Israel hồi sinh ra sao sau chiến dịch tiêm chủng nhanh nhất thế giới?

Tại một quán cà phê ở trung tâm thành phố Jerusalem, nhóm phụ nữ trò chuyện rôm rả, vừa ăn vừa tươi cười trao đổi mà không bị ngăn cách bởi lớp khẩu trang. Phía xa, tiệm cắt tóc nọ có hai khách hàng, họ không cần phải giãn cách 2 m.

Trong công viên, những người phụ nữ chậm rãi đẩy chiếc xe đi dạo đầy thư thái, bên trong là em bé sơ sinh đang cười toe toét.

Và dưới con phố, chợ Mahane Yeduda sầm uất, hàng trăm gian hàng tấp nập người mua, họ đưa lên đặt xuống những món đồ đặc biệt.

Nếu không thấy cảnh nhiều người quét mã QR màu xanh khi vào nhà hàng, người bên ngoài đeo khẩu trang, ít ai nghĩ đây là khung cảnh của một đất nước trong đại dịch Covid-19.

"Hộ chiếu vaccine Covid-19" đang lưu hành tại Israel. Ảnh: CNN.

Israel tự hào là quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng nhanh nhất thế giới. Theo Wall Street Journal, hơn 55% người Israel trên 16 tuổi đã được tiêm chủng Covid-19 đầy đủ trong vòng 12 tuần từ ngày 9/12/2020 - thời điểm Thủ tướng Benjamin Netanyahu nhận mũi đầu tiên. Đây là tỷ lệ tiêm chủng tốt nhất thế giới hiện nay và cao gần gấp bốn lần tỷ lệ của Mỹ.

Giờ đây, chính phủ và người dân của nước này đang dần khôi phục trạng thái bình thường mới, dần bỏ giãn cách xã hội, phong tỏa đất nước nhờ chiến dịch tiêm phòng hiệu quả, chủ động.

Phòng thí nghiệm vaccine Covid-19 của thế giới

Theo Washington Post, nghiên cứu tại Israel đã tiết lộ vaccine Covid-19 của Pfizer-BioNTech thậm chí còn hiệu quả hơn kỳ vọng của người dân và chính phủ nước này trong việc ngăn ngừa bệnh hiểm nghèo và tử vong. Nó gần như an toàn cho tất cả người lớn. Hầu như rất ít người dân gặp phải phản ứng phụ.

Đây cũng là cơ sở cho Israel mở rộng chương trình tiêm chủng cho phụ nữ mang thai, cho con bú. Đồng thời, kết quả nghiên cứu cũng chứng minh vaccine an toàn cả cho những người bị dị ứng thực phẩm, bệnh tự miễn.

Điều đặc biệt đó là vaccine chứng minh khả năng bảo vệ người cao tuổi, nhóm dễ bị tổn thương rất tốt. Kết quả tích cực đến mức các nhà quản lý tại Israel nói rằng nó đã loại bỏ tất cả nguy cơ gây sụp đổ hệ thống chăm sóc y tế mà Covid-19 có thể mang lại. Gần 90% người dân trên 50 tuổi tại Israel đã được tiêm phòng đầy đủ cả hai liều.

Giáo sư Eran Segal, Viện Khoa học Weizmann, từng công bố nghiên cứu quan trọng vào đầu tháng 2 dựa trên những người lớn tuổi đầu tiên tại Israel được tiêm phòng. Ông nhận thấy sự sụt giảm đáng kể (41%) các ca mắc Covid-19 mới trong số những người trên 60 tuổi.

Hơn 3,3 triệu người dân tại Israel đã tiêm đủ 2 liều vaccine Covid-19. Ảnh: Reuters.

Giám đốc Trung tâm Y tế Sourasky ở Tel Aviv, Ronni Gamuzu, đánh giá đây là phát hiện quan trọng nhất ở Israel hiện nay. Ông Gamuzu cũng cho biết số lượng bệnh nhân Covid-19 tại Trung tâm Y tế Sourasky giảm 2/3 chỉ trong 2 tháng.

