'History 101' - Những mảnh ghép ấn tượng của lịch sử hiện đại

Đây là lúc chúng ta nhìn lại cuộc sống của chúng ta hôm nay, về thế giới mình đang sống, về tất cả những mẩu nhỏ trong tiến trình phát triển để làm nên lịch sử hiện đại. "History 101" (đang phát trên Netflix với tựa tiếng Việt: "Nhập môn lịch sử") đã ra đời từ những đòi hỏi đó.

Trải qua 10 tập phim, "History 101" bày ra trước mắt chúng ta những mảnh ghép của lịch sử hiện đại, từ vĩ mô như cuộc chạy đua không gian trong thời Chiến tranh lạnh, phong trào nữ quyền đến những vấn đề tưởng chừng nhỏ nhặt mà chúng ta dễ bỏ qua như thức ăn nhanh. Tất cả được trình bày một cách súc tích, dễ hiểu, với những biểu đồ, hình họa giúp khán giả có thể khái quát được vấn đề chỉ trong chưa đầy nửa giờ của mỗi tập phim.

"History 101" có thể xem là một dẫn nhập về lịch sử thế giới, thích hợp cho lứa tuổi học sinh muốn tìm hiểu về tiến trình vận động của lịch sử nhân loại. Rõ ràng, toàn bộ nền văn minh chúng ta có ngày nay không phải được dựng lên một ngày. Từ các thói quen sinh hoạt đến toàn bộ đời sống chính trị toàn cầu nhiều khi được phát xuất từ những vấn đề tưởng như nhỏ bé.

Bộ phim cũng phù hợp những ai không còn trẻ. Để nhìn lại, để chiêm nghiệm, rằng cuộc sống đã thay đổi nhanh chóng thế nào, rằng những giá trị nào chúng ta đánh mất, những cơ hội nào đã bị bỏ lỡ.

Điều khiến cho "History 101" trở nên thu hút giữa rừng những bộ phim tài liệu cùng đề tài hay cách kể chính là việc giữ cho mình tính trung lập xuyên suốt các tập phim. Như cái cách các nhà làm phim tiếp cận vấn đề từ sơ kỳ đến sự phát triển; giữ nguyên sự cân bằng giữa tính khoa học với khả năng kể chuyện dễ hiểu đối với đại chúng khán giả.

Cảnh trong phim “History 101” (Ảnh cắt từ màn hình)

Như cách khai thác vấn đề "thức ăn nhanh". Từ một sáng kiến để giúp đỡ con người hiện đại thuận tiện hơn trong cuộc sống hiện đại, dần biến thành một ngành công nghiệp có doanh thu còn lớn hơn nền kinh tế của một quốc gia. Nhưng đi kèm với sự tiện dụng đó là tỉ lệ béo phì trên toàn thế giới tăng cao, kéo theo tỉ lệ người bị ung thư hay nguyên nhân dẫn đến các loại bệnh nguy hiểm đến tính mạng khác.

"History 101" khảo sát một cách toàn diện các khía cạnh của vấn đề. Như nhựa được tạo ra từ nhu cầu đời sống của con người. Nhưng dần dà trở thành thứ gây hại cho đời sống, không chỉ của con người mà còn các loài sinh vật khác trên hành tinh bởi tính khó phân hủy của nó. Nhưng sau tất cả, chúng ta có cần nhựa cho cuộc sống ngày nay hay không? Câu trả lời của những nhà làm phim là có.

Chính vì điều đó, loạt phim tài liệu này trở thành một dạng bài học lịch sử. Vì suy cho cùng, lịch sử là sự vận động, rằng những đổi thay dù tốt, xấu vẫn đóng vai trò hình thành nên diện mạo thế giới ngày nay. Tất cả mọi phát minh khoa học luôn đi kèm với mặt lợi và mặt hại của nó.

"History 101" cũng chỉ ra những nghịch lý. Khi con người cố gắng vươn tới những tiến bộ khoa học kỹ thuật để giải phóng bản thân thì cùng lúc mắc kẹt trong những chính những phát minh của mình. Chắc hẳn chúng ta ngày nay đã quen với sự hiện diện của những chú robot nhưng ít ai biết đang có 9 triệu robot hằng ngày đang sống cạnh chúng ta và câu hỏi đặt ra, liệu có hay không viễn cảnh robot thống trị thế giới?

Có rất nhiều câu hỏi như thế đặt ra trong bộ phim tài liệu này mà các nhà làm phim không có tham vọng trả lời. Đúng hay sai phụ thuộc vào cách nhìn nhận của mỗi người.

Chung Bảo