Jack Ma – Hành trình từ một giáo viên tiếng Anh đến tỷ phú công nghệ giàu nhất Trung Quốc

Tỷ phú Jack Ma (Ảnh Getty)

Jack Ma cho biết, nhân sinh nhật lần thứ 54 của mình, ông sẽ thôi giữ chức chủ tịch Alibaba vào năm tới, mở ra một kỷ nguyên mới cho tập đoàn có giá trị lên đến 420 tỷ USD này. Alibaba đã phát triển từ một trang web được xây dựng trong căn hộ của Jack Ma để trở thành một tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới. Đế chế của Alibaba trải dài trên mọi lĩnh vực, từ điện toán đám mây, ngân hàng số, nhắn tin trực tuyến cho đến sản xuất phim. Ông Jack Ma, vốn là một người luôn ủng hộ cho xu thế toàn cầu hóa, sẽ từ bỏ vai trò của mình giữa thời điểm nóng bỏng về mặt chính trị, khi Mỹ và Trung Quốc đang cuốn vào một cuộc chiến tranh thương mại chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Trong khi đó, nền kinh tế Trung Quốc đang cho thấy nhiều dấu hiệu giảm tốc.

Duncan Clark, tác giả của cuốn sách “Alibaba: Ngôi nhà Jack Ma đã xây dựng”, cho CNN biết ông cho rằng việc Jack Ma tuyên bố nghỉ hưu có nguyên nhân là từ các vấn đề địa chính trị hóc búa hiện nay. “Từ lâu, Jack Ma đã nói về mong muốn được trở lại với điểm xuất phát của mình là một giáo viên tiếng Anh. Vì thế việc ông tuyên bố nghỉ hưu không có gì là ngạc nhiên lớn cả”.

Câu chuyện thành công Hollywood

Jack Ma sinh ra trong một gia đình nghèo ở Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc năm 1964. Và trong các cuộc trả lời phỏng vấn, ông cho biết mình đã phải rất vất vả để học được các môn học ở trường, bị từ chối vào học tại đại học Harvard 10 lần và khi đi xin việc thì liên tục bị khước từ.

Ông đã trượt kỳ thi đại học hai lần, sau đó đậu vào Trường Đại học Sư phạm Hàng Châu. Ông tốt nghiệp năm 1988 và tiếp tục được ở lại trường dạy tiếng Anh trong nhiều năm.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn tờ New York Times năm 2005, Jack Ma đã mô tả con đường phát triển sự nghiệp để trở thành ông chủ của một trong những tập đoàn công nghệ vĩ đại nhất của Trung Quốc của mình là “một câu chuyện như phim Hollywood”.

Trong những năm gần đây, Jack Ma đã tham gia vào các lễ hội “Singles Day” của Alibaba, nhiều người xem đây là sự kiện quảng cáo bán lẻ trực tuyến lớn nhất thế giới (Ảnh CNN)

Jack Ma cũng cho biết ông đã đến California, Mỹ, năm 1995 để đòi nợ một doanh nhân Mỹ mắc nợ một công ty Trung Quốc. Nhưng vị doanh nhân đó có súng và đã bắt giam Jack Ma trong một ngôi nhà ở Malibu trong 2 ngày. Jack Ma thoát ra được sau khi đã cam kết với doanh nhân đó là mình sẽ trở thành đối tác của ông trong một công ty internet.

Tất nhiên là Jack Ma không liên lạc lại với vị doanh nhân đó, nhưng ông đã hỏi những người bạn của mình ở Seatle về internet, tờ Times cho biết.

Mang theo niềm háo hức về internet, Jack Ma trở lại Trung Quốc, nơi mà internet gần như chưa được biết đến.

“Ngày mà chúng tôi được kết nối với một trang web, tôi đã mời bạn bè và các phóng viên đến nhà mình. Chúng tôi đã đợi 3 tiếng rưỡi, trong khi mạng chỉ tải được nửa trang. Chúng tôi đã uống rượu, xem ti vi, chơi bài và chờ đợi. Nhưng tôi cảm thấy tự hào. Tôi đã chứng minh được là internet có tồn tại”.

Xây dựng Alibaba

Ông đã từ bỏ công việc giảng dạy và mượn 2.000 USD để phát hành China Pages, một trong những website thương mại đầu tiên của Trung Quốc.

Và khi start-up này thất bại, ông đã chạy vạy khắp nơi để vay được khoảng 60.000 USD từ bạn bè và các nhà đầu tư để đồng sáng lập ra Alibaba.com, một trang thương mại điện tử doanh nghiệp tới doanh nghiệp, vào năm năm 1999. Alibaba đã nhận được sự hậu thuẫn từ các ông lớn như là Goldman Sachs (GS) và Softbank (SFTBF). Công ty này đã sống sót qua cuộc khủng hoảng phá sản các công ty kinh doanh qua internet năm 2000, và 2 năm sau, Alibaba bắt đầu có lợi nhuận.

Alibaba lập ra Taobao.com, một trang đấu giá như eBay, năm 2003. Đây là một thành công hơn cả mong đợi của Alibaba.

Yahoo, khi đó là một tập đoàn công nghệ lớn, đã mua một lượng lớn cổ phần trong Alibaba năm 2005 trong một hợp đồng trị giá đến 4 tỷ USD. Sự hợp tác này cho phép Alibaba nắm quyền kiểm soát các hoạt động của Yahoo tại Trung Quốc.

