Hoàn thiện thể chế phát triển tập đoàn kinh tế nhà nước

Hội thảo "Xây dựng và hoàn thiện thể chế phát triển tập đoàn kinh tế nhà nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế", ngày 15-11.

Đây là dịp để các chuyên gia, nhà khoa học và lãnh đạo doanh nghiệp trao đổi, đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tập đoàn kinh tế nhà nước.

Việc hình thành các tập đoàn kinh tế nhà nước giúp Nhà nước tập trung, kiểm soát các nguồn lực, cho phép phát huy lợi thế của kinh tế quy mô, khai thác ưu thế về thương hiệu, hoạt động đầu tư, thương mại, hệ thống dịch vụ đầu vào, đầu ra, nâng cao khả năng cạnh tranh và tối đa hóa lợi nhuận trong tập đoàn. Các tập đoàn kinh tế nhà nước đảm nhận nhiệm vụ là trụ cột quan trọng của nền kinh tế, là lực lượng, công cụ quan trọng để mở rộng thị trường, nâng cao sức cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập quốc tế, giữ vai trò tiên phong đối với quá trình đổi mới khoa học và công nghệ quốc gia...

Thực tiễn triển khai thí điểm cũng như bước đầu điều hành các tập đoàn kinh tế cho thấy có những kết quả nổi bật. Các tập đoàn kinh tế trong thời gian qua đã cơ bản thực hiện được vai trò là lực lượng quan trọng của nền kinh tế, góp phần điều tiết, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, trong quá trình vận hành vẫn còn xảy ra tình trạng các tập đoàn kinh tế hoạt động kém hiệu quả, để xảy ra tiêu cực, tham nhũng lãng phí, làm thất thoát tài sản nhà nước, hoạt động đầu tư bên ngoài lĩnh vực chính còn dàn trải, hiệu quả chưa cao, trong lúc năng lực quản lý và khả năng tài chính còn hạn chế, thiếu kiểm soát chặt chẽ, làm phân tán nguồn lực, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp; chưa thật sự phát huy được vai trò nòng cốt trong nền kinh tế cũng như chưa làm tốt vai trò dẫn dắt, thúc đẩy các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế khác phát triển, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội của đất nước…

Phát biểu tại hội thảo, GS, TS Phùng Hữu Phú, Chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng T.Ư nhấn mạnh, vai trò các tập đoàn kinh tế nhà nước rất quan trọng trong việc thực hiện chính sách công, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Đồng thời, vai trò của thể chế là yếu tố quan trọng hàng đầu để các tập đoàn kinh tế phát triển. Trong đó, có thể chế chung nhưng cũng phải có thể chế đặc thù, phù hợp với tập đoàn kinh tế nhà nước. Do đó, phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ quá trình xây dựng, hoàn thiện thể chế để tập đoàn kinh tế phát triển nhanh, mạnh mẽ và bền vững trong thời gian tới. Trong đó, phải có thể chế xã hội thật sự là môi trường nuôi dưỡng hệ sinh thái khởi nghiệp; huy động các nguồn lực tham gia xây dựng phát triển doanh nghiệp,...

Chung quan điểm, các đại biểu tham gia hội thảo cho rằng, cần nhanh chóng hoàn thiện bộ máy triển khai mô hình Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp vừa được thành lập. Đối với hoạt động đầu tư, kinh doanh vốn nhà nước cần bảo đảm, theo thông lệ của thị trường và tuân thủ theo các quy định của pháp luật trong kinh doanh (nhận vốn của Nhà nước để kinh doanh tìm kiếm lợi nhuận, gia tăng giá trị vốn của Nhà nước và chịu trách nhiệm đối với phần nhiệm vụ được giao, đồng thời tăng tính chủ động trong các quyết định đầu tư).

Cần phải xem xét rõ nguyên tắc đầu tư và hoạt động kinh doanh đối với vốn Nhà nước phải “bảo toàn và phát triển vốn” trong bối cảnh nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiểu như thế nào cho đúng, phù hợp. Cơ chế quản lý tài chính của Nhà nước cần được hoàn thiện lại để phù hợp với mô hình quản lý mới. Phải tiếp tục thống nhất quan điểm “quản lý vốn Nhà nước” thay cho quan điểm “quản lý tài sản Nhà nước” như trước đây. Theo đó, cơ chế quản lý tài chính sẽ tập trung vào khâu giám sát tài chính thông qua theo dõi, kiểm tra, thu thập thông tin để phân tích, đánh giá, cảnh báo rủi ro cho các tập đoàn kinh tế nhằm bảo đảm an toàn vốn Nhà nước...

HOÀNG ANH