Hội nghị thượng đỉnh G20 khó khăn nhất

Với bóng ma suy thoái đang bao trùm nền kinh tế toàn cầu, việc vực dậy tăng trưởng sẽ nằm gần hàng đầu trong chương trình nghị sự tại hội nghị thượng đỉnh G20 (Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới).

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là quan điểm khác biệt giữa các thành viên có thể làm quá trình này chậm lại.

Tổng thống Indonesia Joko Widodo - người chủ trì hội nghị thượng đỉnh G20 năm nay, từng mô tả với New York Times đây là hội nghị "khó khăn nhất" trong bối cảnh chính trị phức tạp.

Các nhà kinh tế cho biết châu Âu có thể đang rơi vào suy thoái do giá dầu và khí đốt tăng trong bối cảnh Nga cắt giảm nguồn cung cấp năng lượng. Lạm phát thúc đẩy bởi cuộc xung đột ở Ukraine đang gây sức ép lớn lên người tiêu dùng và các doanh nghiệp trên khắp thế giới, đồng thời gây áp lực đối với những nước nghèo hơn khi hóa đơn nhập khẩu thực phẩm và năng lượng ngày càng tăng.

Trước tình cảnh lạm phát, các ngân hàng trung ương, trước hết là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), đã mạnh tay tăng lãi suất. Động thái này làm gia tăng sức ép đối với tăng trưởng và tăng chi phí trả nợ khiến các chính phủ thị trường mới nổi mắc nợ càng nhiều.

“Trong khi chúng ta nhìn vào bức tranh ảm đạm này, điều đáng lo ngại hơn là xu hướng gia tăng phân mảnh, chia tách vào thời điểm mà chúng ta cần nhau nhất”, Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva cho biết.

Một số chính sách kinh tế có nguy cơ làm tăng giá năng lượng khi nguồn cung bị siết chặt. Ảnh: Shutterstock.

Tình hình đã khác

Việc thoát khỏi những áp lực kinh tế có vẻ xa vời. Các ngân hàng trung ương đang thông báo về việc tăng lãi suất tiếp theo. Và trong khi Mỹ cùng các đồng minh tìm cách giới hạn giá dầu của Nga, Saudi Arabia đã thúc đẩy các nhà xuất khẩu dầu cắt giảm sản lượng. Điều này có nguy cơ làm tăng giá năng lượng khi nguồn cung bị siết chặt.

Trong khi đó, Mỹ và Trung Quốc - hai nền kinh tế lớn nhất thế giới - đang có những tranh chấp về các vấn đề, từ thương mại và công nghệ đến an ninh quốc gia. Tổng thống Mỹ Joe Biden đã gặp gỡ nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày 14/11. Tuy nhiên, các trợ lý đều đặt ra kỳ vọng thấp về khả năng “tan băng” đáng kể trong mối quan hệ, theo CNN.

Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen sẽ gặp Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Dịch Cương bên lề hội nghị thượng đỉnh để thảo luận về triển vọng kinh tế toàn cầu, cùng các vấn đề khác, theo một quan chức Bộ Tài chính.

Trong báo cáo vào tuần trước, các nhà kinh tế tại Goldman Sachs cho biết họ ước tính lệnh cấm xuất khẩu chip sang Trung Quốc của Mỹ sẽ cắt giảm khoảng 0,25 điểm %, giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế Trung Quốc trong năm 2023.

Wall Street Journal đánh giá những căng thẳng như vậy có nghĩa tại hội nghị thượng đỉnh G20 tuần này, kỳ vọng về phản ứng phối hợp kinh tế để đối phó với thách thức thế giới đang đối mặt có thể bằng không.

Trong quá khứ, G20 từng phản ứng mạnh mẽ với suy thoái kinh tế. Sau cuộc khủng hoảng tài chính, các nền kinh tế lớn trên thế giới đã nhất trí về kế hoạch tái cấp vốn cho những ngân hàng đang lún sâu và kích thích nền kinh tế của họ bằng hỗ trợ tài chính cùng tiền tệ.

