Kết quả bầu cử sốc: Cuộc cách mạng chính trị tại Pháp

Nền Đệ ngũ Cộng hòa tại Pháp đã sang trang?

Cuộc bầu cử tổng thống Pháp hôm 23/4 – mà nhà báo Pháp kỳ cựu Christine Ockrent đã ví như “trận động đất chính trị không chỉ ở Pháp, mà còn ở châu Âu” - có kết quả không khác biệt là bao so với các cuộc thăm dò trước bầu cử.

Theo kết quả sơ bộ vòng 1 cuộc bầu cử, ứng cử viên trung dung, thủ lĩnh phong trào "Tiến bước" Emmanuel Macron đạt 24% và Chủ tịch đảng cực hữu Mặt trận Dân tộc (FN) Marine Le Pen đạt 21,8% dẫn dầu cuộc đua và sẽ bước vào vòng 2 của cuộc bầu cử.

Tiếp theo là François Fillon, đại diện đảng Những người Cộng hòa (LR) cánh hữu đạt 19,9%, Jean-Luc Mélenchon, ứng cử viên phong trào Nước Pháp bất khuất cực tả đạt 19,3%, Benoît Hamon, ứng cử viên của đảng Xã hội, cánh tả đạt 6,3%.

Bộ đôi Emmanuel Macron - Marine Le Pen đã góp phần mở ra trang mới cho nền Đệ ngũ Cộng hòa

Ứng viên Nicolas Dupont-Aignan, thuộc phong trào Nước Pháp Đứng lên đạt 4,9%; Philippipe Poutou, Tân Đảng chống Tư bản đạt 1,1%; Jean Lassalle, Chúng ta Hãy kháng cự đạt 1%; François Asselineau, thuộc Liên minh Nhân dân Cộng hòa đạt 0,8%; Nathalie Arthaud, Đấu tranh Công nhân 0,7%; Jacques Cheminade, Đoàn kết và Tiến bộ 0,2%.

Kết quả này không phải là một bất ngờ với giới phân tích, nhưng nó lại tạo ra một bước ngoặt với đời sống chính trị tại đất nước hình lục lăng này.

Đó là không có đại diện của một đảng chính trị truyền thống nào, đã thay nhau chi phối chính trường Pháp gần 60 năm của nền Đệ ngũ Cộng hòa, có mặt tại vòng nốc ao.

Thực tế này không chỉ là một cú sốc lớn với chính trường Pháp, với giới chính trị truyền thống phương Pháp, mà còn có thể được xem là một cuộc cách mạng trong đời sống chính trị tại Pháp.

Ngược dòng lịch sử, năm 1958, sau khi nền Đệ tứ Cộng hòa sụp đổ, tướng Charles de Gaulle – anh hùng chống phát xít của nước Pháp - đã thúc đẩy việc thành lập nền Đệ ngũ Cộng hòa cho đời sống chính trị Pháp.

Thể chế cộng hòa ấy đã được ghi trong Hiến pháp năm 1958 của nước Pháp và là thể chế chính trị tồn tại lâu thứ nhì – tính đến thời điểm này - kể từ cuộc cách mạng dân chủ tư sản diễn ra năm 1789 tại đất nước hính lục lăng.

Từ đó đến nay, đảng Xã hội Pháp theo đường lối trung tả và đảng Tập hợp vì nền Cộng hòa – tiền thân của đảng Những người Cộng hòa, theo đường lối trung hữu liên tục chi phối chính trường Pháp, định hình nên những trụ cột cho đời sống chính trị và đời sống xã hội Pháp.

Sau khi vòng 1 cuộc bầu cử tổng thống Pháp năm 2017 có kết quả thì điều đó đã chấm dứt. Dù ứng cử viên Macron hay Le Pen giành chiến thắng trong vòng 2 của cuộc bầu cử, dự kiến diễn ra vào ngày 7/5, thì các đảng phái chính trị truyền thống cũng đã chính thức mất quyền chi phối chính trị đời sống chính trị Pháp, trong thời gian ít nhất là 5 năm.

Như vậy, cử tri Pháp đã chọn đoạn tuyệt với lực lượng chính trị truyền thống và đây mới là điều đáng lo nhất với EU và là hiệu ứng nguy hại nhất với nguyên tắc tự do - dân chủ truyền thống phương Tây, chứ không chỉ là Frexit hay Non-Frexit, cực hữu hay dân túy.

Một làn gió mới đã thực sự tác động mạnh mẽ vào đời sống chính trị và đời sống xã hội Pháp, dù đại diện cho lực lượng chính trị cấp tiến thắng cử hay đại diện cho lực lượng chính trị theo chủ nghĩa dân túy bước vào điện Elysees.

Từ sự đổi thay căn bản tại đất nước hình lục lăng, chắc chắn đời sống chính trị - xã hội trong Liên minh châu Âu sẽ bị ảnh hưởng rất lớn.

Sau cuộc bầu cử tổng thống Pháp, có thể một nền cộng hòa nào khác sẽ không ra đời, song chắc chắn đời sống chính trị Pháp sẽ có những định hình mới, mà đi kèm với đó sẽ là những trụ cột mới được hình thành hay sẽ có sự hoán đổi mức độ ưu tiên giữa những trụ cột đã tạo ra diện mạo cho một nước Pháp trong hơn nửa thế kỷ qua.

Vì đâu nên nỗi?

Một nhiệm kỳ không thành công của Tổng thống Hollande góp phần vào thất bại thảm hại của ứng viên đảng Xã hội

Lý do khiến lực lượng chính trị truyền thống tại Pháp phải nhường vũ đài chính trị cho các đối thủ mới, được nhìn nhận dưới nhiều khía – góc cạnh khác nhau, song nguyên nhân chủ quan vẫn là tác nhân chính gây ra hậu quả như ngày hôm nay đối với họ.

Với đảng Xã hội đương quyền, sau khi “tượng đài” Francois Mitterrand rời khỏi quyền lực thì cũng báo hiệu một giai đoạn “thoái trào động lực” trong giới lãnh đạo của đảng chính trị này. Thất bại thảm hại của ứng viên Lionel Jospin tại vòng 1 cuộc bầu cử tổng thống Pháp năm 2002 đã cho thấy rõ điều đó.

Chiến thằng của ứng viên Francois Hollande cho đến giờ này vẫn bị cho là nhờ “ăn may”, vì uy tín của Tổng thổng Nicolas Sarkozy, đại diện cho đảng Liên minh vì phong trào nhân dân, lúc bấy giờ xuống quá thấp và người dân Pháp vẫn chưa dám trao quyền lực cho lực lượng cực hữu.

Thành quả của nước Pháp có được trong nhiệm kỳ của Tổng thống Hollande đã chứng minh cho nhận định đó – tăng trưởng kinh tế thấp, bất ổn xã hội gia tăng, an ninh đất nước luôn bị đe dọa và xâm phạm.

Ứng viên đảng Xã hội đương quyền ra tranh cử lần này không có được nển tảng tốt nhất để khẳng định niềm tin của với tri Pháp.