“Bạn có thể thấy tỷ lệ lây nhiễm cao nhưng một khi bạn tiêm vaccine cho 90% người dân trên 50 tuổi, bạn đang loại bỏ mối đe dọa lớn nhất”, vị chuyên gia này cho biết.

Một nghiên cứu lớn khác, do Bộ Y tế Israel và Pfizer đồng tiến hành, được hãng tin Ynet dẫn lại, cho thấy tỷ lệ mắc Covid-19 nghiêm trọng và tử vong ở những người đã tiêm phòng giảm 93%. Vaccine cũng giúp giảm 90% sự lây truyền của virus. Các nhà khoa học ca ngợi đây là con đường quan trọng để tiến gần hơn với miễn dịch cộng đồng.

Chiến dịch tiêm phòng vaccine nhanh và thành công đã khiến quốc gia này trở thành phòng thí nghiệm tự nhiên của thế giới. Chương trình tiêm chủng quốc gia đã tiêm cho hơn 4,6 triệu người với ít nhất một liều. Hơn 3,3 triệu người dân đã nhận cả hai mũi tiêm. Tốc độ bình quân đầu người được tiêm vaccine Covid-19 của Israel được đánh giá là nhanh nhất thế giới, gây đáng kinh ngạc cho toàn cầu.

Điều này thực hiện được phải kể đến lời cam kết mà Pfizer-BioNTech đưa ra với giới chức Israel. Israel được cung cấp vaccine đủ và sớm, đổi lại Pfizer được quyền truy cập vào dữ liệu ẩn danh từ tệp y tế số hóa của chính phủ Israel.

Nói cách khác, họ nắm trong tay nguồn dữ liệu khổng lồ về quá trình tiêm chủng, phản ứng, hiệu quả trên toàn bộ người dân nước này. Dữ liệu đó cho phép các nhà khoa học từ Bộ Y tế, trường đại học, Pfizer theo dõi tác động của vaccine với tốc độ nhanh chưa từng thấy.

Nhưng bức tranh về tiêm chủng của Israel không phải chỉ hoàn toàn những điểm sáng. Một số chuyên gia tỏ ra nghi ngờ, lưu ý khó khăn khi phát hiện các ca mắc Covid-19 không có triệu chứng.

Nghiên cứu trên vẫn chưa trả lời được một số câu hỏi cấp thiết, bao gồm việc vaccine hoạt động như thế nào trước biến chủng nCoV mới. Các chuyên gia cũng ghi nhận một số người vẫn mắc Covid-19 dù đã tiêm phòng vaccine. Đây là vấn đề rất cấp bách.

Tỷ lệ lây nhiễm của quốc gia này vẫn ở mức cao, nhất là khi biến chủng virus mới xuất hiện và một số cộng đồng không tuân thủ các hạn chế phòng, chống dịch. Tỷ lệ tiêm chủng ở người Do Thái và một số khu vực dân cư Ả Rập ở mức dưới trung bình.

Vẫn trong cuộc đua chống lại đại dịch

Hơn 3 tháng sau khi triển khai chiến dịch tiêm chủng vaccine nhanh nhất thế giới, cuộc sống của Israel dường như đang hồi sinh. Nhưng chiến dịch này vẫn phải chạy đua với kẻ thù ngày càng đáng sợ.

Các nhà dịch tễ học cảnh báo Israel có thể còn rất lâu mới bước đến giai đoạn bỏ việc đeo khẩu trang và quy định giờ giới nghiêm. Theo nhà dịch tễ học Hagai Levine, Đại học Hebrew, Chủ tịch Hiệp hội Y sĩ Y tế Công cộng Israel, họ đang kiểm soát tốt đại dịch nhưng không loại bỏ hoàn toàn cảnh giác: "Chúng tôi chưa đạt đến điều đó và vẫn đang nỗ lực".

