Hỗ trợ cộng đồng DNNVV nhận thức thực sự đầy đủ về EVFTA

Hội nghị diễn ra theo hình thức trực tiếp tại Trung tâm hội nghị Quốc tế (11 Lê Hồng Phong, Hà Nội) và trực tuyến tại các điểm cầu ở 62 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương dưới sự đồng chủ trì của Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh và Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam (VINASME) Nguyễn Văn Thân.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh (phải) và Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam (VINASME) Nguyễn Văn Thân đồng chủ trì hội nghị.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh khẳng định, trên thực tế Việt Nam đã có nhiều FTA, khung khổ hội nhập song phương và đa phương, quá trình triển khai thực thi các FTA này đã đạt được kết quả tích cực. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi cũng bộc lộ ra một số bất cập và tồn tại mà đặc biệt là đối với cộng đồng DN và DNNVV thì còn rất nhiều tồn tại mà các cơ quan quản lý nhà nước phải rút kinh nghiệm.

Trong khi đó, Việt Nam là nước đang phát triển, có tỷ lệ DNNVV chiếm 97%, có thể thấy được yêu cầu và đòi hỏi lớn như thế nào. Vì vậy, Bộ Công Thương thực hiện rất nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng, của Chính phủ đã xây dựng một cách chủ động Kế hoạch hành động của Chính phủ để chuẩn bị cho việc thực thi FTA này.

"Chúng ta thấy rõ công cụ đang có, nhưng không để chỉ dừng lại ở đó mà phải bắt tay ngay vào việc thực hiện. Chính vì vậy, kỳ vọng và mong muốn của chúng tôi là EVFTA phải được khai thác, tổ chức thực hiện với hiệu quả cao nhất cho đất nước, nhân dân đặc biệt là cộng đồng DN trong đó có DNNVV - trái tim của nền kinh tế đất nước. Chúng ta cần phải thống nhất với nhau để có kế hoạch hành động nhằm mang lại lợi ích cụ thể để cộng đồng DNVVN phải thực sự trở thành chủ thể, là những người được thụ hưởng FTA này", người đứng đầu Bộ Công Thương nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, để làm được điều đó, chính quyền địa phương các cấp đặc biệt là các cơ quan chức năng sẽ phải luôn đồng hành và bám sát những đòi hỏi yêu cầu của quá trình thực thi EVFTA để hỗ trợ cộng đồng DNNVV vốn là lực lượng yếu thế.

Thay mặt cộng đồng DNNVV, Chủ tịch VINASME Nguyễn Văn Thân cho biết, đây là một hội nghị có ý nghĩa rất lớn với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam nói chung và 97%/800.000 doanh nghiệp là doanh nghiệp nhỏ và vừa nói riêng. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 lan rộng trên toàn cầu, làm chao đảo hầu hết các nền kinh tế như hiện nay, thì việc ký kết hiệp định EVFTA giữa Việt Nam với Liên minh Châu Âu và đi vào thực thi có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế nước ta cũng như các nền kinh tế của Liên minh Châu Âu.

Chủ tịch VINASME Nguyễn Văn Thân phát biểu tại hội nghị.

Theo người đứng đầu VINASME, muốn thực thi một cách hiệu quả, theo đúng các nội dung cam kết trong các điều khoản của Hiệp định, nhìn từ góc độ của các DN cũng như các DNNVV Việt Nam sẽ có hàng loạt những khó khăn, thách thức đặt ra khi thực thi Hiệp định.

Do đó, thông qua hội nghị này, Chủ tịch VINASME bày tỏ tin tưởng rằng, Chính phủ và các bộ, ngành cũng sẽ đồng hành cùng cộng đồng DNNVV trong sân chơi thương mại EVFTA, với vai trò chủ đạo, sẽ dẫn dắt các doanh nghiệp Việt Nam vượt qua các khó khăn, rào cản, tận dụng các cơ hội do Hiệp định mang lại, thực thi hiệu quả các quy định của EVFTA, qua đó góp phần đưa kinh tế đất nước phục hồi và phát triển.

Cơ hội cho DNNVV tham gia sâu chuỗi giá trị toàn cầu

Đề cập đến những lợi ích chiến lược khi thực thi EVFTA, ông Lương Hoàng Thái - Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho rằng, thương mại hai chiều và đầu tư từ EU vào Việt Nam sau khi EVFTA có hiệu lực được dự báo sẽ tăng trưởng ở mức khá, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế, giải quyết công việc làm cho người lao động. Riêng thu ngân sách nhà nước có thể sẽ được cải thiện và tăng trong trung hạn và dài hạn.

