HOSE lần đầu lên tiếng sau 3 tháng sàn giao dịch bị 'đơ'

HOSE đã có giải pháp gì?

Trong văn bản ra ngày hôm nay, HOSE thừa nhận, tình trạng nghẽn lệnh đã xảy ra từ tháng 12/2020, do số lệnh từ các công ty chứng khoán (CTCK) vào Sở gia tăng đột biến. HOSE thống kê, trong nhóm 20 CTCK hàng đầu, lượng lệnh vào sàn tăng ít nhất trên 3 lần, bình quân là 5-6 lần. Cá biệt, một số công ty có số lệnh vào sàn tăng 13-18 lần. Lượng lệnh này vượt quá năng lực thiết kế của cả hệ thống(công suất 900.000 lệnh)

Giải pháp cụ thể, duy nhất được HOSE nêu trong văn bản là việc nâng lô giao dịch từ 10 lên 100 chứng khoán. Thực hiện từ ngày 04/01/2021, HOSE cho biết, giải pháp này đã giảm tải được một phần lệnh vào hệ thống, giúp thanh khoản tăng 15 – 18% như dự kiến. Tuy nhiên, hiện tượng quá tải hệ thống vẫn chưa xử lý được dứt điểm, nhất là trong các phiên có thanh khoản lớn, 15.000 -16.000 tỷ đồng.

Hệ thống “treo”, lệnh đặt không thể lên sàn, nhưng trong cùng thời điểm đó, lịch sử khớp lệnh của các mã chứng khoán vẫn ghi nhận nhiều giao dịch thành công, khiến nhà đầu tư không khỏi bức xúc. Trả lời cho vấn đề này, HOSE cho biết, khi xảy ra quá tải hệ thống ở một số CTCK lớn, thì tại một số CTCK nhỏ hơn, nhà đầu tư vẫn có thể đặt lệnh giao dịch bình thường do các CTCK này chưa dùng hết số lệnh được phân bổ.

Hệ thống giao dịch HOSE hoạt động theo cơ chế phân bổ đều cho các CTCK, theo 2 vòng. Vòng 1, mỗi CTCK có khoảng 3.000 lệnh ngay từ đầu ngày (kể cả công ty đã dừng hoạt động). Vòng 2, dung lượng lệnh sẽ được phân bổ dựa theo số lệnh trong quá khứ của từng công ty và toàn thị trường. HOSE cho biết, nguyên tắc phân bổ lệnh giao dịch là thiết kế và tính năng sẵn có của hệ thống, hiện tại không can thiệp, thay đổi.

Cần 3-4 tháng để làm hệ thống giao dịch tạm

Giảm tình trạng quá tải hiện nay, triển khai chỉ đạo của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) về việc chuyển giao dịch cổ phiếu từ HOSE sang HNX, HOSE cho biết đang phối hợp với FPT xây dựng hệ thống giao dịch tạm, thời gian dự kiến khoảng 3 đến 4 tháng.

“Đây là giải pháp sử dụng phần mềm hệ thống giao dịch đang được sử dụng tại HNX và sẽ triển khai trên nền tảng hạ tầng tại HOSE để có thể thay thế hệ thống khớp lệnh của HOSE. Giải pháp này giảm thiểu việc tác động, thay đổi đối với hệ thống của các CTCK. Mục tiêu đặt ra là hệ thống sẽ xử lý được khoảng từ 3.000.000 đến 5.000.000 lệnh một ngày. Đây là giải pháp tối ưu bởi thời gian triển khai cũng như các rủi ro về góc độ hệ thống”, HOSE nêu.

Theo nguyên tắc chỉ số, HOSE sẽ thực hiện đưa các cổ phiếu chuyển giao dịch ra khỏi các bộ chỉ số và đưa cổ phiếu dự phòng vào chỉ số. Việc chuyển giao dịch các cổ phiếu trong các bộ chỉ số sẽ ảnh hưởng lớn đến các Quỹ ETF được xây dựng và hoạt động dựa trên các chỉ số đầu tư do HOSE tính toán, cụ thể: làm tăng chi phí hoạt động của quỹ.

Vì vậy để hạn chế sự xáo trộn, UBCKNN đã có chỉ đạo tạm thời không xem xét chuyển giao dịch các cổ phiếu trong chỉ số VN30. Các cổ phiếu chuyển sàn nếu nằm trong VNX50 sẽ không bị ảnh hưởng. Nhưng các cổ phiếu nằm trong các bộ chỉ số VN100, VNDiamond và VNFinLead khi chuyển giao dịch sang HNX, các quỹ có thể sẽ phải thực hiện tái cơ cấu danh mục tương ứng. Việc tái cơ cấu danh mục của các quỹ có thể gián tiếp tác động đến giá của các cổ phiếu trên thị trường.

HOSE cho biết, ngay sau khi hệ thống giao dịch thông suốt, sẽ báo cáo UBCKNN và công bố thông tin thời gian tiếp nhận các cổ phiếu chuyển giao dịch quay trở lại HOSE.

Động thái lên tiếng chính thức cùng những giải thích, giải pháp cho tình trạng nghẽn lệnh của HOSE nhận được ý kiến trái chiều từ giới đầu tư. Một số nhà đầu tư cho rằng, đây là việc cần thiết, mà đáng lẽ HOSE phải làm từ lâu, chứ không phải sau hơn 3 tháng xảy ra liên tiếp sự cố. Cơ chế phân bổ lệnh HOSE áp dụng hiện tại bị nhà đầu tư đánh giá bất cập, có thể tạo hành lang cho việc thao túng chứng khoán.

Nhà đầu tư cũng đặt vấn đề về quá trình giải quyết nghẽn lệnh, đưa hệ thống giao dịch tạm vào sử dụng. Trước mắt, trong lúc chờ 3-4 tháng cho hệ thống mới, thì sàn HOSE vận hành ra sao, cụ thể khi nào hoàn thành?

Việt Linh