Hợp tác xã Vận tải Thái Nguyên hướng đến mô hình phát triển bền vững

Ông Nghiêm Văn Thành luôn trăn trở với những khó khăn của HTX Vận tải Chùa Hang

Sau 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, ngành GTVT đã có nhiều hoạt động đẩy mạnh sự phát triển của HTX vận tải nói riêng và hoạt động vận tải của Ngành nói chung tại các địa phương và Thái Nguyên là một ví dụ điển hình.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên có 17 HTX hoạt động trong lĩnh vực vận tải. Các đơn vị đã có nhiều cố gắng trong việc đầu tư phương tiện mới, mở rộng dịch vụ, luồng, tuyến hoạt động, đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa và hành khách ở các địa phương trong và ngoài tỉnh. Thu nhập bình quân người lao động trong các HTX đạt 5,5 triệu đồng/người/tháng. Điển hình trong lĩnh vực này có HTX Vận tải ô tô Tân Phú, HTX Dịch vụ Vận tải Chuyên Đức, HTX Vận tải Chùa Hang…

Mặc dù vậy, cũng như nhiều địa phương khác, các HTX trên địa bàn tỉnh gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình hoạt động, phát triển.

Còn nhiều vướng mắc

Tuyến xe buýt Quyết Thắng - Đình Cả của HTX Vận tải Chùa Hang

Với sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước trong việc phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong thời kỳ đổi mới, năm 2012 Luật HTX được thông qua. Trong lĩnh vực vận tải, Luật xây dựng hai mô hình là HTX tập trung và mô hình HTX hỗ trợ. Hiện nay trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, các HTX chủ yếu hoạt động theo mô hình dịch vụ hỗ trợ. Với hình thức này, các thành viên mua xe góp vào HTX. Tuy nhiên thực tế cho thấy, các HTX hoạt động theo mô hình này chưa tập trung tư liệu sản xuất. Các HTX mới thực hiện vai trò cung cấp dịch vụ, thủ tục kinh doanh cho các xã viên, dẫn tới vai trò trong việc quản lý lái xe, đảm bảo ATGT, nâng cao chất lượng vận tải còn hạn chế.

Ông Nghiêm Văn Thành - Giám đốc HTX Vận tải Chùa Hang - một trong những HTX vận tải điển hình tiên tiến của huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên chia sẻ, HTX là một mô hình ưu việt nhưng riêng đối với lĩnh vực vận tải thì còn rất nhiều vấn đề cần được tháo gỡ. Hiện nay, vướng mắc nhất của HTX Vận tải Chùa Hang là về cơ chế, mô hình quản lý HTX giữa thành viên và HTX, giữa công tác quản lý HTX với quyền lợi và nghĩa vụ của hai bên.

“Chúng tôi vẫn đang loay hoay và đã xin ý kiến của liên minh các HTX để giải quyết vấn đề này. Cụ thể, vốn điều lệ của HTX Vận tải Chùa Hang được đăng ký là hơn 60 tỷ đồng nhưng thực tế lại không phải như vậy. Ví dụ như các thành viên góp vốn bằng tài sản là phương tiện trị giá 3 tỷ đồng thì mình phải công nhận vốn của họ là 3 tỷ đồng. Theo quy định, thành viên góp vốn bằng tài sản, sau đó HTX giao lại tài sản đó cho thành viên để kinh doanh, như vậy thì HTX không còn vốn để đầu tư”, ông Thành cho biết.

Bên cạnh đó, hiện nay hầu hết các HTX trên địa bàn tỉnh đều gặp khó khăn về nguồn vốn. Nếu muốn tăng nguồn vốn tức là đi vay ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng, tuy nhiên đại đa số các HTX đều không có tài sản thế chấp, do vậy nguồn vốn không thể mở thêm. Đồng thời riêng về chính sách thuế, HTX vận tải đang vướng về mức thuế 5% thuế thu nhập từ nguồn đầu tư mà theo các đơn vị, mức thuế này là chưa phù hợp, gây khó khăn cho hoạt động của HTX.

Cần giải pháp đột phá

Bên cạnh những khó khăn, vướng mắc trong cơ chế quản lý, những năm qua việc cạnh tranh trong lĩnh vực kinh doanh vận tải trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ngày càng trở nên khốc liệt, gay gắt bởi lực lượng doanh nghiệp vận tải tư nhân phát triển mạnh về số lượng phương tiện, kể cả chất lượng và cung cách phục vụ, do đó các HTX vận tải gặp nhiều bất lợi và mất dần thị phần.

Theo ông Nghiêm Văn Thành, cũng như nhiều HTX vận tải khác, HTX Vận tải Chùa Hang đang hoạt động chủ yếu về vận tải hành khách tuyến cố định và vận tải về hành khách công cộng bằng xe buýt và xe taxi. Tuy nhiên trong hai năm trở lại đây, hoạt động vận tải của HTX vô cùng khó khăn. Theo đó, xe khách tuyến cố định của đơn vị hoạt động tại các bến xe phải chấp hành tất cả các quy định của Nhà nước, thuế, phí đầy đủ song không thể cạnh tranh được với xe hợp đồng Limousine, xe đi chung chở khách liên tỉnh bất chấp quy định, không cần giờ giấc, đưa đón tại nhà.

“HTX Vận tải Chùa Hang trước đây có 11 xe chạy tuyến cố định xuống Bến xe Mỹ Đình nhưng hiện nay chỉ còn duy trì được 02 xe. Chúng tôi hoạt động theo đúng quy định Nhà nước, chấp hành nghiêm chỉnh về pháp luật nhưng lại không được hưởng quyền lợi. Nhà nước phải đưa ra quy chế rõ ràng để giải quyết những xe trá hình, như vậy mới có thể tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho tất cả các doanh nghiệp, HTX vận tải, đảm bảo sự công bằng, minh bạch. Giai đoạn này còn nhiều vướng mắc, do đó HTX phải tự thân vận động, tự cứu lấy mình trước khi quá muộn”, ông Thành tâm tư.

Xác định khó khăn, tồn tại như vậy, các HTX vận tải đã phải tìm nhiều giải pháp để giảm chi phí và tiếp tục duy trì bằng cách huy động, tận dụng nguồn lao động là người thân, con em các thành viên để làm phụ xe…

Trao đổi về mô hình HTX vận tải, ông Nguyễn Quang Vinh - Phó Trưởng phòng Quản lý Vận tải Phương tiện và Người lái (Sở GTVT tỉnh Thái Nguyên) cho biết, trong quá trình hoạt động, các HTX vận tải này đã góp phần tạo thuận lợi trong huy động phương tiện vận tải tư nhân và hộ cá thể, ổn định tổ chức vận tải ở địa phương. Các HTX dần trở thành chỗ dựa tin cậy của thành viên và người dân trong việc cung cấp các dịch vụ.

“Trong thời gian tới, để các HTX vận tải tiếp tục tồn tại và phát triển thì cần tạo điều kiện cho các HTX tiếp cận với các nguồn vốn vay từ ngân hàng; đầu tư hỗ trợ, khuyến khích xây dựng, phát triển mô hình HTX hoạt động hiệu quả, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập, phát triển hoạt động vận tải theo hướng hiện đại, giúp giảm thiểu tai nạn và UTGT”, ông Vinh đề xuất

Thùy Dương