JK Rowling từ văn sĩ nhiệm màu của Harry Potter hóa tâm bão chỉ trích

Suốt hai thập niên qua, JK Rowling không chỉ làm người đọc say mê bằng thể loại truyện giản dị với kết thúc có hậu và cái ác bị vạch trần cũng như đánh bại, mà còn là nhân chứng sống cho sự chiến thắng của nỗ lực vượt lên trên nghịch cảnh. Hình tượng bà mẹ đơn thân nghèo khổ ngồi miệt mài viết trong quán café Edinburgh là hình mẫu truyền cảm hứng cho vô số độc giả của nhiều thế hệ.

Nhưng nay, người hâm mộ JK Rowling dần nhận ra sự phức tạp của thế giới không có phép thuật này: nơi không ai có kim bài miễn tử khi bị mọi người xem xét và đánh giá lại một cách toàn diện hơn. Họ bắt đầu chấp nhận rằng ai cũng mắc phải những sai lầm không thể bỏ qua, và sai lầm của Rowling có lẽ chính là vụ lùm xùm về người chuyển giới gần đây.

Guardian nhận định vào cuối tuần vừa qua, cuộc tranh luận trên Twitter nhìn không khác gì một cuộc giao tranh thời chiến mà các phe giao tranh là những thế hệ khác nhau, không còn đơn thuần là một cuộc đụng độ trong những tác phẩm viễn tưởng dành cho thiếu nhi nữa.

JK Rowling. Ảnh: Reuters.

Hàng loạt diễn viên quay lưng

Một nhà văn danh tiếng bị buộc tội miệt thị một cộng đồng vốn nổi tiếng dễ bị công kích và tổn thương, những người cảm thấy bản thân sinh ra không đúng với nhân dạng của mình.

“Ôi không, tại sao chúng ta phải biến Harry Potter thành một cuộc chiến về giới tính chứ?”, một fan của Rowling rên rỉ. Eden@wrath lên tiếng trên Twitter, cho rằng “Cô ta đã cho thấy mình là một nhân vật phản diện đích thực.”

Những diễn viên đóng trong các series phim xây dựng từ những tác phẩm của Rowling - và từng một thời đứng chung thảm đỏ với bà - nay khéo léo chuyển sang bên kia chiến tuyến.

Emma Watson lên tiếng rằng người chuyển giới có quyền lựa chọn nhân dạng của họ mà không bị chất vấn hay ngờ vực, Daniel Radcliffe cũng có chung ý kiến với bạn diễn thuở nào, dù tế nhị lưu ý rằng anh không có ý công kích Rowling. Nhiều chính khách, tác giả và diễn viên cũng được hỏi ý kiến về sự vụ này. Hãng phim Warner Bros thì cho biết họ vẫn đang trong quá trình cho ra mắt phần tiếp theo của loạt phim Fantastic Beast.

Vụ lùm xùm kể trên cũng đã khơi mào cuộc chiến giữa hai luồng quan điểm bảo thủ và tự do. Ngay cả blog nổi tiếng The Leaky Cauldron về Harry Potter cũng tẩy chay sách và phim liên quan đến JK Rowling. Đỉnh điểm là tựa đề giật gân “Tôi tát JK nhưng không thấy có lỗi chút nào” của một bài viết đăng hôm thứ 6 vừa rồi trên tờ The Sun - nổi tiếng ủng hộ Rowling. Nội dung bài viết là cuộc phỏng vấn với chồng cũ của nhà văn người Anh, Jorge Arantes.

The Sun cho biết họ đặt nhan đề như vậy vốn để công kích Arantes, nhưng đa phần mọi người cáo buộc tờ báo này đã cổ vũ bạo hành đối với phụ nữ.

Đứng về phía JK Rowling là nhà đấu tranh vì nữ quyền kì cựu, trong đó có cây bút cấp tiến Julie Bindel, cô cho rằng “địa vị chính trị của Rowling chẳng liên quan gì đến vấn đề người chuyển giới cả. Cô ấy vẫn là nhà nữ quyền đã truyền cảm hứng cho bao thế hệ nhìn nhận sâu sắc hơn về vấn đề phân biệt giới tính".

Harry Potter là bộ truyện có ảnh hưởng đến nhiều thế hệ thiếu nhi và đã được chuyển thể thành phim. Ảnh: Netflix.

