Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 13: An ninh bền vững

* Ký Tuyên bố chung

Đoàn đại biểu quân sự cấp cao Việt Nam do Đại tướng Ngô Xuân Lịch, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng làm trưởng đoàn, tham dự hội nghị.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Đại tướng Prawit Wongsuwan, Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan, Chủ tịch ADMM cảm ơn sự ủng hộ và hỗ trợ của các nước thành viên đối với năm Chủ tịch ASEAN của Thái Lan và việc tổ chức Hội nghị ADMM lần thứ 13. Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan cho biết, ADMM-13 sẽ tập trung vào việc thúc đẩy hợp tác quốc phòng ASEAN thông qua cơ chế ADMM. Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan khẳng định, ADMM, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+) là cơ chế chính để tăng cường hợp tác giữa các nước ASEAN; đồng thời duy trì vai trò trung tâm của ASEAN. Thông qua đối thoại và hợp tác trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ASEAN đã thúc đẩy tăng hiểu biết và sự tin cậy lẫn nhau.

Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch tại Hội nghị ADMM-13.

Trong phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Quốc phòng Ngô Xuân Lịch nhấn mạnh Hội nghị ADMM-13 diễn ra trong bối cảnh tình hình chính trị an ninh thế giới và khu vực đang diễn biến nhanh chóng và phức tạp. Sau một thời gian phát triển và đạt được nhiều thành tựu quan trọng, ASEAN cũng xuất hiện một số thách thức, trong đó có sự gia tăng cạnh tranh giữa các nước lớn tại khu vực, tác động trực tiếp tới ASEAN.

Trước thực trạng đó, Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam cho rằng ASEAN cần tăng cường đoàn kết, phát huy tính tự lực, tự cường và nêu cao vai trò trung tâm, dẫn dắt trong các cơ chế hợp tác khu vực; đặc biệt là phải cân bằng được về mặt chiến lược; như vậy mới đảm bảo được an ninh bền vững tại khu vực. Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch tin tưởng với sự dẫn dắt của nước chủ nhà Thái Lan, hợp tác quốc phòng ASEAN tiếp tục gặt hái được nhiều thành công, đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định và phát triển tại khu vực.

Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch cho biết, hiện nay, Việt Nam đang tích cực chuẩn bị cho năm Chủ tịch ASEAN 2020. Nhấn mạnh Việt Nam sẽ tiếp nối các sáng kiến của ASEAN, Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch đồng thời đề nghị các nước ủng hộ và đồng hành cùng Việt Nam để Việt Nam hoàn thành tốt nhiệm vụ nước chủ nhà năm 2020.

Trong phần phát biểu của mình tại ADMM-13, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana đã cảm ơn Việt Nam đã cứu ngư dân gặp nạn trên biển hồi tháng 6 vừa qua.

Sau khi thông qua chương trình nghị sự, hội nghị đã nghe báo cáo về các phát triển gần đây của ASEAN; Báo cáo về kết quả Hội nghị quan chức Quốc phòng cấp cao ASEAN (ADSOM) tháng 4-2019; Báo cáo về kết quả Hội nghị Tư lệnh lực lượng quốc phòng các nước ASEAN (ACDFM) tháng 3-2019.

Tại hội nghị, các đại biểu đã thảo luận về vấn đề đánh bắt cá trái phép không khai báo và không theo quy định (IUU Fishing): Ảnh hưởng về an ninh và vai trò của lực lượng vũ trang và các cơ quan quốc phòng. Đây là sáng kiến của Thái Lan nhằm nâng cao nhận thức về ảnh hưởng đối với an ninh của vấn đề đánh bắt cá trái phép không khai báo và không theo qui định. IUU Fishing được cho là nhân tố tiềm ẩn dẫn đến thách thức về an ninh biển cũng như một số thách thức an ninh phi truyền thống khác như buôn người, buôn lậu hàng hóa, vũ khí và ma túy, cướp biển, di chuyển trái phép các đối tượng tội phạm và khủng bố; nguồn tài chính có được từ IUU Fishing có thể có liên quan đến các cuộc tấn công khủng bố.

Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN tại Lễ ký Tuyên bố chung ADMM-13.

Thảo luận về vấn đề này, Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch tái khẳng định Việt Nam ủng hộ nỗ lực chung của khu vực. Chính phủ Việt Nam hiện đang triển khai các biện pháp cần thiết để ngăn chặn tình trạng ngư dân của Việt Nam vi phạm vùng biển của các nước khác cũng như ngư dân các nước khác vi phạm vùng biển của Việt Nam. Trên cơ sở đó, Bộ Quốc phòng Việt Nam ủng hộ sáng kiến của Bộ Quốc phòng Thái Lan nhằm phát huy vai trò của lực lượng vũ trang và các cơ quan quốc phòng trong vấn đề đánh bắt cá trái phép, không khai báo và không theo quy định. Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam nhấn mạnh Việt Nam cam kết tham gia tích cực và có trách nhiệm ở vào sáng kiến này.

Trong ASEAN, nhiều nước có chung biên giới trên biển, có số lượng lớn ngư dân làm ăn sinh sống trên biển, đa số có trình độ dân trí thấp, nhận thức pháp luật hạn chế, trang thiết bị đi biển lạc hậu. Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc ngư dân vi phạm vùng biển của nước khác trong quá trình đánh bắt cá. Theo Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch, mục tiêu thuần túy của ngư dân là mưu sinh, không cố tình vi phạm luật pháp, vì vậy nên xử lý vấn đề này trên tinh thần nhân đạo, tuân thủ luật pháp quốc tế, quan hệ hữu nghị giữa các nước và tinh thần đoàn kết ASEAN. Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch đề xuất các nước cần phối hợp chỉ đạo Hải quân và các lực lượng hoạt động trên biển khác thuộc quyền, xây dựng tinh thần đối tác, không đối đầu khi xử lý ngư dân vi phạm; tăng cường hoạt động hợp tác với nhiều hình thức khác nhau như giao lưu, tuần tra chung, diễn tập chống buôn lậu và đánh bắt cá trái phép, diễn tập xử lý ngư dân vi phạm; phối hợp tuyên truyền, giao dục ngư dân và đặc biệt là chia sẻ kiến thức pháp luật của mỗi nước đối với vấn đề đánh bắt cá trái phép, không khai báo và không theo quy định…

Bên cạnh việc trao đổi về tình hình an ninh, quốc phòng khu vực và quốc tế, các đại biểu nhất trí tăng cường hợp tác xử lý các thách thức khác ở khu vực, như: Khủng bố, thảm họa thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, an ninh mạng, xây dựng lòng tin và các vấn đề liên quan đến an ninh biển, an toàn tự do hàng hải và hàng không. Các đại biểu cũng đề cập tới việc thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực Gìn giữ hòa bình LHQ giữa các nước ASEAN. Hội nghị cũng nhất trí công nhận vai trò của các tổ chức quốc phòng trong giải quyết các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống; tái khẳng định vai trò trung tâm của ASEAN với tư cách là động lực chính trong cấu trúc an ninh khu vực đang phát triển.

Liên quan đến an ninh biển, các đại biểu nhắc lại tầm quan trọng của việc sớm hoàn thiện Bộ Quy tắc về ứng xử ở Biển Đông (COC), đánh giá cao tiến bộ trong đàm phán COC thời gian qua và khẳng định cam kết của tất cả các bên trong thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC).

Hội nghị ADMM-13 đã thông qua các tài liệu: Đánh giá các sáng kiến trong ADMM nhằm đảm bảo hợp tác thực chất; Tài liệu Khái niệm về mở rộng Cơ sở hạ tầng liên lạc trực tiếp ASEAN từ ADMM ra ADMM+; Điều khoản Tham chiếu của Sáng kiến “Con mắt của chúng ta”; Tài liệu Khái niệm về việc thiết lập Hội nghị Quân y ASEAN; Hướng dẫn tương tác trên biển của ADMM; Tuyên bố chung Hội nghị ADMM-13 về “An ninh bền vững”; Đánh giá nhiệm vụ của các Nhóm chuyên gia ADMM+ hiện nay.

