Hồi ức về 'Ông đồ gàn' Văn Như Cương

Ngày 21/4/2019, tại trường THCS và THPT Lương Thế Vinh (cơ sở A, Nam Trung Yên, Hà Nội) đã diễn ra buổi công chiếu bộ phim Ông đồ gàn. Đây là bộ phim tài liệu do Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương sản xuất, giới thiệu về cuộc đời và sự nghiệp của thầy giáo Văn Như Cương - người thầy đã lập ra ngôi trường Dân lập đầu tiên của Việt Nam. Phim được bắt đầu từ năm 2017, đến khi thầy Văn Như Cương mất vào tháng 10/2017 vẫn chưa xong và tiếp tục được hoàn thiện sau đó. Đến đầu tháng 4 vừa qua, phim được chọn tham dự giải thưởng Cánh Diều của Hội Điện ảnh Việt Nam.

Tham gia buổi công chiếu phim có gần 2.000 thầy trò của trường Lương Thế Vinh cùng nhiều giáo viên và học sinh cũ của trường. Các thầy cô và học sinh cũng đã có buổi giao lưu với đoàn làm phim Ông đồ gàn và các khách mời: TS Trịnh Thu Tuyết và nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên.

Buổi giao lưu với đoàn làm phim "Ông đồ gàn" tại trường Lương Thế Vinh sáng 21/4

40 phút phim với những hình ảnh, chi tiết sống động đã tái hiện chân dung người thầy giáo giản dị Văn Như Cương - một “ông đồ gàn” khó tính nhiều khi đến khó chịu nhưng ẩn sau đó là một tình yêu thương bao la đối với các em học trò. Bởi khi còn sống, thầy Văn Như Cương tự nhận mình là đồ gàn, nguyên tắc, cứ đến mùa tuyển sinh của trường lại tắt điện thoại, để khỏi phải nhận những lời nhờ vả của người quen...

Đặc biệt, với thầy Văn Như Cương thì “đồng tiền liền khúc ruột”, tiền phải nằm trong túi mình thì mới chắc. Thầy chia sẻ trong phim: “Là hiệu trưởng mà tôi bổ nhiệm vợ làm kế toán! Lên Sở GD-ĐT Hà Nội xin quyết định, người ta không chịu. Tôi lý sự: Cái đáng lo ngại nhất là giám đốc cặp bồ với kế toán chứ chồng hiệu trưởng, vợ làm kế toán thì có gì các anh phải lo? Nếu các anh không thuận thì tôi về ly dị với bà ấy. Xong, bổ nhiệm bà ấy làm kế toán là được chứ!”…

Thầy giáo Văn Như Cương (1937-2017)

Thế nhưng, theo lời kể của TS Lê Thống Nhất, với người ngoài, bao giờ thầy Văn Như Cương cũng khác người, cũng “gàn” nhưng với học sinh và giáo viên trường Lương Thế Vinh thì họ nói về ông như một người thầy tận tâm tận lực. “Thông qua chân dung thầy giáo Văn Như Cương, bộ phim ca ngợi tình cảm lớn lao giữa thầy - trò, và ngược lại, giữ trọn đạo nghĩa thầy trò của dân tộc ta từ hàng nghìn năm qua. Hơn cả tình cảm dành cho người thầy đáng kính, nó còn thể hiện sự lan tỏa và kết nối hàng nghìn trái tim biết sẻ chia yêu thương”, TS Lê Thống Nhất nói.

Ở đó, cũng rất nhiều trường hợp “không nguyên tắc” được thầy Lương Thế Vinh nhận vào trường. Một trong số đó là em Đào Thu Hương, một học sinh khiếm thị nhưng học rất giỏi, đặc biệt là ngoại ngữ. Dù điểm thi của Đào Thu Hương thừa đỗ vào bất cứ trường nào, nhưng mẹ của em đã khóc hết nước mắt vì tất cả các trường công lập lẫn dân lập của Hà Nội đều từ chối không thể nhận một học sinh khiếm thị. Nhưng đến trường Lương Thế Vinh và gặp thầy Văn Như Cương thì lại khác. Không những nhận Hương, thầy Cương còn miễn toàn bộ học phí cho cô bé. Sau này, Hương đã được tuyển thẳng vào trường ĐH Sư phạm Hà Nội.

Cô Văn Thùy Dương, con gái thầy giáo Văn Như Cương

Chia sẻ cảm xúc về bộ phim, cô giáo Văn Thùy Dương, con gái PGS Văn Như Cương, Phó Hiệu trưởng trường Lương Thế Vinh cho rằng, bộ phim đã nói lên được sự giản dị và chân thực về cuộc đời thầy Văn Như Cương, một ông đồ khó tính nhiều khi đến khó chịu nhưng ẩn sau đó là một tình yêu thương bao la đối với học sinh, với mọi người.

“Cá nhân tôi, tôi còn thấy bộ phim đã toát lên được toàn bộ hành trình tạo nên cái đẹp trong cuộc đời bố tôi. Xem bộ phim này xong, tôi tin tất cả những gì còn lại của bố, tinh thần của bố, sự yêu thương đầy trách nhiệm của bố với cuộc đời này nhất định sẽ được truyền giữ…”, cô giáo Văn Thùy Dương nói.

Theo cô giáo Văn Thùy Dương, việc công chiếu bộ phim Ông đồ gàn không chỉ là một sự kiện chào mừng 30 năm thành lập trường Lương Thế Vinh mà còn mang lại một ý nghĩa lớn lao hơn nhiều, đó là mang đến cho các thế hệ học sinh một cách nhìn mới về sự khởi nghiệp từ chính tấm gương của thầy Văn Như Cương.

“Tôi muốn nhắc các em rằng thầy khởi nghiệp với trường Lương Thế Vinh khi thầy đã 52 tuổi. Tôi muốn sau khi xem bộ phim này, các em hiểu hơn về tinh thần người sáng lập ra trường Lương Thế Vinh, hiểu thêm những con đường tạo nên những điều đẹp đẽ trong cuộc đời, những điều đẹp đẽ mà chúng ta chỉ có thể có được khi chúng ta nỗ lực tìm cách vượt qua khó khăn”, cô Văn Thùy Dương nói.

Học trò trường Lương Thế Vinh ghi cảm xúc sau khi xem phim "Ông đồ gàn"

vào sổ lưu niệm của trường Lương Thế Vinh

Trong buổi giao lưu, đại diện đoàn làm phim từ Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương cũng chia sẻ: Bản thân những người làm phim cảm nhận được sâu sắc những triết lý, mong muốn và tình yêu của thầy Văn Như Cương với giáo dục, nhưng vẫn chưa đủ sức lột tả hết tất cả trong 40 phút phim.

Đặc biệt, ê kíp thực hiện bộ phim Ông đồ gàn cũng tiết lộ, họ đã ghi lại những khoảnh khắc cuối cùng trong cuộc đời của thầy giáo Văn Như Cương. “Đó là những khoảnh khắc kỳ diệu đối với những người làm phim tài liệu như chúng tôi, khoảnh khắc khi mà một con người đáng kính từ từ tạm biệt chúng ta… Hình ảnh đó chúng tôi sẽ sử dụng ở một bộ phim khác, một thời điểm khác thích hợp”.

Cũng trong buổi giao lưu và công chiếu phim, nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên đã đọc lên trước gần 2.000 thầy trò trường Lương Thế Vinh và khách mời câu thơ hóm hỉnh: “Đồ gàn là ai? Đồ gàn là ta. Dám dám làm nghĩ mới ra đồ gàn!”.

Minh Anh