Khám phá đàn tế Âm hồn ít người biết ở Hoàng thành Huế
Đàn Âm hồn ở Hoàng thành Huế được xem như một đài liệt sĩ để tưởng niệm anh linh những người đã hy sinh trong sự kiện kinh đô thất thủ năm 1885.
Tọa lạc tại 73 đường Ông Ích Khiêm, ở phía Tây Nam Hoàng thành Huế, Đàn Âm hồn là một di tích lịch sử ít người biết của đất Cố đô.
Đây là một đàn tế được lập ra dưới triều vua Thành Thái để tế vong hồn những người hy sinh vì nước trong ngày Kinh đô Huế thất thủ 23/5 Ất Dậu, 1885.
Đàn được xây dựng tại địa điểm diễn ra trận tập kích với quy mô lớn do quan đại thần Tôn Thất Thuyết và em trai ông trực tiếp chỉ huy nhằm tiêu diệt đội quân hùng hậu của Pháp mới tăng cường.
Theo sử sách, cuộc tập kích đã thất bại. Tại nơi xảy ra trận chiến, toàn bộ số binh sĩ triều đình tử trận, một phần bị quân Pháp vứt xuống sông, một số bị đem thiêu, làm cho cả kinh thành sống trong mùi xú uế hàng tháng trời.
Trong khoảng thời gian sau đó, dân cư sống gần khu vực này không được yên ổn, liên tục xảy ra hỏa hoạn, bất an.
Trong dân chúng bắt đầu xuất hiện tin đồn rằng vong hồn những người chết trận đã gây nên hỏa hoạn do không được thờ cúng.
Để trấn an người dân, vào năm 1895, triều đình Huế đã cho lập đàn thờ các binh sĩ tử trận, gọi là đàn Âm hồn.
Đàn này lúc đầu được đắp bằng đất, sau được xây cất tử tế, trở thành ngôi đền trong đó có đặt bài vị ghi danh các chiến sĩ đã hy sinh trong ngày kinh đô thất thủ.
Sau này, triều đình cho làm thêm một ngôi nhà ba gian để giữ đồ thờ cúng gọi là tự khí và các tài liệu liên quan, đồng thời cắt một đội quân nhỏ để coi sóc chung cho cả đàn.
Lễ tế Đàn Âm hồn lúc bấy giờ được xem như quốc lễ, quan Đề đốc kinh thành làm chủ tế. Nghi thức này kéo dài cho đến năm 1945,
Sau năm 1945, do sự tan rã của nhà Nguyễn, đàn Âm hồn không còn được bảo vệ như xưa. Các công trình của đàn tế dần dần đổ nát do chiến tranh cũng như sự xâm hại của con người.
Dù vậy, việc tế Đàn Âm hồn vẫn được người dân trong khu vực duy trì cho đến nay qua việc hình thành Phổ Phước Lợi (ban cúng tế) với sự tham gia của khoảng 100 hộ gia đình.
Trong những thập niên gần đây, đàn Âm hồn đã bị xâm hại nghiêm trọng do các hộ dân xây dựng nhà cửa trong khuôn viên đàn.
Phải đến năm 2013, đàn Âm hồn mới được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Chính quyền Thừa Thiên-Huế sau đó đã tiến hành thu hồi đất các hộ dân đã lấn chiếm để trả lại cho di tích.
Sau khi khuôn viên đàn Âm hồn được phục hồi, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế đã tiến hành các bước như thu thập tư liệu, xác lập hồ sơ để lên kế hoạch trùng tu tôn tạo di tích lịch sử đặc biệt này.
