Hiệu ứng Nobel giúp doanh thu sách tăng mạnh

Sau Nobel, nhiều sách của Ernaux được tái bản, doanh số tăng mạnh. Ảnh: Andrea Renault/AFP.

Chỉ một thời gian ngắn sau khi Nobel Văn chương vinh danh Annie Ernaux, người bán sách phải đối mặt với một làn sóng mới: mọi tựa sách của Ernaux bị săn lùng ráo riết, nhiều nơi cháy hàng.

Có một hiệu ứng kép tác động lên tình trạng này: thứ nhất, chiến thắng của Ernaux là chiến thắng của nước Pháp; thứ hai, sức quyến rũ của một tiểu thuyết gia đã kịp bắt nhịp với thời đại trong nhiều thập kỷ.

Nhà xuất bản Gallimard đã quyết định in tái bản 900.000 bản để đáp ứng nhu cầu của độc giả. Con số 900.000 bản này còn ấn tượng hơn bởi thông thường không in thêm hay tái bản sách.

Ông Jean Charles Grunstein, giám đốc truyền thông Nhà xuất bản Gallimard chia sẻ: “Chúng tôi có nhận thấy một hiệu ứng mạnh mẽ từ giải Nobel Văn chương đến nhu cầu của bạn đọc, nhưng cũng nên nhớ rằng Annie Ernaux, trước khi đoạt giải thưởng danh giá này, đã là một tác giả thành công, một tiểu thuyết gia với danh tiếng mang tầm quốc tế (phổ biến ở các nước như Mỹ, Tây Ban Nha và Đức). Bà cũng được nhiều thế hệ độc giả mến mộ, trong đó có cả thế hệ trẻ”.

Sức hút của Annie Ernaux

Hồi tháng 5, nhân dịp ra mắt của sách Le jeune homme (tạm dịch: Chàng trai trẻ), Jean-Charles Grunstein đã chia sẻ với tờ Le monde rằng Annie Ernaux vẫn luôn mong rằng độc giả trân trọng tác phẩm của bà.

Tranh minh họa: Claire Merchlinsky/Newyorker.

Theo thống kê của GfK, tác phẩm Le jeune homme của Ernaux đã bán được hơn 54.000 bản chỉ trong tháng đầu tiên. Le jeune homme kể về mối quan hệ tình ái giữa Annie Ernaux và một chàng trai kém bà 30 tuổi. Một trải nghiệm khiến bà trở về là người con gái đầy tai tiếng năm xưa.

Một chuyến du hành thời gian trong tư tưởng có tác động mạnh tới phong cách viết của bà. Với nhiều người, cuốn tiểu thuyết ngắn này là chìa khóa để giải mã văn chương Ernaux, đặc biệt là mối quan hệ của bà với thời gian và sự nghiệp văn chương.

Các tác phẩm của Annie Ernaux luôn nhận được thành công lớn. Bà là một cây bút gạo cội, với nhiều tác phẩm ấn tượng như Một chỗ trong đời (giành giải Renaudot năm 1984), Les anneés (tạm dịch: Những tháng năm), L’Événement (tạm dịch: Sự kiện)… Những cuốn sách của bà không chỉ là tiểu thuyết đơn thuần, mà là những tác phẩm mà ở đó bà thử nghiệm văn phong, bút pháp của mình.

Có thể nói, mỗi cuốn sách của bà đều mang lại trải nghiệm đọc tựa như du hành thời gian. Nhưng khác với nỗi khắc khoải, cảm giác man mác, nuối tiếc trong văn Modiano, thế giới trong sách của Annie Ernaux giản dị. Bà như một lăng kính quan sát cuộc đời và không bao giờ phán xét hay áp đặt quan điểm lên người đọc. Đối tượng bị phân tích, mổ xẻ trong các tác phẩm của Ernaux là chính bà, chứ không phải những người xung quanh. Vậy nên, mặc dù nội dung sách của Ernaux có nhiều yếu tố nhạy cảm, tế nhị, các tác phẩm vẫn có nét duyên dáng cuốn hút độc giả.

Tầm ảnh hưởng của hiệu ứng Nobel

Hiệu ứng Nobel có tác động không chỉ ở quê hương của tác giả mà còn tới các quốc gia khác. Ở Trung Quốc, sau Nobel Văn chương, cả 2 bản dịch tác phẩm Hồi ức thiếu nữ và Một chỗ trong đời đều được Nhà xuất bản Shanghai People tái bản. Ở Anh, đơn vị xuất bản tư nhân Fitzcarraldo cũng rục rịch ra mắt 2 bản dịch nữa trong kho tàng sách của Ernaux. Seven Stories Press, một nhà xuất bản nhỏ ở Mỹ cũng sẽ tái bản toàn bộ sách của Ernaux, mỗi đầu khoảng 100.000 bản.

Lẽ dĩ nhiên, không chỉ Annie Ernaux mà phần lớn tác giả khác đã giành Nobel cũng bán được nhiều sách hơn hẳn. Theo Lucien Leitess, giám đốc Nhà xuất bản Unionsverlag ở Thụy Điển, sau Nobel, 80.000 bản sách của Mạc Ngôn được bán ra, 150.000 bản sách của Peter Handke nhanh chóng được tiêu thụ; sách của Olga Tokarczuk bán được nhiều gấp đôi; cả J.M. Coetzee và Alice Munro đều bán được hơn 300.000 bản chỉ trong vòng một tháng. Bob Dylan cũng tận hưởng doanh số tăng đột biến của cả sách lẫn nhạc.

Ở Việt Nam, sau khi tin Annie Ernaux giành Nobel được lan truyền, độc giả cũng ráo riết tìm đọc Một chỗ trong đời và Hồi ức thiếu nữ - 2 cuốn sách đã được dịch và xuất bản trước đây. Nhiều người tỏ ra tiếc nuối vì Một chỗ trong đời gần như đã bán hết trên thị trường, nhiều ý kiến kêu gọi tái bản đã được gửi tới đơn vị phát hành.

Trao đổi với Zing, đại diện Công ty Nhã Nam (đơn vị phát hành 2 tác phẩm của Annie Ernaux) cho biết các tác phẩm của Annie vốn không phải là những đầu sách bán chạy ở Việt Nam, nhưng sau Nobel, độc giả luôn ráo riết tìm mua.

Doanh số bán sách sau Nobel phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm danh tiếng vốn có của tác giả ở quê nhà và liệu họ có phải là nhà thơ hay tiểu thuyết gia hay không. Nói chung, phần lớn danh tiếng của tác giả đoạt Nobel sẽ đạt đỉnh phổ biến trong vài năm trước khi bình ổn lại.

Minh Hùng