Tuy nhiên, Sri Mulyani Indrawati, bộ trưởng Tài chính của Indonesia - nước chủ nhà G20 - cho biết môi trường hiện tại trái ngược với tình hình lúc đó.

Các bộ trưởng tài chính G20 đã không đạt được thỏa thuận về tuyên bố chung theo thông lệ tại một số cuộc họp gần đây nhất, với các phiên bản được công bố chỉ ra những bất đồng về tác động kinh tế từ xung đột và các lệnh trừng phạt.

“Tôi đã tận mắt chứng kiến cách G20 vào thời điểm đó (cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009) đưa ra chính sách (phản ứng phối hợp), khi tất cả nhà lãnh đạo đều ở trên cùng một con thuyền với cùng mối quan tâm, cùng một đối thủ”, bà nói trong cuộc phỏng vấn vào tháng trước.

“Nhưng lần này, họ dường như là đối thủ của nhau", bà cho biết.

Tổng thống Mỹ Joe Biden xem một buổi biểu diễn văn hóa khi ông đến Sân bay Quốc tế Ngurah Rai trước thềm hội nghị thượng đỉnh G20. Ảnh: Reuters.

Hy vọng

Trong dự báo mới nhất, IMF cho biết họ dự đoán mức tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu sẽ chỉ đạt 2,7% vào năm 2023, với 31/72 nền kinh tế sẽ ghi nhận hai quý liên tiếp giảm sản lượng trong năm nay và năm tới.

IMF cũng dự đoán nền kinh tế toàn cầu tăng trưởng 3,2% trong năm nay, chỉ hơn một nửa so với mức 6% đạt được vào năm 2021.

Các nhà kinh tế mà Wall Street Journal khảo sát vào tháng 10 đặt xác suất suy thoái trong 12 tháng tới ở Mỹ là 63%.

Nhiều nhà kinh tế cũng dự đoán một cuộc suy thoái ở Liên minh Châu Âu (EU) và Vương quốc Anh trong những tháng tới. IMF dự kiến tổng sản phẩm quốc nội ở Đức và Italy sẽ giảm vào năm 2023, với dự báo toàn bộ khu vực đồng euro gồm 19 quốc gia sẽ chỉ tăng trưởng 0,5%.

“Điều tồi tệ nhất vẫn chưa đến và đối với nhiều người, năm 2023 sẽ giống như một cuộc suy thoái”, IMF cho biết vào tháng 10.

Các thách thức không chỉ giới hạn ở những vấn đề bắt nguồn từ xung đột toàn cầu. Nền kinh tế Trung Quốc đang gặp khó dưới cách tiếp cận không khoan nhượng “Zero Covid-19” của Bắc Kinh và sự suy giảm của ngành bất động sản.

Cùng với việc Mỹ và châu Âu đang tăng trưởng chậm lại, điều đó khiến nền kinh tế toàn cầu không có động lực tăng trưởng rõ ràng.

Gabriel Sterne, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu các thị trường mới nổi tại Oxford Economics ở London, cho biết Trung Quốc từng là “phương án cuối cùng giúp giảm sốc toàn cầu”.

Trong quá khứ, nước này thường đóng vai trò khi phương Tây đang chao đảo.

“Thế nhưng, bây giờ, cảm giác như nó đã kết thúc”, ông nói.

Đối với G20, diễn đàn của 19 nền kinh tế lớn trên thế giới và Liên minh châu Âu, một trong những vấn đề kinh tế cấp bách nhất là lạm phát, đặt các ngân hàng trung ương thay vì chính phủ vào vai trò điều khiển chính sách kinh tế.