Dòng tweet gây tranh cãi và quá khứ bị bạo hành

Nguyên do của toàn bộ sự vụ này xuất phát từ việc JK Rowling quyết định dùng trải nghiệm của bản thân làm lập trường chính trong cuộc tranh luận về quyền của người chuyển giới. Tuy nhiên, quá khứ bị bạo hành và lạm dụng tình dục của nhà văn người Anh trên thực tế không mấy liên quan đến vấn đề bản dạng giới.

Sinh ra ở Yate, Gloucestershire, nữ văn hào người Anh chuyển đến Bồ Đào Nha để dạy tiếng Anh kiếm sống sau khi mẹ bà qua đời. Tại đây, Rowling gặp Arantes, một biên tập viên truyền hình ở Porto. Hai người kết hôn vào năm 1992 và hạ sinh cô con gái Jessica vào mùa hè 1993. Vỏn vẹn 6 tháng sau, Rowling chuyển đến Scotland và lánh mặt Arantes khi ông cố gắng đi tìm hai mẹ con nhà văn người Anh ở Edinburgh.

Chương kế của cuộc đời Rowling được bà coi như khoảng thời gian đáng tự hào nhất vì dù bà phải săn sóc con gái nhưng vẫn cho ra đời bộ truyện nổi tiếng Harry Potter, nhờ đó mà bà nhanh chóng trở thành người có đầy đủ vật chất lẫn địa vị xã hội. Sau đó bà kết hôn với bác sĩ Neil Murray và sinh thêm 2 người con.

Sau sự thành công của Harry Potter, nghiệp viết của Rowling tiếp tục gặt hái thành công với tiểu thuyết The Casual Vacancy (Khoảng trống) vào năm 2012 và một series giật gân dưới bút danh “Robert Galbraith”.

Tinh thần đấu tranh của JK Rowling lần đầu được thể hiện qua sự công kích trực diện vào cánh báo chí Anh vì đã xâm nhập quá sâu vào đời tư của gia đình bà vào năm 2011. Bà cũng thường xuyên chỉ trích lập trường của Corbyn - lãnh đạo đảng Lao Động - về cách tiếp cận của ông này đối với mạng xã hội.

Cuộc tranh luận gay gắt xoay quanh vấn đề người chuyển giới gần đây khởi nguồn từ tweet “Tôi chắc rằng có từ nào đó dùng để chỉ nhóm ‘người có kinh nguyệt’. Ai đó hãy giúp tôi tìm ra cái tên thỏa đáng với?” của tác giả Harry Potter.

Rowling lập tức bị chỉ trích dữ dội và bị gọi là “Terf” trong mục giới thiệu tác phẩm mới ra mắt “The Ickabog”. “Terf” là viết tắt của cụm từ “trans-exclusionary radical feminist”, ám chỉ những người nữ quyền cấp tiến bài trừ chuyển giới.

Sau đó, Rowling trở lại bằng một bài viết với tựa đề “TERF WAR”. Trong đó nữ nhà văn trải lòng về sự bạo hành và lạm dụng tình dục mà bà phải trải qua, đồng thời thừa nhận bà hiểu rằng việc chuyển giới là một giải pháp cần thiết cho những người gặp chứng loạn sản. Rowling cũng biện luận rằng bà từng “khao khát ngưng làm phụ nữ” và “nếu tôi có thể tìm thấy sự đồng cảm từ cộng đồng trên Internet thay vì từ môi trường sống của mình thì nhiều khả năng tôi đã chuyển giới thành đàn ông như cha tôi hằng mong ước”. Nhiều người ngay lập tức chỉ trích và cho rằng Rowling kì thị người chuyển giới.

Vụ lùm xùm có vẻ chưa đi đến hồi kết vì Rowling vẫn có ảnh hưởng lớn đến nhiều người. Cuộc tranh luận đồng thời dấy lên câu hỏi rằng liệu quyền của người chuyển giới có tác động như thế nào lên quyền phụ nữ và nỗi sợ bị bạo hành của người chuyển giới có cơ sở và đáng quan ngại hơn nỗi sợ của phụ nữ hay không.

Ngoài ra, bản chất của các đặc điểm nữ tính và nam tính, và của những người định nghĩa chúng, dường như đang thay đổi. Thêm vào đó, uy tín của JK Rowling sau tất cả những lùm xùm này vẫn là một dấu hỏi lớn.

Đại Hoàng