Khắc khoải những phận người...

Trong truyện Sơn Trần, người đọc có thể có cảm nhận dành cho riêng mình, vì những xáo trộn, những nhân vật được hiện ra quá bất ngờ, họ có xuất thân, gặp gỡ, chia tay, yêu thương, cô đơn và có cả những giọt nước mắt. Anh viết chuyện buồn quá, hay do cuộc sống luôn tồn tại nhưng mâu thuẫn, giằng xé giữa hai bờ hư thực nên tác giả muốn độc giả có những khoảng trống để chiêm nghiệm, hoặc có thể đọc lại tác phẩm nhiều lần để tường tận số phận mỗi nhân vật. Như trong kết thúc câu chuyện Bụi bay vào mắt, anh viết: “Tôi đi dọc con đường bê-tông về phía trước chùa. Ngôi mộ cổ, cây bồ đề già không còn dấu vết. Ban đêm, đứng gió, làm gì có bụi mà mắt tôi xon xót. Tôi dừng lại nhìn quanh. Cảnh quê thật êm đềm như thể chưa có sự xáo trộn nào đã xảy ra. Chợt có tiếng người xôn xao rồi tan vào gió đêm. Mấy cô, mấy chị trong xóm khăn áo lên chùa đọc kinh, lễ Phật. Tôi bước theo họ vào chùa. Sư trẻ chỉnh tề cung kính chắp tay lạy, mời đoàn Phật tử vào điện thờ sau khi đã thỉnh một hồi chuông dài, ngân vang”.

Cách kể chuyện mạnh về tường thuật hơn hội thoại có lẽ khiến truyện của tác giả không thực sự trôi chảy, tưởng chừng như khô khốc, không hấp dẫn, nhưng ẩn sâu dưới lớp vỏ sần sùi ấy là cả một mạch ngầm nhân ái, vị tha, bao dung. Nhà văn Sơn Trần nhấn nhá, đưa đẩy, mê hoặc người đọc bằng cách tạo ra bi kịch ngay từ đầu: Đau lắm lời ru, Mắt mèo, Oan Nghiệp..., miêu tả không gian khắc nghiệt nhằm tạo sự chú ý như trong chuyện: Cầu tre lắc lẻo, Hẻm cụt, Cát chảy... một số câu chuyện dẫu có hậu hay kết thúc mở cũng gợi nhiều cảm xúc nhân văn: Về phía mặt trời mọc, Miền mây trắng bay, Thương nhớ lục bình... Nhà văn Tống Ngọc Hân nhận xét: “Sơn Trần là thầy giáo dạy văn cấp ba, cái nghề trồng người khiến ngòi bút của anh tuyệt đối hướng về con người”.

PHAN NAM

(*) Đọc Bụi bay vào mắt, Sơn Trần, NXB Hội nhà văn 2018.