Bên cạnh các tác động chung tới các khía cạnh khác nhau của nền kinh tế, Hiệp định có các tác động khác nhau đối với các ngành do mức độ mở cửa, lợi thế cạnh tranh, năng lực của từng ngành là khác nhau. Ngoài ra, tác động gián tiếp thông qua sức ép cải cách thể chế cũng sẽ mang lại những ảnh hưởng tích cực tới nền kinh tế.

Nói rõ hơn về các ngành hàng, mặt hàng tiềm năng, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, sau khi EVFTA có hiệu lực, hai nhóm ngành hàng được hưởng lợi nhiều nhất là dệt may và da giày. Tiếp theo là nhóm hàng thủy sản, rau quả, gỗ và các sản phẩm về gỗ với giá trị xuất khẩu lớn. Tuy nhiên, đi liền với cơ hội, các doanh nghiệp hoạt động trong những lĩnh vực này cũng đối mặt với thách thức. Rất nhiều doanh nghiệp đang xuất khẩu vào EU là các doanh nghiệp vừa và nhỏ với nguồn lực hạn chế, quy trình sản xuất chưa đạt chuẩn EU, chưa có sự đầu tư thích đáng cho R&D, chưa khai thác hiệu quả tài sản sở hữu trí tuệ, thương hiệu... thiếu nhân lực có ngoại ngữ và kỹ năng đàm phán XTTM chuyên nghiệp để thực hiện hoạt động xuất khẩu vào thị trường EU.

Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương)

"Nền kinh tế của Việt Nam là một nền kinh tế có độ mở lớn, phát triển định hướng xuất khẩu, do vậy việc tăng khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam vào các thị trường xuất khẩu lớn thông qua việc ký kết, thực thi các Hiệp định thương mại tự do (FTA) có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Đây là một chiến lược dài hạn nhằm giúp doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia sâu vào chuỗi giá trị khu vực, nâng cao năng lực sản xuất xuất khẩu và cạnh tranh", ông Trần Thanh Hải nhấn mạnh.

Đề cập đến những khó khăn mà cộng đồng DNNVV phải đối mặt, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục XTTM (Bộ Công Thương) cho biết, có 3 thách thức chính. Thứ nhất, DNNVV hạn chế về tài chính và cạnh tranh trong khi thị trường EU đòi hỏi chi phí XTTM rất cao. Thứ hai, rào cản ngôn ngữ, khác biệt văn hóa cũng như hiểu biết hạn chế đối với các quy định tại thị trường EU... Thứ ba, EU là một thị trường lớn nhưng đòi hỏi khắt khe về tiêu chuẩn chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, lao động, môi trường… trong khi không phải doanh nghiệp nào cũng đáp ứng được các yêu cầu.

Bên cạnh đó, thách thức trước mắt đối với xuất khẩu của Việt Nam đến từ hệ lụy tiêu cực của đại dịch Covid-19 kéo theo sự suy thoái nền kinh tế thế giới cũng như các nước EU.

Đề xuất hỗ trợ DN kịp thời để tránh tuột mất cơ hội

Trong phần trao đổi, ông Nguyễn Kim Hùng – Viện phó Viện Khoa học Quản trị DNNVV, Chủ tịch Tập đoàn Kim Nam đề xuất Chín phủ xây dựng Hệ sinh thái cho các DNNVV, lấy nền tảng công nghệ làm nền tảng cốt lõi hỗ trợ chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp. Trong hệ sinh thái này, Chính phủ cần phải chú trọng phát triển doanh nghiệp theo Đề án Quốc gia về Doanh nghiệp sáng tạo và đổi mới sáng tạo, các doanh nghiệp hiện hữu chuyển đổi mô hình sang DN đổi mới sáng tạo.

Cho rằng EVFTA có những qui định chặt chẽ về quyền sở hữu trí tuệ, the đó với nhiều DNNVV sẽ trở nên một thách thức lớn khi nhiều doanh nghiệp sử dụng các phần mềm điện

tử không có bản quyền, các doanh nghiệp có ý tưởng nhưng chưa nắm được các quy trình đăng ký bảo hộ sản phẩm, bảo hộ ý tưởng, ông Hùng kiến nghị Chính phủ cần bổ sung danh mục các quy trình Bảo hộ cho doanh nghiệp, đặc biệt là cho các DNNVV.

Ông Nguyễn Kim Hùng – Viện phó Viện Khoa học Quản trị DNNVV, Chủ tịch Tập đoàn Kim Nam.

