Hướng mới trong chữa trị tâm thần phân liệt

Tâm thần phân liệt là một tình trạng sức khỏe tâm thần nghiêm trọng gây ra khuyết tật đáng kể và ảnh hưởng đến 1/100 người. Bệnh nhân tâm thần phân liệt thường trải qua các triệu chứng tiêu cực, bao gồm thiếu động lực, cô lập xã hội và không có khả năng trải nghiệm cảm giác dễ chịu. Các thuốc chống loạn thần hiện nay chỉ giúp cải thiện tối thiểu các triệu chứng tiêu cực này và hiện tại vẫn chưa có phương pháp điều trị nào được cấp phép. Ngoài ra, ước tính tổng chi phí dịch vụ cho bệnh tâm thần phân liệt chỉ riêng ở Anh sẽ là 6,5 tỷ bảng vào năm 2026. Theo quan điểm này, có mối quan tâm đáng kể trong việc xác định các mục tiêu điều trị tiềm năng cho tâm thần phân liệt. Tuy nhiên, bản chất của những thay đổi hóa học trong não đóng góp vào các triệu chứng tiêu cực này hiện vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ.

Thụ thể MOR trong não giúp giảm cảm giác tiêu cực.

Các thụ thể MOR được tìm thấy trong một vùng não gọi là striatum và chúng đóng một vai trò quan trọng trong cách chúng ta trải nghiệm niềm vui của cuộc sống. Cơ thể chúng ta tự nhiên sản xuất các phân tử opioid bao gồm endorphin, đó là những hormone do não tiết ra giúp làm giảm đau hoặc căng thẳng và tăng cường hạnh phúc. MOR là các thụ thể liên kết các phân tử opioid nội sinh được sản sinh tự nhiên này và việc kích thích hệ thống MOR gây ra sự gia tăng động lực để tìm kiếm sự vui vẻ và tăng độ ngon miệng và nhiều tác động khác. Điều ngạc nhiên là các MOR bị giảm số lượng trong trường hợp bệnh nhân tâm thần phân liệt tử vong. Vì vậy, không rõ, liệu các thụ thể sẵn có này có tăng lên khi các cá thể còn sống hay không.

Nghiên cứu quét não mới nhất được công bố trên tạp chí Nature đã báo cáo cách mà hệ thống MOR đóng góp vào các triệu chứng tiêu cực hiển thị ở bệnh nhân tâm thần phân liệt. Lần đầu tiên, nghiên cứu này cho thấy mức độ MOR giảm đáng kể ở vùng vân trong não. Do đó, việc thiếu kích thích hệ thống MOR trong não góp phần vào những cảm giác tiêu cực mà bệnh nhân tâm thần phân liệt có thể gặp phải. Sử dụng phương pháp chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) ở một nhóm bệnh nhân tâm thần phân liệt và nhóm đối chứng khỏe mạnh phù hợp với lứa tuổi, các nhà khoa học nhận thấy mức độ MOR thấp hơn đáng kể ở những bệnh nhân bị tâm thần phân liệt. Bác sĩ Abhishekh Ashok, Bệnh viện Đại học Cambridge, người thực hiện nghiên cứu, cho biết: Lần đầu tiên, nghiên cứu này cho thấy mức độ MOR giảm đáng kể ở vùng vân trong não. Do đó, việc thiếu kích thích hệ thống MOR trong não góp phần vào những cảm giác tiêu cực mà bệnh nhân tâm thần phân liệt có thể gặp phải.

Nghiên cứu quét PET này giúp giải thích sự thay đổi hóa chất trong não góp phần phát triển các triệu chứng tiêu cực. Phân tích này cho thấy sự gia tăng rõ rệt về kết nối MOR ở bệnh nhân tâm thần phân liệt, điều này rõ rệt hơn trong kết nối của mạch não gọi là mạng lưới não - não.

Tiến sĩ Oliver Howes, tác giả cao cấp của bài viết này cho biết, còn phải tiến hành nhiều nghiên cứu và đánh giá chuyên sâu hơn nữa. Nhưng đây là một hướng đi mới đầy hứa hẹn có thể giúp chúng tôi phát triển một phương pháp điều trị mới cho bệnh nhân tâm thần phân liệt.

Nguyễn Phương Thảo

((theo nature))