Hết lòng vì dân bản

Ở bản Tà Lao giữa đại ngàn Trường Sơn, thuộc xã Tà Long, huyện Đakrông, Quảng Trị có một gia đình Công an, mặc dù điều kiện hiện tại còn không ít khó khăn.

Người ông trên 90 tuổi phải tuần 2 lần chạy thận, cháu gái đang thực hiện ước ước vào đại học, nhưng vì thương ông, nhà lại neo người, đã quyết định bỏ ngang để hàng tuần vượt hơn 100 cây số đường rừng về bệnh viện tỉnh chăm sóc ông.

Hàng chục năm qua, mọi của cải trong gia đình họ làm ra, họ đều không hưởng một mình. Bà con dân bản ai có khó khăn thì cứ… tự nhiên đến lấy! Đó là gia đình anh Lê Xuân Hải, người dân tộc Pa Hy.

Gần 20 năm làm báo, số thời gian tôi đi công tác các địa phương miền núi nhiều nhất, chiếm hơn 2/3. Ở những nơi đó, tôi từng gặp nhiều câu chuyện thơm thảo của bà con dân bản. Đơn cử, người mẹ Pa Cô ở bản Tăng Cô, xã A Túc, huyện miền núi Hướng Hóa, Quảng Trị.

Mặc dù nhà rất nghèo, bà vẫn dành hết những đồng tiền lương cán bộ xã của mình để cưu mang, chăm nuôi hàng chục trẻ em mồ côi bất hạnh. Hay như câu chuyện mới đây về một người đàn ông Vân Kiều ở bản Vùng Kho, xã Đakrông, huyện Đakrông, Quảng Trị.

Ông cũng đã dành phần lớn đất đai mình khai hoang, của cải mình làm ra chia sẻ cho bà con dân bản, với quan niệm mình giàu thì người khác phải được vui! Song chuyện về một gia đình luôn sẵn lòng cho bà con xóm làng, dân bản của mình hưởng chung của cải do mình làm ra, thì là chuyện rất hiếm!

Anh Hải (trái) và đại gia đình rất hạnh phúc dưới mái nhà chung.

Một ngày gần giữa tháng 10, tôi từ TP. Đông Hà (Quảng Trị), một mình ngược lên QL9. Đến cầu treo Đakrông rẻ trái theo đường Hồ Chí Minh. Đi thêm chừng 20km, UBND xã Tà Long nằm ngay bên đường. Phía trước, cách đó chừng 100m có con đường bê tông rẻ trái băng ra giữa núi rừng đến bản Tà Lao.

Hỏi thăm đường, người đàn ông trả lời nhanh trước khi đi khuất vào rừng cây bụi ven đường để lên nương làm rẫy: "Anh đi thêm khoảng 5km nữa, nhà Hải ở gần cuối bản, ngôi nhà sàn đẹp nhất bên trái ấy!".

Tới nơi, không cần hỏi, tôi cũng nhận ra ngay ngôi nhà của những con người thơm thảo. Trước sân nhà, lúc tôi đến, có 3 người phụ nữ và 2 người đàn ông. Người đang xúc lúa, người đang nhặt sắn, bỏ vào các bao tải, rồi mang đi.

Ở phía đầu hồi ngôi nhà có một hồ nước rộng, 2 người đàn ông đang bắt cá bằng cách kéo lưới. Họ bỏ những chú rô phi, trắm cỏ, chép suối vào các túi nilon cho những trẻ nhỏ chờ sẵn trên bờ. Hỏi anh chủ nhà, người phụ nữ có khuôn mặt phúc hậu đang mang nước ra mời khách, vừa trả lời, vừa gọi chồng mình từ trên mái nhà xuống.

Khác với tôi hình dung, không phải vì công việc nhuốm màu khói bếp đen kịt cộng với mồ hôi nhễ nhại trên khuôn mặt, mà vì nước da rám cháy, sạm đen như màu đồng hun trên đôi tay chân anh, cùng với gương mặt ngang dọc nếp nhăn, trông già hơn cái tuổi 43 hiện có.

"Em xin nghỉ phép 3 ngày để sửa lại cái nhà bếp bị dột hơn 1 năm nay chưa có thời gian để sửa", anh Hải bộc bạch. Câu chuyện nối tiếp, trải dài thật lòng như đếm: "Hơn 24 năm làm cán bộ xã, em xin nghỉ phép chỉ 3 lần, 2 lần trước để chăm sóc ba và con bị ốm đau phải nhập viện. Còn lại, dù bận rộn việc nhà đến mấy, em cũng cố gắng sắp xếp để đến cơ quan. Mình làm cán bộ phải thế!

