc hiện nay khá mới lạ, với chất liệu đa dạng sinh động và sáng tạo khác với những quan điểm trước đây điêu khắc là khô khan, tẻ nhạt.

Tại triển lãm, khách tham quan có thể thốt lên kinh ngạc khi thấy những chú kiến to như tê giác hay những chiếc kén to bằng người. Người ta cũng có thể thấy một bộ não một bên đẹp nguyên vẹn, còn bên kia lại bị côn trùng “lạ” tấn công làm teo đi méo mó… Những ý tưởng tạo hình táo bạo ấy đã đưa khách tham quan đi từ hết ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác.

Chăm chú ngắm nghía từng tác phẩm được trưng bày tại Triển lãm, khách tham quan Daniel Kerkhoff đã chia sẻ: “Tôi rất ấn tượng về các tác phẩm trưng bày tại đây bởi chúng không chỉ đẹp mà còn thú vị. Mỗi nghệ sỹ đều mang các tác phẩm với những thông điệp riêng để từ đó mang đến cho người xem những suy nghĩ tích cực”.

Thật vậy, như nghệ sỹ Hùng Dingo (Lê Đức Hùng) - là cộng tác viên vẽ tranh biếm họa cho nhiều tờ báo, anh có cái nhìn về côn trùng mang đậm quan điểm xã hội mà theo chữ của anh là "một loại côn trùng tư tưởng". Chính vì vậy, ngôn ngữ điêu khắc của anh ngẫu hứng, tự do: uốn, cài đan xen với sắt và dây thép gai.

Các trẻ em bị các tác phẩm cuốn hút. (Ảnh: MH)

Yến Năng là một nghệ sỹ thị giác, chuyên sáng tác những tác phẩm có tính phù du. Gần đây nghệ sỹ này đã đổi mới bằng những tác phẩm điêu khắc bằng sắt sợi hoặc kết hợp chất liệu sắt sợi và than. Tác giả thu lượm than từ tàn tro của những vụ cháy rừng để dựng lên tác phẩm của mình. Anh muốn truyền đi thông điệp rằng, cháy rừng thì những con côn trùng bé xíu cũng thành than, chẳng còn sự sống nào, và như vậy thì thật là thảm khốc.

Dưới con mắt của nghệ sỹ Hà Huy Mười, đôi khi con côn trùng bé li ti nhưng lại có sức công phá còn mạnh hơn cả loài tê giác. Sử dụng phương pháp phóng đại và lạ hóa, Hà Huy Mười đã biến các con côn trùng của nghệ sỹ vừa quen vừa lạ.

Phạm Thị Hồng Sâm mang đến triển lãm một tác phẩm điêu khắc 2D khá hoành tráng với những con côn trùng kỳ dị tưởng tượng rất đẹp mắt khiến người xem dễ bị hút.

Tác phẩm Phận Kiến của nghệ sỹ Nguyễn Mạnh Hùng. (Ảnh: MH)

Tác giả Nguyễn Mạnh Hùng thì nghiên cứu tập tính bầy đàn của loài kiến và ã nhận thấy những đặc tính xã hội thú vị của chúng. Góc sắp đặt của anh trong triển lãm là một đàn kiến, từ kiến chúa đến kiến thợ, nhằm hiển thị những mối quan hệ xã hội phức tạp của xã hội loài người. Ngôn ngữ điêu khắc của là thủ pháp hàn sắc màu công phu, chưa ai làm.

Thoát khỏi quan niệm điêu khắc truyền thống

So với các loại hình nghệ thuật khác như hội họa, nhiếp ảnh…, điêu khắc khá thiệt thòi vì tại Việt Nam chưa có một không gian trưng bày nào thực sự là "ngôi nhà" của điêu khắc. Tại triển lãm lần này, không gian không phải là chuyên biệt để trưng bày tác phẩm điêu khắc nên cách bố trí, bố cục về ánh sáng, tương tác với người xem không thực sự trọn vẹn.

Tác phẩm Nối mi của nghệ sỹ Phạm Thị Hồng Sâm. (Ảnh: MH)

Nhưng với cách thể hiện của các tác phẩm và việc sử dụng chất liệu rất tự do, phi truyền thống, chỉ bằng những vật liệu phổ biến như sắt sợi, sắt vụn, bìa, giấy, xốp, than... các họa sỹ thoải mái "vẫy vùng" trong không gian sáng tạo của riêng mình. Chính điều này lại tạo nên cái mới, cái mở cho những tác phẩm "không bình thường, không giống ai" của họ.

Với thiết kế tạo hình mới mẻ, cách trình bày bố cục tác phẩm gợi mở, các nghệ sỹ đã thoát ra khỏi sự ràng buộc của quan niệm điêu khắc truyền thống như kiển tạo hình 3D, đục, đẽo hay phản ánh hiện thực...

Tác phẩm Bộ não của nghệ sỹ Hùng Dingo. (Ảnh: MH)

Tại Triển lãm, nghệ sỹ Hùng Dingo (Lê Đức Hùng) chia sẻ: “Triển lãm côn trùng lần này có nhiều điểm khác biệt so với những triển lãm điêu khắc khác. Chúng tôi muốn khán giả "thưởng thức" các tác phẩm bằng nhiều xúc cảm khác nhau chứ không chỉ là thông qua việc tạo hình những loài côn trùng thực sự”.

“Thậm chí tác phẩm Bọ não của tôi còn hoàn toàn theo hướng trừu tượng. Tôi tạo hình bộ não bằng dây thép gai với ẩn ý rằng bộ não của con người được bảo vệ rất chắc chắn, nhưng nó lại rất mong manh khi bị tấn công bằng những thông tin nhiễu loạn, không được kiểm chứng đang hàng ngày "đục phá|". Tôi tạo ra một bộ não với hai bán cầu trong hai hình ảnh đối lập để khiến cho khán giả dễ dàng nhận ra ý đồ đó” - Hùng Dingo nói thêm.

Triển lãm cho thấy, cái hay, cái mở của nghệ thuật điêu khắc đương đại là không giới hạn. Với những vật liệu dễ kiếm, các nhà điêu khắc có thể thoải mái thể hiện ý tưởng phóng khoáng của mình mà không sợ không ai mua nó. Ngược lại, cũng nhờ đó mà đông đảo công chúng mới có cơ hội tiếp cận được những tác phẩm nghệ thuật táo bạo.

Minh Hòa