Hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030

Khám, điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV tại Phòng khám và điều trị HIV/AIDS, điều trị nghiện chất - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thanh Hóa.

Bác sĩ Nguyễn Đăng Tùng, Trưởng Khoa Phòng chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Thanh Hóa cho biết: Tại Thanh Hóa, Chương trình điều trị DPLTMC được triển khai trên địa bàn tỉnh từ năm 2013, tại các phòng khám ngoại trú tuyến huyện và Bệnh viện Phụ sản, CDC tỉnh triển khai khám, cấp thuốc điều trị thuốc kháng vi-rút ARV. Tại các điểm cung cấp dịch vụ này, phụ nữ mang thai (PNMT) được tư vấn và xét nghiệm HIV; có 9 địa phương là TP Thanh Hóa, các huyện Quan Hóa, Mường Lát, Thọ Xuân, Ngọc Lặc, Bá Thước, Quảng Xương, thị xã Nghi Sơn và thị xã Bỉm Sơn, được dự án Quỹ toàn cầu hỗ trợ cung cấp sinh phẩm xét nghiệm DPLTMC cho 100% PNMT. Tham gia dự án, cán bộ trạm y tế xã, nữ hộ sinh các xã, phường dự án đều được tập huấn về kỹ năng tư vấn, xét nghiệm HIV. Theo đó, các cán bộ, nhân viên tại trạm y tế tuyến xã sẽ tư vấn và xét nghiệm HIV cho các bà mẹ đang mang thai và chuẩn bị sinh ngay tại cơ sở. Bên cạnh việc xét nghiệm phát hiện nhiễm HIV cho PNMT, đối với các phụ nữ nhiễm HIV đang mang thai hoặc sinh con đều được tư vấn và cung cấp thuốc kháng vi-rút HIV (ARV) để điều trị.

TP Thanh Hóa là một trong những địa phương có trường hợp nhiễm HIV cao, được sự hỗ trợ của các dự án phòng, chống HIV/AIDS, những người nhiễm HIV, đặc biệt là phụ nữ nhiễm HIV đang mang thai trên địa bàn đã được tiếp cận nhiều hơn với các biện pháp dự phòng lây nhiễm để giảm nguy cơ lây truyền sang con. Hàng năm, Trung tâm Y tế TP Thanh Hóa đã tổ chức các buổi nói chuyện, thăm hộ gia đình, thảo luận nhóm về dự phòng lây truyền mẹ con, cung cấp tờ rơi, tranh gấp nội dung về người nhiễm HIV/AIDS và bảo hiểm y tế, DPLTMC; truyền thông tư vấn cho tất cả PNMT đến khám thai lần đầu lấy mẫu gửi về trung tâm y tế; triển khai xét nghiệm cho PNMT hàng tháng vào các ngày tiêm chủng và ngày khám thai định kỳ...

Ông Lê Việt Hùng, Giám đốc Trung tâm Y tế TP Thanh Hóa, cho biết: Hướng tới loại trừ HIV từ mẹ sang con, thành phố đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao ý thức tự giác của mỗi người dân, đảm bảo đầy đủ dụng cụ xét nghiệm HIV cho các trạm y tế xã, bảo đảm sàng lọc HIV từ cơ sở để tiết kiệm thời gian, công sức đi lại, hạn chế tối đa tình trạng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con; rà soát bổ sung phụ nữ hiện đang mang thai chưa được xét nghiệm HIV báo về trung tâm y tế để có kế hoạch cung ứng vật tư sinh phẩm; triển khai tư vấn xét nghiệm cho PNMT tại trạm y tế các xã, phường, cán bộ y tế tư vấn để các sản phụ lấy máu làm xét nghiệm nhanh HIV. Nếu có kết quả dương tính cán bộ tiếp tục hướng dẫn sản phụ lựa chọn cơ sở y tế và biện pháp sinh con phù hợp để bảo đảm cho trẻ ra đời khỏe mạnh, không bị lây nhiễm HIV từ mẹ.

Hưởng ứng Tháng cao điểm DPLTMC năm 2021 (từ ngày 1-6 đến ngày 30-6-2021) với chủ đề “Hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030”, Thanh Hóa triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm thúc đẩy sự tham gia của cả hệ thống chính trị và của toàn dân, thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ trẻ nhiễm HIV từ mẹ xuống dưới 2% đã được đề ra trong chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030; nâng cao nhận thức của các tầng lớp Nhân dân, đặc biệt là PNMT, vợ của những người nhiễm HIV trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ có hành vi nguy cơ cao về lợi ích của xét nghiệm HIV sớm và điều trị DPLTMC sớm; giảm kỳ thị và phân biệt đối xử với PNMT nhiễm HIV và trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV, tăng cường sự hỗ trợ của gia đình, xã hội trong DPLTMC; tăng cường cung cấp xét nghiệm phát hiện nhiễm HIV cho PNMT, cung cấp thuốc ARV cho phụ nữ nhiễm HIV bao gồm phụ nữ nhiễm HIV mang thai, đẩy mạnh các can thiệp và chất lượng các dịch vụ DPLTMC; theo dõi tải lượng HIV của phụ nữ nhiễm HIV có nhu cầu sinh con và PNMT nhiễm HIV đạt dưới ngưỡng ức chế hoặc dưới ngưỡng phát hiện để bảo đảm giảm tối đa tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con.

Các hoạt động chủ yếu trong Tháng cao điểm DPLTMC bao gồm: Ban chỉ đạo phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm các cấp ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị trực thuộc tăng cường triển khai các hoạt động trong Tháng cao điểm DPLTMC năm 2021 phù hợp với điều kiện và chức năng, nhiệm vụ cụ thể của từng đơn vị, địa phương và tình hình dịch COVID-19. Tổ chức các hoạt động truyền thông, vận động. Trong đó, chú trọng tuyên truyền về: Lợi ích của xét nghiệm sớm HIV cho PNMT; thời điểm phụ nữ nhiễm HIV có thể mang thai an toàn giảm nguy cơ lây nhiễm HIV cho con; lợi ích của dự phòng sớm lây nhiễm HIV; điều trị ARV sớm để DPLTMC; quảng bá các dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV cho PNMT và điều trị DPLTMC tại địa phương... Triển khai thực hiện các hoạt động khác về DPLTMC. Giới thiệu, quảng bá rộng rãi về lợi ích của việc tiếp cận sớm các dịch vụ xét nghiệm HIV; dự phòng, chăm sóc, điều trị DPLTMC và giới thiệu chi tiết các cơ sở cung cấp dịch vụ DPLTMC sẵn có tại địa phương, đơn vị, bao gồm cả các dịch vụ chuyển tiếp, chuyển tuyến PNMT nhiễm HIV và con của họ để họ dễ dàng tiếp cận và sử dụng...

Để thực hiện tốt công tác DPLTMC, ngoài sự nỗ lực của ngành y tế, rất cần sự chung tay vào cuộc của các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể trong công tác tuyên truyền phòng, chống HIV/AIDS, ma túy, mại dâm; vận động PNMT nhiễm HIV nên đến các cơ sở y tế điều trị sớm; tuyên truyền trong lứa tuổi thanh niên thực hiện lối sống lành mạnh, an toàn, tránh xa các tệ nạn xã hội... góp phần hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con ra khỏi cộng đồng vào năm 2030.

Bài và ảnh: Hà Phương