Hiệu quả mô hình quản lý dinh dưỡng cây hành củ ở Hải Dương
Hành vụ đông là cây trồng truyền thống có hiệu quả kinh tế cao của huyện Nam Sách nói riêng và tỉnh Hải Dương nói chung. Giống đem trồng là nguồn củ được để lại từ vụ trước. Mặt khác, trong nhiều năm gần đây, do tập quán chăm sóc và chế độ dinh dưỡng, nước tưới của nông dân chưa phù hợp đã làm cho việc quản lý dịch hại ngày càng khó khăn, năng suất hành cuối vụ thường không ổn định.
Hội thảo đầu bờ mô hình quản lý dinh dưỡng cây hành vụ đông tại Nam Sách, Hải Dương.
Xác định được “gốc rễ” vấn đề của người trồng hành là làm sao để cải thiện dần môi trường đất canh tác, có chế độ dinh dưỡng hợp lý và ứng dụng các giải pháp kỹ thuật, khoa học trong sản xuất, vụ đông 2016, Trạm Khuyến nông Nam Sách đã thực hiện trình diễn mô hình “Quản lý dinh dưỡng cây hành củ”, từ đó, không chỉ nhằm gia tăng năng suất, chất lượng củ hành khi thu hoạch và trong bảo quản mà còn là tiền đề hướng tới nền nông nghiệp bền vững hơn.
Qua đánh giá thực tế thấy, những năm gần đây, phần lớn người trồng chỉ sử dụng phân hóa học để bón cho hành, trong đó lạm dụng phân lân rất lớn (50-70kg/sào Bắc Bộ - 360m2). Đây là một trong những điều kiện làm cho nấm và vi khuẩn hại rễ phát sinh, gây bệnh trầm trọng. Để khắc phục dần tình trạng này, mô hình quản lý dinh dưỡng cho hành sử dụng các chế phẩm vi sinh với nhiều hệ nấm cộng sinh (Rhizomyx), phân bón hữu cơ cao cấp tưới thúc (Rootwell - phân nhập khẩu được chiết xuất từ cá) và các chế phẩm phân bón qua lá cần thiết (DS80, Silimax)...
Quy trình quản lý dinh dưỡng ở các lần bón thúc như sau:
Phun chế phẩm phân bón lá cao cấp DS80 sau tưới thúc lần 1 (01 gói/sào) nhằm tăng cường hiệu suất hấp thụ dinh dưỡng và giải độc đất trước các điều kiện ruộng bị bất lợi.
Tưới thúc lần 2 (18 - 21 ngày sau trồng): Giảm 20% NPK và giảm 50% lượng lân so với đối chứng (tập quán). Lượng phân còn lại được trộn cùng chế phẩm Rhizomyx (01kg/sào) + Rootwell (500ml/sào).
Tưới lần 3 (42 - 50 ngày sau trồng - lần cuối): Bón thúc như lần 2.
Ngoài ra, cây hành trong mô hình còn được phun Silicmax chứa kali - canxi - silic MgO... để giữ dọc, tăng cường dinh dưỡng giai đoạn xuống củ. Việc phòng trừ sâu bệnh hại theo nguyên tắc 4 đúng. Phần ruộng đối chứng được bón theo tập quán của nông dân.
Sau khi bón thúc lần 2 với lượng phân và chế phẩm như trên, qua theo dõi ở thời điểm 7 - 14 ngày sau bón thấy, diện tích hành được xử lý phun DS80 và tưới dinh dưỡng Rhizomyx, Rootwell có màu sắc xanh, khỏe, dọc cứng, nở bụi to và ít phoi đầu hơn so với đối chứng. Nhổ rễ lên so sánh thì phần ruộng mô hình cây hành có bộ rễ dài, mập và cứng hơn so với cây đối chứng. Đặc biệt, bộ rễ phát triển dài và khi nhổ lên để ngoài không khí thân, lá, rễ lâu héo. Trong khi đó hành không được bón phân hữu cơ và chế phẩm vi sinh thì rễ nhỏ và nhanh héo, thân lá bị mềm sau nhổ lên 20 - 30 phút...
Đánh giá kết quả sau tưới thúc lần 3 đến khi cây hành bắt đầu xuống củ thấy, các khóm hành phần ruộng mô hình có bụi to (hành đâm nhiều chồi, cổ củ bành rộng và khum cong). Đây là một trong những tiền đề giúp khóm hành sau này cho năng suất cao. Mặt khác, khi quan sát phần ruộng thí nghiệm thì tỷ lệ hành bị khô đầu lá ít hơn nhiều so với đối chứng. Dọc hành được nông dân tham gia mô hình đánh giá là khá bền trước thời tiết bất lợi. Điều này sẽ làm cho cây hành xuống củ tốt hơn (xuống củ hoàn toàn mà không bị ngả cổ, đổ dọc sớm như bón phân hóa học hoàn toàn).
Tại buổi tham quan hội thảo đầu bờ, anh Nguyễn Xuân Tiến (chủ ruộng) cho biết: Ruộng hành của tôi được cơ quan chuyên môn chọn làm trình diễn là ruộng đầu lô bị lấy nhiều đất màu đắp đường nên khá trũng (nhiều vụ đông gần đây không trồng được do ruộng quá xấu và trũng). Năm nay, tôi trồng rất muộn vì còn thừa giống nên gia đình tận dụng trồng. Cho đến giờ thì không chỉ gia đình tôi mà cả làng cùng ngạc nhiên vì ruộng hành sinh trưởng tốt, nằm ngoài sức tưởng tượng của mọi người. Mừng nhất là dù ruộng bị trũng lại để nước tràn vào ngay sau gieo trồng làm úng nhưng hành nhà tôi vẫn sống, phát triển đều đặn và rất hiếm có khóm bị chết rũ.
Qua đánh giá kết quả khi so sánh năng suất hành củ ở thời điểm cuối vụ thấy: So với đối chứng, mô hình quản lý dinh dưỡng cây hành có bổ sung thêm nguồn dinh dưỡng hữu cơ, chế phẩm vi sinh, phân bón lá có đầu tư kinh phí cao hơn so với bón phân theo tập quán của nông dân là 80.000 đồng/sào. Song khi đánh giá thực thu năng suất thì ruộng hành thí nghiệm lại cho năng suất cao hơn khoảng 10% (tương đương 60 - 70kg hành củ/sào). Giá hành củ tươi tại thời điểm thu hoạch là 15.000 đồng/kg thì chủ hộ bán hành thu tiền cao hơn đối chứng 900.000- 1.050.000 đồng/sào. Như vậy, trừ phần tiền chênh lệch do đầu tư thêm so với đối chứng (tập quán) thì nông dân quản lý dinh dưỡng cho hành bằng các chế phẩm hữu cơ sinh học đã thu về cao hơn thông thường 820.000 - 970.000 đồng/sào. Đó là chưa tính đến việc phòng trừ sâu bệnh khi được quản lý theo mô hình trên còn giảm đáng kể số lần phun thuốc bảo vệ thực vật.
Rõ ràng, đây là mô hình có hiệu quả, cần được nhân rộng để nâng cao thu nhập cho nông dân.
