Khai thác 'vàng đen' khi chưa xong phép: TISCO thừa nhận chưa tuân thủ

Một góc khu vực khai trường của Mỏ than Phấn Mễ. (Ảnh: HV/Vietnam+)

Liên quan đến thông tin Báo Điện tử VietnamPlus vừa phản ánh về việc mặc dù Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đã nhiều lần gửi văn bản yêu cầu mỏ than Phấn Mễ (trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên) tạm dừng khai thác để thực hiện thủ tục lập hồ sơ cấp lại giấy phép khai thác khoáng sản theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010, thế nhưng, từ năm 2012 đến nay, hoạt động khai thác “vàng đen” tại mỏ than này vẫn diễn ra, gây thất thoát tài nguyên quốc gia và tốn không ít giấy mực, ngày 22/3, đại diện lãnh đạo Công ty cổ phần gang thép Thái Nguyên-TISCO (quản lý mỏ than Phấn Mễ) đã lên tiếng thừa nhận “chưa tuân thủ được đầy đủ theo quy định của pháp luật.”

Thông tin thêm với phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus về vấn đề trên, đại diện lãnh đạo TISCO cho rằng một trong những khó khăn nhất về cấp lại giấy phép khai thác khoáng sản của TISCO là thực hiện nghĩa vụ tài chính với nhà nước. Cụ thể, do ảnh hưởng của dự án giai đoạn 2, nên trong nhiều năm, TISCO không thực hiện được việc hoàn trả phí sử dụng tài liệu địa chất cũng như nghĩa vụ tài chính khác.

Vài năm trước đây, TISCO cũng đã thuê tư vấn lập dự án đầu tư, bản đồ hiện trạng khu vực khai thác để hoàn thiện hồ sơ cấp lại giấy phép khai thác, nhưng do không nộp được tiền phí sử dụng tài liệu địa chất, nên hồ sơ không được chấp nhận.

Đại diện lãnh đạo TISCO thông tin thêm rằng sau khi hoàn thiện nghĩa vụ tài chính vào cuối năm 2020, ngay từ đầu năm 2021, TISCO đã triển khai việc lập hồ sơ xin cấp lại giấy phép.

Hiện nay, TISCO đang làm việc với các đơn vị tư vấn để xác lập lại bản đồ hiện trạng, lập dự án đầu tư theo quy định để xin giấy chứng nhận đầu tư. Từ đó hoàn thiện hồ sơ xin cấp lại giấy phép. Tuy nhiên, việc này cũng mất nhiều tháng, vì đây là mỏ than đã được khai thác từ khi chưa có Luật khoáng sản.

“Mặc dù trong những năm gần đây việc quản lý khai thác khoáng sản có nhiều bất cập, chưa tuân thủ được đầy đủ theo quy định của pháp luật, nhưng từ quý II/2020, Hội đồng quản trị, Ban điều hành TISCO đã quyết liệt trong công tác quản lý khai thác mỏ, giảm thiểu tối đa tình trạng trộm cắp tài nguyên khoáng sản,” đại diện lãnh đạo TISCO chia sẻ và nhấn mạnh rằng nếu không có than mỡ Phấn Mễ, TISCO sẽ phải nhập khẩu than làm tăng giá thành, TISCO đã khó khăn lại càng thêm khó khăn, dẫn đến thua lỗ và ảnh hưởng đến công ăn việc làm của rất nhiều lao động, an sinh xã hội của khu vực nam thành phố Thái Nguyên.

Vì vậy, đại diện lãnh đạo TISCO mong rằng trong quá trình chờ thủ tục cấp lại giấy phép, vẫn được hoạt động khai thác để đảm bảo công ăn việc làm cho 500 lao động trên mỏ và có đủ than cho sản xuất luyện kim của TISCO.

Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus ở góc độ cơ quan quản lý, ông Lại Hồng Thanh - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam lại cho rằng mỏ than Phấn Mễ thuộc diện phải cấp lại giấy phép khai thác khoáng sản từ hơn 10 năm trước theo quy định bắt buộc của Luật Khoáng sản năm 2010, nhưng thời gian qua vẫn khai thác, không hoàn thiện hồ sơ để cấp giấy phép là do doanh nghiệp này cố tình chây ỳ.

Đường đi vào mỏ than Phấn Mễ. (Ảnh: HV/Vietnam+)

Giải thích cho nhận định trên, đại diện lãnh đạo Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam cho biết từ năm 2012 đến nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đã ít nhất 4 lần gửi văn bản yêu cầu mỏ than Phấn Mễ tạm dừng việc hoạt động khai thác để thực hiện thủ tục lập hồ sơ cấp lại giấy phép khai thác, nhưng hoạt động khai thác than tại mỏ này vẫn diễn ra.

Điều này càng thể hiện rõ hơn khi trước thời điểm năm 2012, cả nước có khoảng hơn 40 doanh nghiệp phải hoàn thiện hồ sơ đề nghị cấp lại giấy phép khai thác khoáng sản, nhưng sau khi Bộ Tài nguyên và Môi trường có văn bản yêu cầu, hầu hết các doanh nghiệp đã hoàn thiện hồ sơ theo quy định. Trong khi đó, mỏ than Phấn Mễ do TISCO quản lý là một trong vài trường hợp còn lại trong cả nước cố tình phớt lờ, chây ỳ.

Mặt khác, mặc dù đại diện lãnh đạo TISCO cho rằng “nếu không có than mỡ Phấn Mễ, TISCO sẽ phải nhập khẩu than làm tăng giá thành,” nhưng thực tế trong nhiều năm qua - thời điểm mỏ Phấn Mễ đang khai thác thì TISCO vẫn nhập khẩu than.

Số liệu do đại diện lãnh đạo TISCO cung cấp (chưa đầy đủ) trong ngày 22/3/2021, cho thấy mỗi năm TISCO vẫn nhập khẩu “khoảng 1-2 chục nghìn tấn than mỡ” và kế hoạch sản xuất hàng năm của TISCO lên tới hơn 140.000 tấn...

Còn về sản lượng than khai thác trong 3 năm gần nhất, đại diện lãnh đạo Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên thông tin: Năm 2018 đã khai thác 242.116 tấn; năm 2019 khai thác 159.624 tấn; năm 2020 khai thác 152.267 tấn.

Đó là chưa kể một khối lượng lớn than đã bị thất thoát, mà lý do như đại diện lãnh đạo TISCO giải thích là “tình trạng trộm cắp tài nguyên khoáng sản” cũng như “việc quản lý khai thác khoáng sản có nhiều bất cập, chưa tuân thủ được đầy đủ theo quy định của pháp luật”. Mãi sau này - từ quý II/2020, Hội đồng quản trị, Ban điều hành TISCO rất quyết liệt mới giảm tối đa được tình trạng trộm cắp tài nguyên khoáng sản này.

Theo ông Lại Hồng Thanh, cơ quan quản lý nhà nước luôn tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động sản xuất để phát triển, tuy nhiên việc doanh nghiệp vẫn cố tình khai thác trong thời gian dài, ngay cả khi cơ quan quản lý đã ít nhất 4 lần có văn bản yêu cầu tạm dừng việc khai thác để thực hiện thủ tục lập hồ sơ cấp lại giấy phép khai thác khoáng sản theo quy định, thì cần phải xử lý nghiêm.

Với những lý do trên, đại diện Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam cho biết sẽ có những biện pháp xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật như: xử phạt vi phạm hành chính, yêu cầu TISCO hoàn thành thủ tục đóng cửa mỏ; hoàn thiện hồ sơ dự án, thực hiện nghĩa vụ tài chính… để được tiếp tục cấp giấy phép khai thác đối với mỏ than Phấn Mễ theo quy định của Luật Khoáng sản./.

Hùng Võ (Vietnam+)