Trước những thách thức về nguồn nhân lực, Chủ tịch Tập đoàn Kim Nam kiến nghị Chính phủ xây dựng Vườn ươm nhân lực; Tạo thị trường nhân lực được nuôi dưỡng và kiểm soát bởi Chính phủ; Nuôi dưỡng nguồn nhân lực.

Đại diện cộng đồng DNNVV tại đầu cầu TP Hồ Chí Minh, 1 chủ doanh nghiệp XK hàng thủ công mỹ nghệ cho biết, mục tiêu xây dựng các ngành CN hỗ trợ để hỗ trợ cho các ngành CN XK thực sự là điều cần thiết. Dịch Covid-19 trong thời gian vừa qua đã gây ra sự đứt gãy các chuỗi cung ứng, và điều này đem lại thiệt hại cho DN XK Việt Nam. Đứng trước yêu cầu của EU, tỷ trọng sản phẩm nội địa phải đáp ứng được yêu cầu của EU. Đây là điều rất thiết thực để có thể phát huy nội lực và có được lợi ích tiềm năng.

DN này cũng đề cập đến khó khăn trong hoạt động marketting của DN, và đây là một trong những chi phí lớn nhất trong chi phí bán hàng hiện nay của DN. Vì ngân sách quốc gia hạn hẹp nên việc XTTM ở nước ngoài vẫn chưa đạt được mục đích, chưa phát huy hết tiềm năng XK của các mặt hàng Việt Nam.

Do đó, đại diện DN này đề xuất "nên chăng xây dựng một trung tâm hội chợ quốc gia mang tầm quốc tế để thu hút các nhà mua hàng, các tập đoàn nước ngoài đến với Việt Nam".

Trong khi đó, đại diện HH DNNVV Đà Nẵng kiến nghị Chính phủ quan tâm hơn nữa đến kinh tế tư nhân, biến khu vực này thành động lực chính để hiện đại hóa nền kinh tế, bởi theo vị này khu vực kinh tế tư nhân ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế đất nước. Đa số DN tư nhân là các DN nhỏ, siêu nhỏ, thậm chí tỷ trọng các DN siêu nhỏ đã thăng bằng trong những năm gần đây. Do quy mô vốn nhỏ, nhân sự hạn chế, nguồn lực tài chính yếu kém nên năng lực cạnh tranh của các DN tư nhân thường thấp hơn so với các DN Nhà nước và các DN FDI.

Toàn cảnh hội nghị.

Ngoài ra, Chính phủ và các bộ ngành cần tạo mọi điều kiện thuận lợi để các DN, hiệp hội DN tư vấn hỗ trợ DN, nhất là DNNVV trong việc tìm kiếm nguồn cung và thị trường tiêu thụ trong tình hình mới. Khi ban hành chính cơ chế chính sách trong lĩnh vực kinh tế và DN, Chính phủ cố gắng rút ngắn độ trễ tại các văn bản, thông tư hướng dẫn để DN nhanh chóng nắm bắt, tránh tuột mất cơ hội kinh doanh.

Ghi nhận những ý kiến đóng góp của cộng đồng DNNVV, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, với tinh thần sổi, trách nhiệm và sâu sắc, cộng đồng DNNVV đã nêu nhiều vấn đề đáng lưu tâm.

Từ kết quả của hội nghị, Bộ Công Thương sẽ xây dựng một số kế hoạch cụ thể để phối hợp với VINASME tổ chức triển khai thực hiện trong thời gian tới, chẳng hạn như vấn đề XTTM, thông tin cơ sở dữ liệu để phục vụ điều hành hoạt động và DN, hỗ trợ DN trong hiểu biết về EVFTA. Theo đó, Bộ có thể sớm ban hành các cuốn cẩm nang hướng dẫn về tổ chức thực thi hiệp định EVFTA dưới hình thức là thông tin khái quát nhưng lại cụ thể trong từng lĩnh vực để giúp DNNVV nắm bắt tốt nhất những lợi thế cũng như yêu cầu, đòi hỏi từ phía EU.

Người đứng đầu Bộ Công Thương khẳng định, với việc hơn 300 đại biểu cùng 1.500 DN tiêu biểu tại các địa phương ở 62 đầu cầu và nhiều DN theo dõi trên nhiều kênh truyền thông cho thấy việc thực hiện EVFTA là một nội dung vô cùng quan trọng, nhận được sự quan tâm đông đảo của DN, đặc biệt với cộng đồng DNNVV thì đây là nội dung vô cùng hữu ích, cần thiết với cả Chính phủ, bộ, ngành, các hiệp hội và cộng đồng DN.

Nguyệt Minh