Jordan-Syria mở biên giới: Assad không 'must go'

Jordan-Syria mở lại biên giới sau ba năm bị đóng cửa

Reuters ngày 15/10 đưa tin, Jordan và Syria đã chính thức mở lại biên giới tại khu vực cửa khẩu Nassib phía bên Syria và Jaber phía bên Jordan, cho người dân hai nước qua lại cũng như lưu thông hàng hóa, sau ba năm bị đóng cửa.

Hãng thông tấn Petra của Jordan loan báo việc Jordan đồng ý mở cửa biên giới là sự thay đổi lập trường của Amman về cuộc nội chiến tại Syria, khi nhận diện đã tới lúc bang giao và thông thương giữa hai nước cần trở lại bình thường.

"Công dân Jordan có thể đến Syria bằng bất cứ phương tiện gì và có thể thường xuyên qua lại biên giới giữa hai nước. Hàng hóa Jordan cũng được tự do đưa vào Syria theo thỏa thuận Jordan-Syria”, Petra tường thuật.

Cửa khẩu Nassib/Jaber đã được mở sau 3 năm bị đóng cửa

“Chúng tôi đã trong tư thế sẵn sàng đón nhận hành khách và vận chuyển hàng hóa. Chúng tôi hy vọng việc thông thương sẽ sớm trở lại bình thường”, ông Imad Riyalat, Trạm trưởng trạm hiểm soát Jaber cho biết.

Trước khi nổ ra cuộc nội chiến Syria, cửa khẩu Nassib phục vụ cho một tuyến thông thương với lưu lượng hàng trăm xe tải hàng hóa mỗi ngày qua lại giữa Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia trong khu vực, tổng giá trị thương mại lên đến hàng chục tỷ USD/năm.

Năm 2015 cửa khẩu Nassib bị đóng lại, điều này tác động rất xấu đối với kinh tế Jordan. Do đó, Amman đã chủ động đề xuất : Chính phủ Syria kiểm soát cửa khẩu Nassib, phe đối lập Syria kiểm soát các tuyến đường giao thông tới Nassib.

Và ngày 5/10/2017, chính phủ Jordan đã chính thức công bố kế hoạch về bàn giao quyền kiểm soát biên giới tại khu vực cửa khẩu Nassib ở miền nam Syria cho chính quyền Tổng thống Assad.

Jordan hy vọng hồi sinh tuyến thương mại vốn rất phát triển và khuyến khích người tị nạn Syri hồi hương, đồng thời tạo đòn bẩy lợi ích cho phe nổi dậy Syria - được chia lệ phí hải quan - giảm phụ thuộc bảo trợ của đồng minh, trong đó có Jordan.

Tuy nhiên, các nhóm nổi dậy Syria, vốn cùng nắm quyền kiểm soát tuyến biên giới khu vực này từ năm 2015, đã phản đối đề xuất của Amman trao lại quyền kiểm soát biên giới tại Nassib cho chính quyền Syria dưới bất cứ hình thức nào.

Ông Adham al Karad, một thủ lĩnh nổi dậy ở Dara'a lên tiếng : "Sự hiện diện của bất kỳ nhân viên nào của chế độ Assad trong việc kiểm soát biên giới đồng nghĩa phục hồi tính hợp pháp của một chế độ đã bị nhiều người Syria chống lại".

Ông Ali Salkhadi, Thống đốc tỉnh Dara’a thuộc phe đối lập thì cho rằng :"Việc trao lại quyền kiểm soát biên giới cho Damascus là rất nhạy cảm, do đó chúng tôi không thể đồng ý với yêu cầu của Amman".

Mở cửa biên giới giúp người tị nạn Syria nhanh chóng hồi hương

Ông Jasem al Hariri, một chỉ huy đối lập ở miền nam Syria, thì cho biết : "Chúng tôi sẽ không chịu bó tay. Chúng tôi không để điều này xảy ra và sẽ làm mọi cách để ngăn chặn mọi nỗ lực bàn giao các khu vực quan trọng cho chế độ Assad".

Tuy nhiên, phe đối lập Syria không còn cơ hội để "mè nheo" Jordan về việc mở cửa biên giới tại khu vực Nassib, bởi tháng 7/2018 quân đội Syria đã mở chiến dịch tấn công khu vực tây nam nước này, đuổi quân nổi dậy về Idlib.

Ngày 15/10/2018, sau 1 năm 10 ngày, từ khi Jordan công bố kế hoạch trao quyền kiểm soát biên giới khu vực Nassib cho chính phủ Syria, cửa khẩu Nassib/Jaber đã chính thức được mở trở lại, theo một thỏa thuận giữa Amman và Damascus.

Bàn cờ chính trị Syria đã định hình với hệ quy chiếu là chính quyền Tổng thống Assad

Ngày 31/8/2017, lần đầu tiên trong một tuyên bố của mình, chính phủ Jordan - một trong những thế lực ủng hộ mạnh mẽ nhất với phe đối lập Syria - cho rằng "quan hệ song phương Amman-Damascus đang đi đúng hướng".

Phát ngôn viên chính phủ Jordan Mohammad al-Momani cho biết: "Đây là thông điệp rất quan trọng mà lực lượng đối lập Syria cần lắng nghe. Trước đây nhiều quốc gia từng cam kết sẽ lật đổ lãnh tụ Syria, song giờ đây đã từ bỏ ý định đó".

Theo giới quan sát, dù vẫn quan ngại việc Tehran mở rộng ảnh hưởng tại Syria, song thời gian qua Amman đã cố gắng xóa bỏ những bất đồng với Damascus, nhằm từng bước khôi phục lại mối quan hệ tốt đẹp giữa hai bên.

Vì vậy, mặc cho phe đối lập Syria phản đối mở cửa biên giới Jordan-Syria, Amman vẫn không thay đổi ý định của mình.

Amman được cho là rất cẩn trọng với cuộc nội chiến Syria, khi vẫn duy trì quan hệ ngoại giao với Damascus, dù trái ý Washington.

Nay với việc mở cửa biên giới tại cửa khẩu Nassib/Jaber, cho thấy chính phủ Jordan đã đặt phe đối lập Syria lại phía sau, chính thức xác nhận chính quyền của Tổng thống Assad là thực thể đại diện đẩy đủ cho Syria trong bang giao quốc tế.

Cửa khẩu duy nhất giữa Israel và Syria cũng được bất ngờ mở cửa

Đặc biệt, Syria-Jordan mở lại cửa khẩu biên giới Nassib/Jaber cùng một lúc với việc Syria và Israel đồng ý khôi phục lại cửa khẩu biên giới giữa hai nước ở khu vực Cao nguyên Golan, thuộc phần đất của tỉnh Quneitra, Syria.

Đây là các sự kiện cực kỳ quan trọng đối với chính phủ Syria trong cuộc nội chiến, tạo ra một bước ngoặt - một dấu mốc quan trọng trong ván cờ chính trị Syria., khi Mỹ và đồng minh của Mỹ đã phải nhìn nhận vị thế và vai trò của chính quyền Assad.

Trước đó ngày 10/10/2018, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã tuyên bố rằng Washington sẽ từ chối bất kỳ khoản hỗ trợ nào cho Syria để khắc phục hậu quả chiến tranh nếu quân đội Iran vẫn còn hiện diện tại quốc gia này.

Mỹ ra điều kiện cho chính quyền Assad "đuổi" Iran để được tài trợ tái thiết đất nước bị xem như một chiêu trò hơn là một yêu cầu nghiêm túc. Tuy nhiên, qua yêu cầu của Washington thì hai vấn đề quan trọng lại được chứng minh.