Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nhật hé mở cách đối phó Trung Quốc?

Hôm 16/4, Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide sẽ đến Mỹ gặp Tổng thống Joe Biden. Cuộc gặp giữa lãnh đạo Nhật - Mỹ được cho là sẽ nhấn mạnh đến vai trò trung tâm của Tokyo trong chiến lược của Washington nhằm đối phó với thách thức đặt ra từ Trung Quốc vốn ngày càng "hiếu chiến".

Kunihiko Miyake - Cố vấn của Thủ tướng Suga cho biết: “Cuộc gặp này sẽ là tiền đề cho một loạt các cuộc họp giữa các quốc gia cùng chí hướng nhằm phát tín hiệu đúng đắn tới Bắc Kinh”.

Chuyến thăm Mỹ của ông Suga Yoshihide cũng được hy vọng sẽ làm mới quan hệ đồng minh quan trọng với Washington thời hậu Trump. Chuyến đi diễn ra sau khi Bộ trưởng Ngoại giao Antony Blinken và Quốc phòng Lloyd Austin của chính quyền Biden đến thăm Nhật Bản vào tháng 3, và sau hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo nhóm “Bộ tứ” - QUAD, gồm Mỹ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ.

Nội dung cuộc gặp giữa Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide và Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ tập trung vào Trung Quốc. (Ảnh: AP)

Chủ đề của tất cả các hoạt động ngoại giao của ông Suga tại Mỹ sẽ tập trung cho việc củng cố mặt trận thống nhất đối phó với Trung Quốc. Điều này đến vào thời điểm các nước bày tỏ quan ngại trước cách hành xử ngang ngược về quân sự và các vấn đề nhân quyền của Bắc Kinh.

Ông Kunihiko Miyake cho rằng, chuyến đi của ông Suga được coi là "dấu hiệu cho thấy Mỹ đặt ưu tiên hàng đầu vào Đông Á trong chính sách ngoại giao". “Điều đó có nghĩa là Washington chia sẻ mối quan ngại của Nhật Bản về sự thay đổi mạnh mẽ trong môi trường chiến lược ở Đông Á trong thập kỷ qua”, Miyake cho biết,

Nhật Bản ngày càng phản ứng quyết liệt trước việc Trung Quốc tăng cường quân sự, đồng thời công khai phản đối sự hiện diện của các tàu Bắc Kinh xung quanh các quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

Theo AFP, nội dung tuyên bố chung từ ông Biden và ông Suga dự kiến sẽ tái khẳng định rằng các hòn đảo do Tokyo quản lý được bảo vệ theo hiệp ước an ninh Nhật - Mỹ. Tuyên bố chung cũng có thể đề cập đến những lo ngại về vấn đề nhân quyền ở Hong Kong và Tân Cương.

Tuy nhiên, ông Kyoji Yanagisawa, Chủ tịch Viện Địa chính trị quốc tế Nhật Bản, cho biết hai bên có thể đạt được thỏa thuận về một số lĩnh vực khác, trong đó có biến đổi khí hậu và đảm bảo nguồn cung cấp chất bán dẫn ổn định. Tuy nhiên, Tokyo sẽ tỏ ra thận trọng hơn so với Washington.

“Tác động của việc gia tăng căng thẳng Mỹ - Trung đối với Nhật Bản - một nước láng giềng của Trung Quốc, sẽ rất đáng kể cả về an ninh quốc gia và kinh tế”, ông Yanagisawa nói.

Tờ Financial Times đưa tin, Washington muốn có tuyên bố chung liên quan đến Đài Loan, tuyên bố đầu tiên của các nhà lãnh đạo Mỹ và Nhật Bản kể từ năm 1969.

Sau khi nhậm chức vào tháng 9 năm ngoái, Thủ tướng Suga đang phải tìm cách cân bằng trong quan hệ với Trung Quốc. Một mặt phải đề ra các giải pháp giảm thiểu lo ngại về an ninh từ Bắc Kinh, trong khi thúc đẩy quan hệ kinh tế sâu sắc với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này.

Tuy nhiên, nhiệm vụ cân bằng trong mối quan hệ với Trung Quốc của Thủ tướng Suga dường như không hề dễ dàng khi Trung Quốc liên tục gia tăng các hoạt động hàng hải, gồm cả ở Biển Đông và biển Hoa Đông và eo biển Đài Loan.

Thủ tướng Suga sẽ là lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp trực tiếp Tổng thống Biden kể từ khi tiếp quản Nhà Trắng hôm 20/1. “Cuộc gặp đầu tiên có ý nghĩa quan trọng. Điều đó cũng có nghĩa là Nhật Bản phải làm nhiều hơn nữa”, Toshihiro Nakayama, giáo sư từ trường Đại học Keio, cho biết.

Trong bài báo nêu quan điểm trước chuyến đi của ông Suga được đăng tải trên Wall Street Journal, ông Suga không đề cập trực tiếp đến Trung Quốc song cho biết cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nhật sẽ "thể hiện sự lãnh đạo của Tokyo-Washington đối với một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở".

Chuyến đi được xem là cơ hội để ông Suga nâng cao hình ảnh của mình vốn bị ảnh hưởng rất nhiều trước cách chính phủ Nhật Bản ứng phó với đại dịch COVID-19. Theo AFP, ông Suga dự kiến sẽ sử dụng chuyến đi này để chính thức mời Tổng thống Biden tham dự Thế vận hội Olympic vào mùa hè này.

Kông Anh (Nguồn: Reuters, CNA)