Yahoo đã ký một hợp đồng mua 40% giá trị Alibaba.com với giá 1 tỷ USD năm 2005 (Ảnh CNN)

Trong thập kỷ tiếp theo, Alibaba đã có thêm hàng trăm triệu khách hàng, và đã giúp thay đổi cả xã hội Trung Quốc khi tạo ra điều kiện cho phép tầng lớn người lao động Trung Quốc được tiếp cận với thương mại trực tuyến và tạo ra rất nhiều việc làm mới.

Vụ IPO kỷ lục

Alibaba đã phát hành cổ phiếu trên Thị trường Chứng khoán New York vào tháng 09/2014 và đã huy động được số vốn kỷ lục 25 tỷ USD.

Tuy nhiên, trong những ngày đầu giao dịch, giá cổ phiếu Alibaba có những lúc giảm mạnh và không đáp ứng những kỳ vọng to lớn của Phố Wall trước đó.

Trả lời phỏng vấn trong chương trình 60 Minutes của đài CBS năm đó, Jack Ma nói: "Chúng tôi tin khách hàng là số 1, nhân viên là số 2, và cổ đông là số 3. Nếu họ không muốn mua cổ phiếu của chúng tôi, họ có thể bán. Không sao cả…”. Người dẫn chương trình 60 Minutes hôm đó cho biết ở Mỹ “cổ đông mới thực sự là số một”. Đáp lại câu nói đó, Jack Ma cho biết “Tôi nghĩ là họ đã sai. Cổ đông rất tốt và tôi tôn trọng họ. Nhưng họ là số ba. Chỉ khi bạn chăm sóc khách hàng và nhân viên được tốt, thì cổ đông sẽ được chăm sóc".

Giá cổ phiếu Alibaba đã nhảy từ mức mở cửa 68 USD/cổ phiếu lên mức 94 USD/cổ phiếu chỉ trong 10 phút giao dịch đầu tiên (Ảnh Getty)

Sau này, Jack Ma đã bày tỏ hối tiếc vì vụ IPO đó. "Nếu tôi có thêm một cuộc đời nữa, tôi sẽ giữ cho công ty của tôi là một công ty tư nhân", ông nói trong một bài phát biểu vào năm 2005.

“Yêu tôi, đừng cưới họ”

Cũng giống như nhiều công ty công nghệ lớn khác nổi lên ở Trung Quốc trong 2 thập kỷ qua, Alibaba phải thích nghi với các chính sách kiểm duyệt của Bắc Kinh. Jack Ma nói với kênh CBS rằng Alibaba hợp tác với Chính phủ Trung Quốc trong vấn đề an ninh quốc gia, nhưng công ty có chính sách là "không bao giờ làm kinh doanh với Chính phủ". "Yêu thôi, đừng cưới họ", ông nói.

Jack Ma gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump ở New York, Mỹ, tháng 1/2017. Ảnh Reuters.

Nhìn về tương lai

Jack Ma, người sở hữu khối tài sản khoảng 40 tỷ USD, hiện vẫn là gương mặt của Alibaba. Nhưng ông bắt đầu giảm dần sự kiểm soát đối với công ty từ mấy năm trước. Ông đã rời cương vị Giám đốc điều hành (CEO) vào năm 2013 và giữ vai trò Chủ tịch điều hành. Ông Daniel Zhang, 46 tuổi, đã giữ cương vị CEO của Alibaba từ năm 2015, sau khi có một thời gian đảm nhiệm chức Giám đốc hoạt động (COO).

Theo tuyên bố của Alibaba, ông Zhang sẽ thay Jack Ma ở cương vị Chủ tịch Alibaba. Về phần mình, Jack Ma sẽ hoàn tất nhiệm kỳ thành viên Hội đồng Quản trị tại Alibaba trong cuộc họp cổ đông thường niên vào năm 2020.

Ông Clark, nhà viết tiểu sử, không cho là Jack Ma sẽ có lúc cắt bỏ hoàn toàn mối ràng buộc với Alibaba. "Cho dù giữ vai trò nào thì ông ấy cũng vẫn sẽ theo sát công ty thôi", ông Clark nhận định.

Jack Ma hiện nắm cổ phần hơn 6% tại Alibaba. Cấu trúc quản lý của công ty cho phép ông và các đối tác khác sự kiểm soát chắc chắn đối với Hội đồng Quản trị.

Tuần trước, Jack Ma nói với kênh Bloomberg rằng ông muốn quay trở lại công việc dạy học vào một ngày nào đó. "Đây là một việc tôi nghĩ mình có thể làm tốt hơn là làm CEO của Alibaba", ông nói.

Tháng 7/2017, quỹ từ thiện của Jack Ma trao tặng số tiền 500.000 Nhân dân tệ (gần 74.000 USD) cho 20 trường học ở các vùng nông thôn Trung Quốc nhằm hỗ trợ phát triển giáo dục nông thôn - Ảnh Getty.

Jack Ma cũng nói ông muốn đi theo cách của nhà sáng lập hãng phần mềm Microsoft, tỷ phú Bill Gates, người đã hứa trao tặng ít nhất một nửa tài sản cá nhân cho hoạt động từ thiện trong lúc sinh thời. Ông có kế hoạch sẽ tập trung vào hoạt động của Jack Ma Foundation, quỹ từ thiện thành lập năm 2014 hướng đến các hoạt động phát triển giáo dục-y tế và bảo vệ môi trường.

Theo CNN

Danh Cảnh /