Hiện tượng GameStop: 'Cuộc nổi dậy' của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường tài chính Mỹ

Ở thời điểm hiện tại, phần thắng đang nghiêng về đám đông nhà đầu tư cá nhân. Theo số liệu của hãng tin Reuters, Melvin Capital - công ty quản lý quỹ đầu cơ là tâm điểm trong hiện tượng GameStop - đã lỗ hơn một nửa trong tháng 1 vừa qua. Vào đầu năm, quỹ này quản lý 12,5 tỷ USD tài sản, nhưng đã kết thúc tháng 1 ở con số hơn 8 tỷ USD tài sản dù đã được nhà đầu tư bơm thêm tiền vào những ngày cuối cùng của tháng.

Trang CNN Business so sánh vụ GameStop với chuyện anh chàng David nhỏ bé chống lại người khổng lồ Goliath. Trong đó, những nhà đầu tư cá nhân được xem như David, còn những nhà bán khống chuyên nghiệp ở Phố Wall được ví như Goliath.

CUỘC HỘI TỤ CỦA "ĐỘI QUÂN REDDIT"

Nhưng không giống như trong câu chuyện ngụ ngôn, David ở Phố Wall không đơn độc. Họ tập hợp lại với nhau trên WallStreetBets - một diễn đàn thuộc website tập hợp thông tin Reddit - trở thành "đội quân Reddit" hay "đám đông hung hãn trên Reddit" - theo cách gọi của giới truyền thông. "Những nhà đầu tư này nhận thấy rằng những người giàu đã trở nên quá giàu bằng cách tận dụng nguồn tiền rẻ, và họ muốn có được phần của mình", ông Richard Fisher, cựu Chủ tịch Chi nhánh Dallas của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) nhận định về lực lượng này.

Đám đông Reddit đề ra hai mục tiêu chính: đẩy ra cổ phiếu lên cao để tìm kiếm lợi nhuận cho mình, và cùng với đó, buộc các quỹ lớn phải từ bỏ trạng thái đặt cược vào sự mất giá của những công ty đang gặp khó khăn như GameStop, AMC, Macys...

Họ để ý đến GameStop bởi công ty quản lý chuỗi cửa hiệu thực tế bán lẻ trò chơi video này đang bị các quỹ đầu cơ bán khống mạnh cổ phiếu. Họ cho rằng cổ phiếu này đã giảm giá quá sâu so với giá trị thực và bắt đầu gom mua.

Sau một thời gian hình thành, đợt tăng "kinh hoàng" của cổ phiếu GameStop thực sự bắt đầu vào ngày thứ hai, 11/1, khi GameStop tuyên bố Hội đồng quản trị công ty sẽ có 3 thành viên mới, trong đó có một người tên là Ryan Cohen - nhà đồng sáng lập Chewy - công ty bán lẻ các sản phẩm chăm sóc thú cưng. Các nhà đầu tư cá nhân tin rằng ông Cohen sẽ đưa kinh nghiệm phát triển bán lẻ trực tuyến tới GameStop - một điều mà công ty này đang rất cần trong bối cảnh thương mại điện tử tăng trưởng mạnh và bán lẻ truyền thống suy yếu.

Trong phiên giao dịch ngày hôm đó, cổ phiếu GameStop tăng chưa đầy 13%, nhưng đà tăng được tạo ra từ phiên này hoàn toàn không bình thường. Hai ngày sau, cổ phiếu GameStop tăng 57% rồi 27%. Cùng với đó, đám đông Reddit tiếp tục nhằm vào các cổ phiếu bị bán khống mạnh khác như AMC, BlackBerry, Macys... Kết quả là trong tháng 1, cổ phiếu GameStop đạt mức tăng 1.587%. Cách đây 1 năm, mỗi cổ phiếu GameStop có giá khoảng 4 USD, còn bây giờ mức giá này là 325 USD.

"NGƯỜI KHỔNG LỒ" KHỐN ĐỐN

Về phần mình, "người khổng lồ" Goliath là các quỹ đầu cơ luôn có chiến lược bán khống (short) một số cổ phiếu, trong đó có GameStop - tức là đặt cược là những cổ phiếu này sẽ mất giá. Họ vay mượn các cổ phiếu này để bán với kỳ vọng giá cổ phiếu sẽ sụt giảm và họ sẽ mua vào ở mức giá thấp hơn đó để trả lại, hưởng phần giá chênh lệch. Khi cổ phiếu GameStop tăng giá mạnh do lực lượng Reddit gom mua, các quỹ đầu cơ buộc phải mua vào để đóng trạng thái nhằm cắt lỗ, dẫn tới tốc độ tăng giá cổ phiếu càng cao hơn - một hiện tượng được gọi là "short squeeze" ("bán non").

Các quỹ đầu cơ vốn thuộc giới tinh hoa ở Phố Wall, được hàng triệu nhà đầu tư trông vào để đưa ra quyết định đối với danh mục đầu tư của mình. Tuy nhiên, những "gã khổng lồ" này không hoàn toàn được yêu mến. Những bài đăng trên WallStreetBets không ngần ngại thể hiện sự hả hê khi chứng kiến các nhà bán khống thua lỗ trầm trọng. Theo Công ty phân tích dữ liệu Ortex, từ đầu năm đến nay, các nhà bán khống ở Phố Wall đã lỗ ròng hơn 54 tỷ USD.

