Hiến pháp mới của Cuba và những chỉ dấu cải cách mạnh mẽ

Đúng 16h ngày 22-7 (theo giờ địa phương), sau 2 ngày làm việc, thảo luận nghiêm túc với sự tham gia đóng góp ý kiến của hơn 100 đại biểu Quốc hội trong phiên họp thường kỳ đầu tiên của nhiệm kỳ khóa IX, Quốc hội Cuba đã phê chuẩn Dự thảo Hiến pháp mới với sự đồng thuận tuyệt đối.

Những cải cách mang tính lịch sử

Theo bản tin do tờ Granma, Cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Cuba đăng tải, bản Dự thảo Hiến pháp bao gồm những thay đổi đáng kể nhất về chính trị, kinh tế và xã hội Cuba kể từ năm 1959. Tờ này cho biết bản dự thảo Hiến pháp mới có 224 mục, tăng thêm 87 mục so với với 137 mục của Hiến pháp hiện hành.

Theo Granma, những thay đổi này khẳng định quyết tâm xây dựng hệ thống Xã hội Chủ nghĩa phát triển của các nhà lãnh đạo Cuba khi mà bản dự thảo Hiến pháp mới của quốc đảo trên Caribean tiếp tục duy trì đặc điểm Xã hội Chủ nghĩa và đưa ra những thay đổi trong cơ cấu Nhà nước, trong đó bao gồm việc thành lập các vị trí Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước và Thủ tướng, thay thế cho vị trí Chủ tịch hiện tại của Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng.

Điểm nhấn kế tiếp trong Dự thảo Hiến pháp Cuba là vấn đề về tuổi và hạn chế nhiệm kỳ của người giữ cương vị Chủ tịch nước Cuba. Theo đó, độ tuổi của người nhậm chức phải dưới 60 và các Chủ tịch nước Cuba sẽ không giữ chức vụ này quá 2 nhiệm kỳ 5 năm liên tiếp.

Báo Granma cũng cho biết, Dự thảo Hiến pháp mới của Cuba bao gồm nhiều điều khoản mở rộng quyền con người, với các vấn đề như đảm bảo thủ tục tố tụng, “lệnh đình quyền giam giữ” (Habeas Corpus), giả định vô tội và tái hòa nhập xã hội của các tù nhân. Bên cạnh đó, bản dự thảo cũng bao gồm một số thay đổi trong vấn đề kết hôn với việc công nhận hôn nhân là sự kết hợp giữa hai người mà không chỉ rõ giới tính, thay cho Hiến pháp hiện hành nêu rõ hôn nhân là sự kết hợp tự nguyện giữa một nam giới và một nữ giới.

Điểm khiến người ta nhắc đến nhiều nhất trong Dự thảo Hiến pháp mới Cuba đó chính là việc lần đầu tiên công nhận hình thức tư hữu. “Hệ thống kinh tế sẽ duy trì những nguyên tắc cơ bản về sở hữu Xã hội Chủ nghĩa của toàn dân, nhưng sẽ bổ sung sự công nhận vai trò của thị trường và của những hình thức sở hữu mới, trong đó có sở hữu tư nhân”, Granma nhấn mạnh.

Đa số người dân Cuba tin tưởng vào quyết tâm cải cách của các nhà lãnh đạo đất nước. Ảnh: Xinhuanews.

Ngay sau khi bản Dự thảo Hiến pháp mới được phê chuẩn, Quốc hội Cuba cũng đã công bố thông qua việc tiến hành tham vấn công chúng văn kiện này từ ngày 13-8 đến ngày 15-11. Tiếp theo đó, cơ quan lập pháp của đảo quốc trên Caribean sẽ tổ chức trưng cầu dân ý để tham khảo sự ủng hộ của người dân đối với những cải cách vừa được công bố.

Thời điểm quan trọng để thay đổi

Có thể nói hiện tại là thời điểm thích hợp nhất để Cuba đưa ra các thay đổi mang tính lịch sử. Hiến pháp Cuba hiện hành được thông qua vào năm 1976 và sửa đổi một số điều khoản 3 lần vào các năm 1978, 1992 và 2002. Những điều khoản của Hiến pháp này đã trở thành tiền đề giúp Cuba trở thành quốc gia có chỉ số phát triển con người hàng đầu của Liên hợp quốc hiện nay về mức độ phổ cập giáo dục, tuổi thọ, chăm sóc y tế và một loạt tiêu chí khác. Đó là thành quả mà chỉ có hai nước khác ở Mỹ Latinh đạt được là Argentina và Chile.

Tuy nhiên, trong bối cảnh tình hình Cuba cũng như thế giới đang thay đổi không ngừng, bản Hiến pháp cũ đã bộc lộ nhiều điểm bất cập, cho thấy sự cấp bách của việc cho ra đời một bản Hiến pháp được cải cách nhằm đưa đất nước Cuba phát triển lên tầm cao mới, đặc biệt là trong vấn đề kinh tế. Từ khi lên nắm quyền vào năm 2008, nguyên Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Raul Castro đã tiến hành nhiều cải cách nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội, song các rào cản về mặt pháp lý đã khiến những cải cách đã và đang được áp dụng tại Cuba không bền vững.

Sau khi nhậm chức Chủ tịch Hội đồng Nhà nước kiêm Hội đồng Bộ trưởng Cuba, ông Miguel Diaz-Canel, người kế nhiệm nguyên Chủ tịch Raul Castro lãnh đạo đất nước Cuba đã tuyên bố sẽ tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ của Cách mạng Cuba và tiến trình cập nhật mô hình kinh tế đã đề ra. Tại lễ nhậm chức hồi tháng 4-2018, Chủ tịch Diaz-Canel đã cùng Bí thư thứ nhất Đảng Cộng sản Cuba Raul Castro cam kết đề xuất cải tổ Hiến pháp vào tháng 7.

Ngay sau khi bản Dự thảo Hiến pháp mới được công bố, người dân Cuba đã bày tỏ sự tin tưởng vào hiệu quả của công cuộc cải cách. Phát biểu trong Lễ Kỷ niệm 65 năm cuộc tiến công trại lính Moncada ngày 26-7, Bí thư thứ nhất Đảng Cộng sản Cuba Raul Castro khẳng định những thay đổi trong Hiến pháp là cần thiết để đảm bảo các quyền lợi của mọi công dân trong tình hình hiện nay.

Ông Raul Castro cũng nhấn mạnh, dân tộc Cuba cần đồng lòng, sẵn sàng trước mọi thách thức cũng như tin tưởng vào Cách mạng và Chủ nghĩa xã hội ở Cuba.

Thiện Minh