Hưởng ứng Ngày Thế giới phòng, chống AIDS (1-12): Cuộc chiến chống HIV/AIDS còn nhiều thách thức
Những năm gần đây, nhờ sự nỗ lực của ngành Y tế và sự phối hợp của các cơ quan, đơn vị, tổ chức xã hội, công tác phòng, chống HIV/AIDS tại tỉnh Khánh Hòa đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, cuộc chiến với HIV vẫn còn nhiều thách thức, nhất là khi hình thái lây nhiễm chuyển từ nhóm tiêm chích ma túy sang nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM). Do đó, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa của toàn xã hội.
Nguy cơ lây nhiễm cao từ nhóm MSM
Theo báo cáo của ngành Y tế, trong 9 tháng năm 2025, số ca nhiễm HIV mới phát hiện trên địa bàn tỉnh là 125 ca, giảm 36,5% so với cùng kỳ năm 2024 (170 ca). Toàn tỉnh ghi nhận 8 ca AIDS mới và 22 trường hợp tử vong do AIDS. Số người nhiễm HIV đang còn sống và được quản lý tại các địa phương là 1.938 người.
Cán bộ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tư vấn cho người có nguy cơ cao nhiễm HIV.
Thực hiện công tác phòng, chống HIV, toàn tỉnh đã tổ chức tư vấn và xét nghiệm HIV cho hơn 45.240 lượt người, phát hiện 91 trường hợp dương tính, chiếm 0,2%. Bác sĩ Tôn Thất Toàn - Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết: “Việc giảm số ca nhiễm mới cho thấy các biện pháp can thiệp đang phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, HIV vẫn tiềm ẩn nguy cơ lan rộng, nhất là trong các nhóm nguy cơ cao”.
Một trong những thách thức hiện nay là số ca mắc trong nhóm MSM chiếm gần 64% ca nhiễm HIV mới, phản ánh sự dịch chuyển số ca lây nhiễm HIV từ nhóm tiêm chích ma túy sang nhóm lây truyền qua đường tình dục không an toàn. Anh H.T.T (29 tuổi, phường Nha Trang) chia sẻ: “Sau khi quan hệ tình dục với bạn đồng giới, tôi thấy mệt kéo dài, đi khám phát hiện mình nhiễm HIV. Điều khiến tôi lo nhất là sợ bị kỳ thị, nhưng may mắn tại cơ sở điều trị, mọi người rất thân thiện".
Theo đại diện Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, nhiều người trẻ thuộc nhóm MSM chưa có kiến thức đầy đủ về HIV, ngần ngại tiếp cận dịch vụ y tế và có xu hướng chủ quan trong quan hệ tình dục. Đây là nguyên nhân khiến số ca nhiễm mới trong nhóm này có xu hướng tăng. “Công tác truyền thông và tiếp cận nhóm MSM gặp khó khăn vì rào cản tâm lý, định kiến xã hội. Để khống chế dịch HIV, đây là nhóm cần được tập trung hỗ trợ nhiều nhất” - bác sĩ Toàn chia sẻ.
Hiệu quả từ công tác điều trị
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh triển khai điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện bằng Methadone tại 4 cơ sở và 2 điểm cấp phát thuốc với gần 1.520 người đăng ký điều trị, trong đó có 227 bệnh nhân duy trì điều trị thường xuyên. Đây được xem là biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV trong nhóm người sử dụng ma túy.
Song song với đó, điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) - biện pháp uống thuốc hằng ngày để phòng HIV, đang ngày càng được nhiều người trẻ, nhất là nhóm MSM lựa chọn. Trong 9 tháng năm 2025, có 668 người đã sử dụng PrEP ít nhất một lần. Số bệnh nhân điều trị ARV toàn tỉnh là 1.597 người, đạt 82,4% so với số người nhiễm HIV/AIDS còn sống đang được quản lý. Người bệnh được khám và cấp thuốc tại các cơ sở điều trị HIV/AIDS, sau đó được chuyển về theo dõi tại tuyến xã. Ông N.V.L (34 tuổi, xã Cam Lâm), người đã điều trị ARV hơn 4 năm chia sẻ: “Tôi uống thuốc đều đặn mỗi ngày. Giờ sức khỏe ổn định, tải lượng vi rút dưới ngưỡng phát hiện nên gần như không có nguy cơ lây cho bạn tình”.
Cùng với hệ thống xét nghiệm ở các cơ sở y tế, trên địa bàn tỉnh còn có đội ngũ xét nghiệm nhanh do một số nhóm hỗ trợ cộng đồng thực hiện, qua đó góp phần phát hiện sớm số ca mắc mới. Ngành Y tế cũng đẩy mạnh công tác truyền thông qua mạng xã hội, tổ chức hội thảo, phát tờ rơi, truyền thông trực tiếp tại trường học, khu dân cư... góp phần giảm kỳ thị, khuyến khích người có nguy cơ cao xét nghiệm định kỳ. Đến nay, tỷ lệ người nhiễm HIV trên địa bàn tỉnh chiếm 0,16% dân số, thấp hơn so với nhiều địa phương trong khu vực.
Việt Nam đang nỗ lực thực hiện mục tiêu chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030. Mục tiêu này đang được tỉnh cụ thể hóa bằng nhiều giải pháp đồng bộ, đó là mở rộng điều trị ARV, tăng bao phủ PrEP, cải thiện tiếp cận dịch vụ tại cộng đồng và giảm kỳ thị. Tuy nhiên, công tác phòng, chống HIV trên địa bàn tỉnh vẫn còn khó khăn do sự gia tăng ca nhiễm trong nhóm nguy cơ cao, sự chủ quan ở người trẻ, rào cản về tâm lý và tiếp cận dịch vụ y tế. Bác sĩ Tôn Thất Toàn chia sẻ: “Cuộc chiến chống HIV/AIDS chỉ có thể thắng khi có sự chung tay của cả cộng đồng. Mỗi trường hợp phát hiện trễ là một mắt xích trong chuỗi lây nhiễm ngoài cộng đồng. Vì thế, người dân cần xem phòng, chống HIV là trách nhiệm bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình và xã hội”.
Dịch HIV/AIDS vẫn là thách thức lớn, nhưng không còn là “án tử” nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Nhờ những tiến bộ trong y học, người nhiễm HIV có thể sống khỏe mạnh và gần như không lây truyền cho người khác khi tải lượng vi rút được kiểm soát. Để góp phần đẩy lùi HIV/AIDS, hãy quan hệ tình dục an toàn, sử dụng PrEP nếu thuộc nhóm nguy cơ cao, chia sẻ thông tin đúng về HIV để giảm kỳ thị...
