Hệ thống miễn dịch tiêu diệt virus xâm nhập cơ thể như thế nào?

Theo SCMP, hệ miễn dịch của con người vẫn đang tìm cách xóa sổ kẻ xâm lược - virus SARS-CoV-2. Cơ quan này đã phát triển qua hàng triệu năm để chống lại các mầm bệnh. Dẫn đầu đội quân tinh nhuệ chiến đấu với virus là tế bào T.

Vì sao cần hệ thống miễn dịch?

Hệ miễn dịch là bộ phận đặc biệt phức tạp được hình thành hàng triệu năm, có mặt ở mọi nơi trong cơ thể. Nhiệm vụ của nó là chống lại sự xâm nhập của kẻ ngoại lai như virus, vi khuẩn, nấm gây bệnh...

Ngay cả các sinh vật đơn bào cũng có hệ miễn dịch thô sơ dưới dạng các enzym bảo vệ (ở đây là enzym giới hạn) để chống lại các bệnh do thể thực khuẩn. Nếu không có hệ miễn dịch, con người sẽ chết trong vòng vài tuần vì có hàng chục nghìn vi sinh vật trên 1 cm2 tế bào, sẵn sàng tấn công cơ thể mọi lúc.

Cơ chế vận hành của hệ miễn dịch là tạo ra các kháng thể để tiêu diệt virus. Sau khi kháng thể ra đời, bản sao của nó vẫn lưu lại trong cơ thể nhằm mục đích nếu cùng một kháng nguyên xuất hiện trở lại, nó có thể tiêu diệt nhanh hơn. Đó là lý do tại sao với một số bệnh bạn chỉ bị nhiễm một lần.

Sự tương đồng giữa cấu trúc gene của SARS-CoV-2 và SARS, MERS chính là chìa khóa để các nhà khoa học giải mã cách cơ thể tiêu diệt virus corona, mở ra những cơ sở cho sản xuất vắc xin và thuốc điều trị.

Hệ miễn dịch tiêu diệt SARS-CoV-2 ra sao?

Khi virus xâm nhập vào cơ thể người, nó sẽ chạy đua với thời gian để “nuốt trọn” các tế bào, nhân lên, lây lan và nắm quyền kiểm soát. Đó là cơ chế sống sót của mọi virus, SARS-CoV-2 cũng không ngoại lệ. Thời gian đầu, virus xâm nhập cơ thể khiến chúng ta có các triệu chứng như mệt mỏi, sốt.

Thời gian sống sót của nó sẽ dần rút ngắn lại khi bị hệ thống cảnh báo hóa học của cơ thể phát hiện. Và “cuộc chiến” giữa hệ thống miễn dịch với virus được kích hoạt. Đồng nghĩa quá trình tiêu diệt virus, các mô khỏe mạnh khác cũng bị ảnh hưởng.

Theo PGS.TS.BS Huỳnh Wynn Trần, Los Angeles, California, Mỹ, nếu virus tấn công tế bào phổi (như virus corona thường bám vào tế bào phổi) sẽ gây ra các triệu chứng hô hấp như ho, khó thở. Lúc này, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách sản sinh thêm nhiều tế bào (bạch cầu), tạo thêm các kháng thể, tế bào chuyên diệt virus. Các tế bào này sẽ nhanh chóng dò tìm ra virus và tiêu diệt chúng. Đa số triệu chứng chúng ta có là do "cuộc chiến giữa hệ miễn dịch và virus" khi các tế bào nhận ra, theo dõi và tấn công virus hay vi khuẩn.

Sau khi xâm nhập cơ thể, virus SARS-CoV-2 tấn công các tế bào, nuốt chửng chúng và biến thành các "nhà máy sản xuất virus". Ảnh: Reuters.

Tế bào T phá hủy các tế bào bị bệnh bằng cách tìm những “nạn nhân tế bào” bị biến thành "nhà máy sản xuất virus". Sau đó, tế bào T bám vào chúng, truyền các phân tử xuyên qua lớp màng và vào trong tế bào bị bệnh, giết chết nó từ bên trong.

Ở cấp độ tế bào, SARS-CoV-2 xâm nhập vào cơ thể, tìm cách trốn thoát khỏi tuyến phòng thủ trong chất nhầy của mũi và họng, sau đó săn lùng các tế bào nó có thể chiếm dụng. Đồng thời, nó trang bị một lớp ngụy trang để qua mắt hệ thống báo động hóa học của hệ thống miễn dịch.

Trong vài giờ đầu tiên sau khi mầm bệnh xâm nhập, "một cú vật lộn uyển chuyển giữa phản ứng miễn dịch bẩm sinh và virus sẽ diễn ra”, nhà miễn dịch Gene Olinger của Viện Khoa học MRIGlobal (Mỹ) miêu tả. Virus thử các “mánh khóe” khác nhau để né báo động của hệ miễn dịch.

Hệ miễn dịch đã tham chiến chống virus hàng triệu lần. Ảnh: Spectrum.

Marjolein Kikkert, phó giáo sư tại Trung tâm Y tế Đại học Leiden, Hà Lan, chuyên nghiên cứu về phản ứng miễn dịch cho biết đây là sự khởi đầu của một cuộc chạy đua vũ trang giữa SARS-CoV-2 và hệ thống miễn dịch. “Mọi loại virus, bao gồm cả SARS-CoV-2 sẽ tìm cách phá vỡ hoặc ngăn chặn phản ứng miễn dịch”, Kik Kikert nói.

Theo Gene Olinger, khi một tế bào T tìm thấy các tế bào nhiễm virus, nó sẽ bám vào chúng rất chặt. "Những tế bào T sẽ gắn và truyền các phân tử đi sang tế bào nhiễm bệnh và bắt đầu tiêu diệt nó", ông nói. Cùng lúc đó, kháng thể protein hình chữ Y cũng "giúp một tay", tràn vào virus và bẻ gãy các gai nó sử dụng để gắn vào những tế bào khỏe mạnh. Tiếp đó, đại thực bào (các tế bào bạch cầu lớn hơn) tiến tới, nuốt chửng các cụm virus đã chết.

Hành trình tiêu diệt virus chỉ kết thúc khi cơ thể quay trở lại bình thường. Do đó, hệ miễn dịch luôn làm nhiệm vụ quan trọng, tựa như quân đội của một quốc gia, luôn bảo vệ đất nước trước ngoại xâm. Hệ miễn dịch là tổ hợp hệ thống bao gồm nhiều cơ quan, từ làn da bên ngoài, các tuyến nước bọt và dịch, hạch bạch huyết, đến tế bào bạch cầu, kháng thể, nhiều tế bào và chất sinh hóa học khác.

Trong cuộc chiến với Covid-19, hãy bình tĩnh và trang bị cho mình một đội quân miễn dịch khỏe mạnh, tinh nhuệ.

Thiên Nhan