ADMM-13 cũng thông qua Tài liệu Khái niệm về vai trò của các cơ quan quốc phòng và lực lượng quân đội các nước ASEAN trong hỗ trợ quản lý biên giới. Đây là sáng kiến do Thái Lan thúc đẩy nhằm tăng cường nhận thức đối với tầm quan trọng của các cơ quan quốc phòng ASEAN trong việc hỗ trợ quản lý biên giới và các biện pháp xây dựng lòng tin tại khu vực biên giới.

Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN chụp ảnh chung.

Chia sẻ về sáng kiến của Thái Lan, Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch nhấn mạnh Việt Nam đánh giá cao và ủng hộ ý tưởng của Bộ Quốc phòng Thái Lan. Theo Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch, là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc đảm bảo an ninh an toàn tại các khu vực biên giới, Bộ Quốc phòng Việt Nam hết sức chú trọng tới việc thúc đẩy hợp tác giữa các lực lượng bảo vệ biên giới với các nước láng giềng. Trong những năm qua, Việt Nam đã tổ chức các hoạt động giao lưu quốc phòng biên giới song phương với tất cả các nước có biên giới liền kề trên bộ, đặc biệt là hoạt động giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới với Trung Quốc do Bộ trưởng Quốc phòng hai nước đồng chủ trì đã thực hiện được 5 lần. Ngoài ra, Bộ đội Biên phòng Việt Nam cũng đã tổ chức Chương trình Giao lưu biên cương thắm tình hữu nghị được 2 lần với các nước Lào, Campuchia và Trung Quốc và lần thứ ba gần đây nhất vào năm 2018 có sự tham gia với tư cách khách mời của Thái Lan và Myanmar. Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch bày tỏ thời gian tới tiếp tục nhận được sự ủng hộ và tham gia tích cực của các nước vào các hoạt động giao lưu, hợp tác tương tự vì mục đích xây dựng lòng tin, chia sẻ kinh nghiệm quản lý biên giới và cùng đóng góp duy trì các khu vực biên giới hòa bình, ổn định.

ADMM-13 cũng đề cập đến một số nội dung khác như chuẩn bị cho Hội nghị hẹp Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM Retreat) và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+) lần thứ 6. Hội nghị đã thống nhất tổ chức Cuộc gặp không chính thức Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN với các nước Cộng: Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nga, Nhật Bản.

Trưa 11-7, các Trưởng đoàn đã ký Tuyên bố chung của ADMM-13 về “An ninh bền vững”. Tuyên bố chung tái khẳng định việc tăng cường, củng cố và tối ưu hóa hợp tác quốc phòng giữa các nước thành viên ASEAN cũng như với các nước. Tuyên bố chung của ADMM-13 cũng tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, cũng như sự cần thiết phải tăng cường tin cậy lẫn nhau, kiềm chế trong việc tiến hành các hoạt động và tránh các hành động có thể làm phức tạp tình hình, và theo đuổi các giải pháp hòa bình để giải quyết tranh chấp, phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên hợp quốc (LHQ) về Luật Biển 1982 (UNCLOS). Tuyên bố chung đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực thi đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) một cách trọn vẹn và hướng tới việc hoàn thiện lần đọc đầu tiên của Dự thảo đơn nhất của Văn bản Đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) vào năm 2019, mở đường cho việc kết thúc sớm đàm phán COC có hiệu quả và thực chất.

Tuyên bố chung của ADMM-13 hoan nghênh Việt Nam sẽ đảm nhận chức Chủ tịch ASEAN và tổ chức ADMM lần thứ 14 và ADMM + lần thứ 7 vào năm 2020.

THU TRANG (Từ Bangkok, Thái Lan)