Hỗ trợ tư vấn pháp lý và xã hội, chuyển gửi đối với người tham gia cai nghiện ma túy

Việc xây dựng mô hình Tòa ma túy ở nước ta có thể coi là rất cần thiết nhằm tạo ra những đột phá, mang lại hiệu quả thiết thực đối với công tác cai nghiện. Thông qua nhiều nghiên cứu và khảo sát cho thấy, khi áp dụng mô hình Tòa ma túy tại Việt Nam sẽ được gọi tên là “Chương trình hỗ trợ, tư vấn, chuyển gửi, điều trị, cai nghiện ma túy có sự tham gia của Tòa án”.

Một điểm hỗ trợ tư vấn pháp lý và xã hội, chuyển gửi người tham gia cai nghiện ma túy

Tòa hỗ trợ cai nghiện ma túy (hay còn gọi là Tòa ma túy) được ra đời ở Miami, Florida, Hoa Kỳ vào năm 1989. Thay vì xét xử những người nghiện ma túy phạm tội phi bạo lực (tàng trữ ma túy bất hợp pháp, lừa đảo, trộm cắp...) tại Tòa hình sự thông thường, người phạm tội được Cơ quan tiền xét xử căn cứ trên các tiêu chí phân loại (phạm tội lần đầu, tội phạm ít nghiêm trọng, tiền sử nghiện ma túy...) để tham gia Chương trình Tòa ma túy (hướng dẫn, giám sát, hỗ trợ người nghiện điều trị nghiện ma túy) với sự tham gia của thẩm phán, cảnh sát, dịch vụ tư vấn điều trị nghiện, tư vấn tâm lý, giám sát cộng đồng để giảm tỷ lệ tái nghiện và tái phạm tội, bảo đảm tối đa quyền của người nghiện ma túy nhưng đồng thời có chế tài xử lý nghiêm khắc nếu họ không tuân thủ quyết định điều trị nghiện của Tòa ma túy.

Theo Hiệp hội chuyên gia Tòa ma túy Mỹ (NADCP), sau 2 năm hoàn thành quá trình điều trị thông qua Tòa ma túy, 75% đối tượng không bị tái phạm tội và việc giảm tội phạm có thể kéo dài từ 3-14 năm sau điều trị. Tòa ma túy giảm tới trên 45% tỷ lệ tội phạm so với các lựa chọn tuyên án khác và tiết kiệm 3,36 USD cho mỗi 1 USD đầu tư vào Tòa ma túy do giảm các chi phí liên quan đến tội phạm; lợi ích mang lại đến 27 USD cho 1 USD đầu tư do giảm các chi phí liên quan tới xung đột và các chi phí y tế...

Với tính hiệu quả của nó, Tòa ma túy phát triển ra toàn Hoa Kỳ và các quốc gia khác như: Úc, Bỉ, Canada, Anh, Brazil, Chile, Costa Rica, Cộng hòa Dominica, Ireland, Jamaica, Mexico, Na Uy, Scotland...

Tước đó, ngày 23/5, UBND quận Nam Từ Liêm (Hà Nội) phối hợp với Sở LĐTB&XH Thành phố Hà Nội, Trung tâm hỗ trợ sáng kiến phát triển cộng đồng (SCDI) tổ chức Ra mắt mô hình “Hỗ trợ tư vấn pháp lý và xã hội, chuyển gửi đối với người tham gia cai nghiện ma túy trên địa bàn quận Nam Từ Liêm”. Trước đó, Mô hình đã chính thức khởi động từ tháng 4/2019 tại 3 phường Ngọc Lâm, Ngọc Thụy, Bồ Đề (quận Long Biên).

Ông Hoàng Thành Thái, Phó Giám đốc Sở LĐ,TB&XH Hà Nội cho biết, số liệu thống kê mới nhất của Sở LĐ,TB&XH, Hà Nội hiện có 13.410 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý (tăng 600 người so với cuối năm 2018), trong đó 57% (khoảng 7.650 người) sử dụng ma túy tổng hợp dạng “đá”, nhưng thực tế số người nghiện ma túy, sử dụng ma túy còn cao hơn rất nhiều nhưng do có nhiều khó khăn, bất cập theo quy định của pháp luật mà chưa thể thống kê hết được. “Để giải quyết vấn đề này, Thành phố đã triển khai nhiều mô hình tổ chức quản lý, cai nghiện chữa trị. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, công tác cai nghiện ma túy đang phải đối mặt với thách thức đến từ việc sử dụng ma túy tổng hợp dạng đá và nhiều loại nguy hiểm khác như cần sa, cỏ Mỹ, nấm thần… khiến công tác dự phòng và điều trị gặp nhiều khó khăn.

Tiến sĩ Nguyễn Cửu Đức, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa giáo Văn xã (Văn phòng Chính phủ) cho biết, đây sẽ là tiền đề để thực hiện các bước đi tiếp theo trong việc xây dựng mô hình “Tòa ma túy” tại Việt Nam nhằm nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện trong thời gian sắp tới. Trong Chương trình phòng chống ma túy đến năm 2020, Bộ LĐTB&XH phối hợp với TAND tối cao nghiên cứu, triển khai mô hình trợ giúp pháp lý, trợ giúp xã hội theo mô hình “tiền xét xử”, từng bước nhân rộng mô hình Tòa hỗ trợ cai nghiện ma túy.

Theo ông Nguyễn Cửu Đức, trước những thành công của mô hình Tòa ma túy trên thế giới cũng như bối cảnh thực tiễn và cơ sở pháp lý tại Việt Nam, việc xây dựng mô hình Tòa ma túy ở nước ta có thể coi là rất cần thiết nhằm tạo ra những đột phá, mang lại hiệu quả thiết thực đối với công tác cai nghiện. Thông qua nhiều nghiên cứu và khảo sát cho thấy, khi áp dụng mô hình Tòa ma túy tại Việt Nam sẽ được gọi tên là “Chương trình hỗ trợ, tư vấn, chuyển gửi, điều trị, cai nghiện ma túy có sự tham gia của Tòa án”.

Do đó, sau khi Mô hình “Hỗ trợ tư vấn pháp lý và xã hội, chuyển gửi đối với người tham gia cai nghiện ma túy” tại Việt Nam được triển khai thí điểm thành công, sẽ có những bước đi tiếp theo với sự tham gia của Tòa án.

Đây là nội dung mới, lĩnh vực khó, phức tạp, nhưng với sự quyết tâm và sự chỉ đạo quyết liệt của các lãnh đạo, các cấp, các ngành và sự vào cuộc của quận, các phường, tổ dân phố, nhân dân trên địa bàn quận, mong rằng Mô hình trên địa bàn quận Nam Từ Liêm sẽ đạt được những kết quả tích cực để trợ giúp cho đối tượng là người sử dụng ma túy, góp phần làm tốt công tác phòng chống tệ nạn xã hội, xây dựng môi trường, cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

Mô hình sẽ tạo điều kiện để người sử dụng ma túy, người nghiện ma túy sớm được tiếp cận và sử dụng các dịch vụ điều trị, cai nghiện ma túy và phục hồi toàn diện tại cộng đồng; giảm tác hại do sử dụng ma túy, giảm các vụ vi phạm pháp luật và nguy hại đối với người sử dụng ma túy và cộng đồng, góp phần giảm tỷ lệ phạm tội nhóm đối tượng sử dụng ma túy, nghiện ma túy; từng bước nâng cao hiệu quả công tác quản lý người nghiện, người sử dụng ma túy và công tác cai nghiện ma túy tại cộng đồng.

Thành Nam