Nhà bình luận Christine Romans của CNN gọi những gì xảy ra với cổ phiếu GameStop là "một cuộc nổi dậy dân túy được trang bị vũ khí là những tài khoản mua bán chứng khoán không thu phí". Và những kẻ phải khóc ròng trong câu chuyện này là giới tinh hoa. "Một cảnh trớ trêu thú vị. Một đám đông trên mạng đã đánh bại những tay trong ở Phố Wall trong chính cuộc chơi mà những tay trong này tạo ra", bà Romans viết.

MỨC GIÁ "TRÊN TRỜI"

Robinhood - ứng dụng giao dịch cổ phiếu miễn phí được hàng triệu nhà đầu tư cá nhân sử dụng - chính là vũ khí của đám đông Reddit trong cuộc nổi dậy này. Vào hôm thứ năm, với lý do mức độ biến động quá lớn, Robinhood dừng cho phép giao dịch các cổ phiếu đang "hot" trên Reddit. Động thái này khiến giá cổ phiếu GameStop sụt hơn 40% trong phiên ngày thứ năm (28/1).

Các nhà đầu tư cá nhân ngay lập tức nổi giận cho rằng có vẻ như Robinhood - nền tảng đã xây dựng được thương hiệu thông qua "dân chủ hóa" hoạt động đầu tư - đã khuất phục trước sức ép của những định chế hùng mạnh ở Phố Wall. Thậm chí, một người dùng Reddit còn đâm đơn kiện tập thể, cáo buộc Robinhood thao túng thị trường nhằm chống lại khách hàng.

Đối mặt với làn sóng phản đối của người dùng, Robinhood đành cho phép nối lại việc mua có hạn chế các cổ phiếu trên trong phiên ngày thứ sáu. Ngay trong sáng ngày thứ sáu, "cơn điên" GameStop trở lại, với mức tăng gần 100% khi thị trường vừa mở cửa.

Sự tăng giá cổ phiếu "điên cuồng" thậm chí không liên quan gì đến sức mạnh của GameStop với tư cách một công ty. Có lập luận cho rằng cổ phiếu GameStop đang được định giá thấp hơn nhiều so với giá trị thực. Tuy nhiên, chẳng mấy ai tin rằng GameStop, BlackBerry, Macys, AMC... - những cổ phiếu mà đội quân Reddit đang theo đuổi - có những yếu tố nền tảng đủ vững mạnh để hỗ trợ mức giá cổ phiếu "trên trời". Có thể, đến một thời điểm nào đó, hiện thực sẽ được phản ánh.

"Sẽ có những người bị đau", ông Fisher nói. "Khi hành động theo đám đông, sẽ có những người nhập cuộc ở mức giá rất cao, để rồi bị bỏng".

NỖI LO BIẾN ĐỘNG THỊ TRƯỜNG

Ủy ban Chứng khoán và giao dịch Mỹ (SEC), cơ quan giám sát Phố Wall, đã nói sẽ "xem xét kỹ lưỡng" hành động của các nền tảng giao dịch và có thể đưa ra biện pháp nếu cần. Điều khiến nhà chức trách lo ngại là hiệu ứng GameStop có thể lây lan sang các cổ phiếu khác và nhiều tài sản khác, dẫn tới những biến động khó lường và đầy rủi ro.

Tuần trước, Ngân hàng JP Morgan Chase đã đưa ra một danh sách 45 cổ phiếu dễ bị ảnh hưởng bởi hiện tượng "bán non" và "những rủi ro tương tự". Giống như GameStop hay AMC Entertainment Holdings, những cổ phiếu như hãng hàng không American Airlines, công ty bất động sản Macerich, chuỗi nhà hàng Cheesecake Factory, dịch vụ thuê quần áo Sticht Fix... gần đây đã trở thành mục tiêu gom mua của các nhà đầu tư cá nhân.

Ngoài ra, cũng đang có những dấu hiệu cho thấy đám đông Reddit bắt đầu đổ bộ sang thị trường bạc. Tuy nhiên, không giống như những cổ phiếu bị bán khống, bạc đã tăng giá hơn 50% trong vòng 1 năm qua nhờ đồng USD mất giá và kỳ vọng vào sự phục hồi kinh tế toàn cầu từ đại dịch Covid-19. Nhiều nhà dự báo ở Phố Wall như Goldman Sachs gần đây đưa ra cái nhìn lạc quan về giá bạc.

Theo hãng tin Bloomberg, vào cuối tuần vừa rồi, các websie bán lẻ bạc ở Mỹ rơi vào tình trạng quá tải vì lượng đơn hàng quá lớn đặt mua bạc thỏi và đồng xu bạc. Các nhà bán lẻ như Apmex, Walmart... nói rằng lượng đơn hàng đặt mua bạc họ nhận được lớn chưa từng thấy. Lực mua lớn đẩy giá bạc tăng hơn 7% trong phiên giao dịch chiều ngày 1/2 theo giờ Việt Nam. Trong hai phiên ngày thứ năm và thứ sáu, giá bạc đã tăng tổng cộng khoảng 10%, sau khi trên Reddit bắt đầu lan truyền những lời kêu gọi "tấn công" thị trường bạc để đẩy giá kim loại quý này tăng cao.

kiều oanh