Hơn nữa, ở đây có chút khác đồng bằng. Bà con có khi cả năm không có việc gì đến xã, nhưng khi đến mà không gặp được người cán bộ họ cần, giải quyết công việc liên quan, thì họ rất dễ sinh chán nản, mất niềm tin, lần sau có việc họ sẽ không đến, mình có việc nhờ đến họ cũng không gặp được".

Anh Hải trò chuyện với hàng xóm và nhà báo, Nghệ nhân dân gian Vỗ Thành, huyện Đakrông về cách làm giàu từ nông nghiệp.

Năm 1991, anh Hải theo gia đình từ thị trấn Khe Sanh, huyện miền núi Hướng Hóa, Quảng Trị trở lại quê sinh sống ở bản Tà Lao. Theo anh, sở dĩ trước đây gia đình anh ở đó, là bởi bố anh lúc đó làm cán bộ Công an huyện trên. Để bố không phải đi về thăm nhà đường ngái xa xôi hiểm trở, cả nhà quyết định tạm xa quê, lên đó sinh sống.

Năm 1990, bố anh được nghỉ hưu, năm sau cả nhà chuyển về lại quê cũ. Chuyện về quê cũng là mong ước của bố, bởi chính trên mảnh đất này, ông từng có rất nhiều kỷ niệm gắn bó sâu sắc với các đồng chí đồng đội của mình vào những năm tháng kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Ông là một trong số ít người may mắn còn sống sót, hầu hết họ đã hy sinh, nằm lại với đất, với rừng. Ông về để thực hiện bằng được lời thề hẹn với lòng mình năm xưa; không tìm kiếm, cất bốc hết được xương cốt của đồng đội, ít ra cũng có điều kiện hàng ngày thắp nén nhang tưởng nhớ họ, trên bàn thờ vọng và bất cứ đâu trên mảnh đất này.

Sau về quê cũ 3 năm, bên cạnh việc giúp cha đi tìm hài cốt liệt sĩ, Hải còn tích cực tham gia vào các hoạt động xã hội từ thiện khác của xã. Cộng với trình độ học vấn khá, anh được Chủ tịch UBND xã Tà Long giới thiệu và đề nghị với lãnh đạo huyện tuyển dụng vào làm cán bộ xã này.

Từ đó đến nay, anh được phân công đảm nhận nhiều vị trí công tác khác nhau. Ban đầu, anh làm cán bộ văn hóa thông tin xã, rồi Phó Công an xã 5 năm. Từ năm 2016 đến nay, anh làm cán bộ tư pháp xã. Ở vị trí công tác nào, anh đều hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

"Những năm đầu về lại quê, em trăn trở rất nhiều, nhất là khi thấy bà con mình qua hàng chục năm sau chiến tranh, luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm đặc biệt, nhưng cái đói cái nghèo vẫn cứ bám riết. Rồi em nhận ra, muốn thoát khỏi đói nghèo, lạc hậu, trước tiên phải bắt đầu từ nhận thức; từ nếp nghĩ, cách làm; từ thói quen, tập quán của bà con.

Em quyết định đem điều mình suy nghĩ, trước hết chia sẻ với già làng và trưởng bản. Ban đầu, các già đều lắc đầu, bởi quan niệm đất có lề quê có thói. Lâu nay, bà con sinh sống du cư, du canh, mùa này phát đốt, cốt trỉa ở đây, mùa sau lại đi nơi khác. Việc tập hợp họ định cư sinh sống trong một làng mạc quây quần, thay đổi phương thức sản xuất là điều hoàn toàn không dễ", anh Hải trầm ngâm nhớ lại.

"Không thuyết phục được già làng, trưởng bản, em khéo léo làm cách khác. Bước đầu, em dựng nhà gần một con đường mòn, rồi tiến hành khai hoang đất ở dưới chân các con suối để trồng lúa nước; đào các ao hồ cạnh đó để nuôi cá. Bên cạnh, làm các chuồng trại chăn nuôi trâu, bò và dê theo hình thức bán thả rong.

Vụ mùa đầu tiên, em thu hoạch được hơn 1 tấn lúa từ nửa héc-ta ruộng nước. Năm thứ 2, năng suất cao hơn nhờ bón phân động vật. Cộng với xuất bán lứa trâu, bò, dê đầu tiên thu được tổng cộng gần 1 tỉ đồng. Có tiền, em quyết định đầu tư vào việc trồng, phát triển rừng sản xuất. Sau 5 năm, em thu được tiền mặt hơn 3 tỉ đồng và hơn 10 ha rừng tràm đã đến tuổi cho khai thác, nhưng chưa bán.

Chị Hồ Thị Tươi, vợ anh Hải đang diên lúa để san sẻ cho bà con nghèo ở bản.