Dù vậy, nhịp sống của người dân đang dần quay trở lại quỹ đạo. Các quan chức bắt đầu nới lỏng lệnh giãn cách xã hội, đưa hệ thống "hộ chiếu xanh" vào sử dụng. Thẻ xanh hay hộ chiếu vaccine Covid-19 nội bộ là một sáng kiến được Bộ Y tế Israel giới thiệu từ giữa tháng 1 và đưa vào hoạt động từ cuối tháng 2. Đây là nỗ lực mở cửa lại đất nước và phát triển kinh tế của Israel.

Những chiếc thẻ như thế này chỉ cấp cho người tiêm đủ 2 liều vaccine Covid-19. Ảnh: CNN.

Thẻ này chỉ cấp cho những người tiêm đủ 2 liều vaccine Covid-19. Người khỏi bệnh nhưng chưa tiêm phòng không đủ điều kiện nhận thẻ. Nó cho phép người dân đã tiêm phòng vaccine được tham gia các buổi hòa nhạc, phòng gym, nhà hàng và những nơi công cộng khác như thường lệ trừ sân bay, biên giới và một số trường học vẫn đóng cửa.

Họ không cần tuân theo các hạn chế an toàn liên quan đến Covid-19 như cách ly nếu tiếp xúc với người nhiễm bệnh hay trở về từ "vùng đỏ" hoặc các quốc gia có tỷ lệ lây nhiễm cao. Dù vậy, người sở hữu thẻ vẫn phải đeo khẩu trang nơi công cộng và tránh xa các buổi tụ tập đông. Thẻ có hiệu lực tính từ một tuần sau khi tiêm vaccine liều thứ hai và hết hạn trong vòng 6 tháng. Nó có thể gia hạn nhiều lần.

Có thể thấy sự phấn kích trên những con đường ngập nắng và đông đúc tại Israel sau khi thẻ xanh ra đời. Trả lời phỏng vấn của CNN, nhiều chủ nhà hàng vui mừng vì được mở cửa trở lại. Nhưng họ cũng lo lắng vì có thể nhầm lẫn về các thủ tục thông hành mới cũng như phải đóng cửa lần nữa nếu đại dịch lại nổ ra.

Người dân Israel phấn khích khi đất nước nới dần các quy định giãn cách. Ảnh: CNN.

Đầu bếp Assaf Granit, người sở hữu chuỗi nhà hàng nổi tiếng trên khắp thế giới, chia sẻ lần mở cửa này khiến ông vui sướng như vừa mở thêm một chi nhánh mới.

"Cảm giác phấn khích thật sự điên rồ. Tôi ra khỏi nhà lần đầu tiên sau 7 tháng với chiếc tạp dề và mũ đầu bếp. Nó quá thú vị", ông nói khi chuẩn bị đón những thực khách đầu tiên tại nhà hàng Machneyuda của mình ở Jerusalem sau thời gian đóng cửa.

"Tôi phải nói rằng chúng tôi rất vui, không thể chờ đợi lâu hơn nữa để gặp khách hàng. Cũng có nhiều áp lực bởi chúng tôi sợ sẽ rơi vào hoàn cảnh đóng cửa lần nữa trong nay mai", Granit nói thêm. Nhưng với vị đầu bếp này, bất kỳ điều tích cực nào cũng trở thành thứ đáng giá và hạnh phúc vào thời điểm này.

Bên cạnh những tranh cãi về vấn đề đạo đức xung quanh hộ chiếu vaccine và lo lắng đợt dịch Covid-19 bùng phát trở lại, Israel đã thành công và trở thành tấm gương mẫu mực của thế giới.

Sau nhiều tháng bị Covid-19 quật ngã, Israel đang hồi sinh với sức sống mới và sự hứng khởi từ người dân. Khung cảnh này đem đến cái nhìn lạc quan hơn cho thế giới về cuộc sống hậu Covid-19.

Thiên Nhan