Kết quả nghiên cứu: Chó đánh hơi phát hiện bệnh tiểu đường

Cấu trúc tế bào tạo nên khứu giác của loài chó rất tinh vi và do đó, mũi của chúng có thể đánh hơi và phát hiện bom mìn, ma túy, hương lạ và những loại hàng lậu khác trong hành lý hay túi xách… Đặc biệt hơn, khứu giác loài chó còn được phát hiện có khả năng báo động dịch bệnh sốt rét tại một khu vực dân cư khi chúng tiếp xúc với đồ vải cũ, đặc biệt là những chiếc tất có chứa ký sinh trùng mà loài muỗi để lại.

Một nghiên cứu thí điểm đã chứng minh, chó có thể xác định chính xác những chiếc tất lũ trẻ bị nhiễm ký sinh trùng sốt rét từng mang qua đêm, ngay cả khi các bé mới chỉ có triệu chứng bệnh nhẹ chưa tới mức bị sốt. Nghiên cứu trên mới được công bố bởi các nhà khoa học Anh và Gambia cộng tác với Trung tâm huấn luyện chó phát hiện sự cố y tế của Anh - một tổ chức từ thiện thực hiện.

Nghiên cứu về việc chó có khả năng phát hiện dịch sốt rét được công bố bởi các nhà khoa học Anh và Gambia cộng tác với Trung tâm huấn luyện chó phát hiện sự cố y tế của Anh. Ảnh: Metro

Theo các nhà khoa học, kỹ năng độc đáo này của loài chó không có gì bất ngờ khi từ năm 2004, loài chó đã chứng minh chúng có khả năng chỉ cần ngửi mẫu nước tiểu chúng đã có thể phát hiện bệnh ung thư thận, ngửi hơi thở xác định ung thư phổi và ngửi mẫu máu để biết một người có bị ung thư buồng trứng hay không.

Những chú chó được huấn luyện đặc biệt như vậy giờ đây sẽ cảnh báo người mắc bệnh tiểu đường khi đường huyết của họ hạ thấp một cách nguy hiểm, và báo động cho người bị bệnh động kinh khi họ sắp lên cơn co giật mạnh. Một số chú chó khác lại được huấn luyện để phát hiện bệnh Parkinson trước khi bệnh phát tác nhiều năm. Tuy nhiên, nghiên cứu mới nhận định, các phát hiện này không có ý khẳng định loài chó có thể thay thế hẳn phòng lab.

Các xét nghiệm nhanh không quá tốn kém để phát hiện bệnh sốt rét đã có hơn một thập kỷ qua. Nhờ đó mà mỗi năm hơn 200 triệu người ở vài chục quốc gia đã phát hiện được bệnh. Tuy nhiên để gạn lọc tìm ra người bệnh sốt rét giữa đám đông thì kỹ năng đánh hơi phát giác bệnh sốt rét của chó thực sự rất cần đến.

Mũi của loài chó nhạy gấp 10.000 đến 100.000 nghìn lần so với mũi của con người. Ảnh: Metro

Ở một khu vực sắp thoát khỏi bệnh dịch, chó được huấn luyện có thể “tầm soát” qua các ngôi làng để lung sục, tìm ra những “kẻ vận chuyển bệnh” thầm lặng. Đây là những người chưa phát bệnh, nhưng máu họ lại chứa ký sinh trùng mà loài muỗi có thể chích, hút và truyền lây sang người khác. So với mức độ đánh hơi của mũi người, mũi chó nhạy gấp 10.000 đến 100.000 nghìn lần.

Các nhà khoa học không biết chắc là chúng ngửi thấy thứ gì, nhưng họ cho rằng ký sinh trùng sốt rét tiết ra các chất aldehydes dễ bay hơi tựa chất có trong nước hoa. Có lẽ loài ký sinh trùng này có khả năng tiết ra các hóa chất có mùi để chiêu dụ muỗi đến chích, hút rồi đem lây lan sang người khác. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh muỗi thích chích những người bị bệnh sốt rét hơn tấn công người thường.

Theo Claire Guest, chuyên gia sáng lập Trung tâm huấn luyện chó nói trên, hầu hết các giống chó đánh hơi tốt đều có thể được huấn luyện để thực hiện công tác y học này. Tuy nhiên bà vẫn đánh giá cao các chú chó đặc biệt gắn bó với chủ, và dòng chuyên đi săn như chó Pointer, Spaniel và Labrador. Bà cũng cho biết, mình nghĩ ra ý tưởng thành lập trung tâm chuyên biệt này là nhờ gợi hứng khi quan sát chó nghiệp vụ hải quan đánh hơi tìm hàng lậu ở phi trường Washington Dulles.

Trong nghiên cứu sơ bộ, người ta cho hai chú chó Labrador ngửi dãy lọ chứa những chiếc tất ny-lông mà trẻ em Gambia từng xỏ qua đêm. Khi nhận ra mùi lạ, chúng sẽ dừng lại lấy chân “chỉ” chiếc lọ. Tỷ lệ tìm ra đúng đôi vớ trẻ bị sốt rét đã mang của cặp chó là 90%.

Không chỉ có thể phát hiện dịch sốt rét, loài chó còn có khả năng cảnh báo bệnh tiểu đường. Ảnh: The New York Time

Trước đó, các nhà nghiên cứu cũng đã chích máu trên ngón tay để xem các em có ký sinh trùng sốt rét trong máu hay không. Các mẫu tất sau khi thu thập được gửi đến tổ chức Medical Detection Dogs ở Vương quốc Anh, nơi những con chó được huấn luyện để đánh hơi sự khác biệt về mùi hương giữa những đứa trẻ bị nhiễm và không nhiễm bệnh.

Kết quả gây bất ngờ khi trong tổng cộng 175 mẫu thử đã được thử nghiệm, có 30 mẫu dương tính khớp 70% so với kết quả thử máu của các nhà nghiên cứu được các chú chó xác định và 145 trẻ em không nhiễm.

Với kết quả này, các nhà nghiên cứu hy vọng có thể sử dụng chó đã được huấn luyện như một phương pháp sàng lọc mầm bệnh sốt rét tại các sân bay và các cảng nhập cảnh khác để ngăn ngừa sự phát tán.

Bảo Lâm (Theo New York Time, Metro)