Bộ Lao động Mỹ cho biết giá tiêu dùng của nước này trong tháng 10 tăng 7,7% so với cùng tháng một năm trước. Điều đó đánh dấu sự hạ nhiệt so với mùa hè khi lạm phát đạt mức cao nhất trong 4 thập kỷ, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang.

Fed đang tích cực nâng lãi suất để chống lạm phát, hy vọng chi phí đi vay cao hơn sẽ hạn chế việc thuê mướn, chi tiêu và đầu tư.

Ngân hàng Trung ương châu Âu trong tháng 10 cũng tăng lãi suất chủ chốt thêm 0,75% lần thứ hai liên tiếp.

G20 được coi là diễn đàn hữu ích để các nền kinh tế lớn trên thế giới đối thoại. Ảnh: Reuters.

Fed và các ngân hàng trung ương khác đang ra dấu hiệu thắt chặt hơn nữa để đẩy lạm phát ra khỏi nền kinh tế của họ, nhưng việc tăng lãi suất đang làm gia tăng căng thẳng do giá cả tăng cao ở các khu vực khác trên thế giới. Đồng tiền của nhiều nước đã giảm mạnh về giá trị so với USD do lãi suất tăng cao hút vốn vào Mỹ, làm tăng chi phí nhập khẩu và trả nợ bằng ngoại tệ.

Một số quốc gia có nền tài chính không vững đã bị ảnh hưởng nặng nề, và Ngân hàng Thế giới cùng các tổ chức khác đã cảnh báo về nguy cơ tiếp tục gặp khó khăn liên quan đến nợ.

Bangladesh trong tháng này đã đồng ý gói hỗ trợ 4,5 tỷ USD với IMF, tham gia vào danh sách các quốc gia tìm kiếm sự hỗ trợ của quỹ trong năm nay, bao gồm Sri Lanka và Pakistan.

Trong bối cảnh đó, ông Sterne cho biết một điều mà G20 có thể làm là gây áp lực lên các bên cho vay để đẩy nhanh quá trình giảm bớt gánh nặng nợ nần.

Các nhà kinh tế khác cũng đề nghị nhà lãnh đạo xem xét việc giảm thuế cùng những biện pháp khuyến khích khác để đẩy mạnh khu vực tư nhân tham gia xử lý nợ, và thúc đẩy những người đi vay công khai đầy đủ tất cả khoản nợ của họ để tăng cường lòng tin.

Một số nhà kinh tế cho rằng suy thoái toàn cầu có thể chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn, đặc biệt nếu Fed có thể đưa lạm phát ở Mỹ quay trở lại mục tiêu, với cái giá khiêm tốn về việc làm và tăng trưởng.

Họ cũng nói rằng thực tế là các hộ gia đình, doanh nghiệp và ngân hàng đang có sức khỏe tài chính tốt hơn so với trước khi xảy ra đại dịch, đặc biệt là trước cuộc khủng hoảng 2008-2009 đã đẩy nền kinh tế toàn cầu vào suy thoái.

Nhưng nỗ lực phối hợp để thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu có thể không xuất hiện từ hội nghị thượng đỉnh ở Indonesia.

“Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, các quốc gia có thể tập hợp lại với nhau và nói rằng chúng ta cần kích thích tài chính để cố gắng tạo ra việc làm, để đây không phải là một cuộc suy thoái kinh tế kéo dài. Nhưng hiện nay, các quốc gia có dư địa khác nhau, áp lực lạm phát khác nhau”, bà Yellen nói.

Dù khó đạt đồng thuận, G20 vẫn được coi là diễn đàn hữu ích để các nền kinh tế lớn trên thế giới đối thoại. Bộ trưởng Tài chính Đức Christian Lindner cho rằng "có nơi để chia sẻ ý kiến vẫn tốt hơn là không có gì".

"Ngay cả khi có những quan điểm khác nhau, G20 vẫn là diễn đàn tốt cho đối thoại", AFP dẫn lời bà vào ngày 13/10.

Minh An