Khi đã ăn nên làm ra, em bắt đầu chia sẻ khó khăn với bà con trong bản, hỗ trợ giúp đỡ bà con lương thực; cung cấp cho bà con các loại cây, con giống và thuyết phục, động viên họ mạnh dạn thay đổi phương thức sản xuất, làm theo cách của mình. Rất may, lúc bấy giờ bà con nhìn vào sự đổi thay của em, nên ai cũng nghe và làm theo.

Để thuận lợi hơn cho việc phát triển sản xuất, đi lại sinh hoạt hằng ngày, em vận động và hỗ trợ bà con các vật tư vật liệu để di dời nhà ở, xây dựng chúng ở gần con đường mòn và nằm sát nhau. Việc này bà con cũng đã làm theo. Đến năm 2007, em xin xã và huyện cho đầu tư xây dựng con đường bằng bê tông nối từ trung tâm xã và đường Hồ Chí Minh vào bản. Ban đầu, sự hỗ trợ kinh phí xây dựng được 4km.

Năm 2016, em tiếp tục xin và xây thêm được 2km. Từ khi có con đường, mọi sự ở bản trở nên rất thuận lợi; bên cạnh kinh tế phát triển, nhà cửa bà con trở nên khang trang, con cái có điều kiện học cái chữ, sự đổi thay đặc biệt phải kể đến là nếp nhà. Theo đó, gia đình nào cũng chú trọng phát triển văn hóa, văn minh; xóa bỏ hủ tục lạc hậu, đầu tư việc học cho con cái tốt hơn", anh Hải chia sẻ và cảm thấy rất hạnh phúc trước sự đổi thay của quê hương mình.

Hỏi chuyện anh và các thành viên trong gia đình đều luôn sẵn lòng chia sẻ khó khăn với người dân. Anh Hải cười hiền, bảo: "Thì cũng chỉ là những thúng lúa, củ sắn, buồng chuối và cá dưới hồ! Bà con không có hoặc thiếu thốn thì cứ đến gia đình mình lấy. Đây thực ra là một chủ trương của ba em.

Hồi còn làm cán bộ Công an huyện Hướng Hóa, ông đã dành dụm tiền lương hàng tháng hỗ trợ giúp đỡ những trẻ em mồ côi, nghèo khó trên địa bàn. Bây giờ ông đã 93 tuổi, từ 2 năm nay thận bị suy nặng, tuần phải 2 lần về bệnh viện tỉnh để điều trị, ông vẫn không thôi làm việc thiện; tâm đắc và hạnh phúc với những việc làm của con cái mình.

Con thứ 2 của em, cháu Lê Thị Hải Tiếng, năm ngoái học xong cấp 3, ấp ủ thực hiện giấc mơ vào đại học, nhưng vì thương ông, cháu quyết định ở nhà không học tiếp lên nữa. Gia đình động viên cháu rất nhiều, bảo mọi việc đã có bố mẹ lo, nhưng cháu vẫn khăng khăng giữ nguyên quyết định của mình. Cháu bảo, có những hạnh phúc, có những thành công mà không nhất thiết phải bằng con đường học vấn lên cao. Hạnh phúc của cháu là gia đình, là bản làng, là những gương mặt hiền từ, gần gũi hằng ngày".

Khi hỏi về anh cán bộ tư pháp xã, bà Hồ Thị Lệ Hoa, Phó chủ tịch UBND xã Tà Long hồ hởi nói: "Hải nó tốt lắm! Bên cạnh công việc xã rất tròn trịa hằng ngày, Hải thường tranh thủ thời gian giúp bà con dân bản làm ăn kinh tế; chia sẻ khó khăn với mọi người.

Năm 2015, được kết nạp đứng vào hàng ngủ của Đảng, Hải rất vui và gương mẫu trong mọi việc làm giúp dân. Năm 2016, Hải không đủ tiền, song vẫn về Đông Hà mua chịu vật tư vật liệu để xây dựng cầu bắc qua suối, giúp người dân đi lại được thuận lợi; kéo nước từ trên núi cao về cho dân bản sử dụng ăn uống hằng ngày mà không hề lấy một đồng tiền kinh phí.

Chúng tôi cảm ơn Hải và ba mẹ, gia đình em rất nhiều! Chúng tôi cũng rất vui mừng khi con trai của Hải, cháu Lê Xuân Hoàng thi đỗ vào Trường Trung cấp An ninh Công an ở Đồng Nai. Hôm xã tiễn cháu lên đường vào nhập học, cháu cũng có những tâm sự, chia sẻ giống hệt ông và ba của mình. Sau này ra trường, cháu muốn trở về quê để làm việc, giúp đỡ bà con nhân dân".

Phan Thanh Bình