Hệ lụy từ biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu khiến tần suất các đợt hạn hán tăng cao hơn ít nhất 20 lần. Ảnh: The Guardian.

1. Các nhà nghiên cứu từ World Weather Attribution (nhóm Phân bổ Thời tiết Thế giới), một nhóm các nhà khoa học trên khắp thế giới nghiên cứu mối liên hệ giữa thời tiết khắc nghiệt và biến đổi khí hậu đã tính toán được rằng, khủng hoảng khí hậu đã khiến đợt hạn hán kỷ lục trên khắp Bắc bán cầu vào mùa hè này có khả năng cao hơn ít nhất 20 lần. Nếu không có sự nóng lên toàn cầu do con người gây ra, sự kiện này sẽ chỉ xuất hiện 400 năm một lần.

Hạn hán ảnh hưởng đến sản xuất cây trồng và nguồn cung cấp điện, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng lương thực và năng lượng hiện nay. Các nhà nghiên cứu cảnh báo, hạn hán sẽ trở nên nghiêm trọng và thường xuyên hơn trừ khi việc đốt nhiên liệu hóa thạch bị loại bỏ.

Các điều kiện khô hạn, được đánh giá bằng cách sử dụng dữ liệu về độ ẩm của đất, phần lớn là do các đợt nắng nóng xảy ra trên khắp Bắc Mỹ, châu Âu và châu Á, với lượng mưa thấp kỷ lục. Các nhà khoa học cho biết, một mùa hè nóng như năm 2022 sẽ ít có cơ hội xảy ra nếu không có sự nóng lên toàn cầu. Chỉ riêng ở châu Âu đã có 24.000 trường hợp tử vong liên quan đến nắng nóng.

Nghiên cứu đã kiểm tra các điều kiện thời tiết trên khắp Bắc bán cầu, ngoại trừ các vùng nhiệt đới, Tây và Trung Âu, nơi hạn hán đặc biệt nghiêm trọng và làm giảm đáng kể năng suất cây trồng. Mùa hè ở châu Âu là mùa khô nhất trong các kỷ lục kéo dài từ năm 1950, trong khi hạn hán ở Bắc bán cầu là mùa khô thứ hai được ghi nhận sau năm 2012.

Điều kiện khô hạn gây ra tình trạng thiếu nước và cháy rừng trên diện rộng, với số lượng đám cháy kỷ lục ở châu Âu, cảnh báo hạn hán quốc gia đầu tiên ở Trung Quốc và hơn một nửa nước Mỹ được ban bố tình trạng khẩn cấp vì hạn hán. Ở Anh, nhiệt độ lần đầu tiên đạt mức kỷ lục 40 độ C, khiến các nhà khoa học bị sốc và cho đến nay, lệnh cấm sử dụng vòi rồng tưới cây vẫn được áp dụng.

Giáo sư Sonia Seneviratne từ Viện Kỹ thuật liên bang Thụy Sĩ ETH Zurich, một thành viên của nhóm phân tích, cho biết: “Mùa hè năm 2022 đã cho thấy rõ, sự thay đổi khí hậu do con người gây ra đang làm tăng nguy cơ hạn hán ở các khu vực đông dân cư và vùng canh tác như thế nào. Chúng ta cần phải loại bỏ dần việc đốt nhiên liệu hóa thạch nếu chúng ta muốn ngăn chặn hạn hán”.

Tiến sĩ Friederike Otto, đến từ Đại học Hoàng gia London, Vương quốc Anh, cũng là một thành viên của nhóm nghiên cứu, cho biết: “Ở châu Âu, điều kiện hạn hán dẫn đến thu hoạch vụ mùa giảm. Điều này đặc biệt đáng lo ngại vì kéo theo đó còn là một đợt nắng nóng do biến đổi khí hậu ở Ấn Độ và Pakistan, cũng phá hủy mùa màng và xảy ra vào thời điểm giá lương thực toàn cầu đang rất cao”.

Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng, đợt nắng nóng chết người ở Nam Á có khả năng gây ra khủng hoảng khí hậu gấp 30 lần và lượng mưa dữ dội, gây ra lũ lụt kinh hoàng trên khắp Pakistan, làm cho tình trạng nóng lên toàn cầu trở nên tồi tệ hơn 50%. Trước đó, vào tháng 8, một phân tích của Guardian đã chỉ ra sự gia tăng cường độ của thời tiết khắc nghiệt trên khắp thế giới, được tăng cường bởi biến đổi khí hậu do con người gây ra cho đến nay.

2. Để tìm ra ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với thời tiết hạn hán ở Bắc bán cầu, các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu thời tiết, mô phỏng máy tính và độ ẩm ở tầng trên cùng của đất, nơi cây hút nước, vào tháng 6, 7, 8/2022 trên khắp các khu vực, so sánh khả năng xảy ra hạn hán trong thế giới đang nóng lên ngày nay và trong thế giới không có tác động khiến nhiệt độ toàn cầu tăng.

Kết quả, các nhà khoa học nhận thấy, hạn hán kỷ lục ở Bắc bán cầu trong năm 2022 sẽ diễn ra 20 năm một lần trong điều kiện khí hậu hiện nay, nhưng chỉ 400 năm một lần nếu không có biến đổi khí hậu. Hạn hán ở Tây và Trung Âu có khả năng cao hơn ít nhất ba đến bốn lần do hệ thống sưởi toàn cầu. Nhưng họ cho biết, điều này không có nghĩa là biến đổi khí hậu ít ảnh hưởng hơn ở châu Âu vì dấu vết của biến đổi khí hậu khó xác định hơn ở các khu vực nhỏ.

Kết quả phân tích phức tạp và chưa chắc chắn, nhưng các nhà nghiên cứu cho biết, các ước tính trong nghiên cứu là thận trọng, khi ảnh hưởng thực sự từ các hoạt động của con người có thể còn cao hơn.

Giáo sư Maarten van Aalst - Giám đốc Trung tâm khí hậu Trăng lưỡi liềm đỏ của Hội Chữ thập đỏ quốc tế, cho biết: “Biến đổi khí hậu thực sự đang ảnh hưởng nặng nề đến chúng ta, không chỉ ở các nước nghèo như Pakistan, mà còn ở một số nơi giàu có nhất trên thế giới, như Tây và Trung Âu... những nơi được coi là ít bị tổn thương hơn. Biến đổi khí hậu đang diễn ra trước mắt, thậm chí còn nhanh hơn cách chúng ta tưởng tượng”.

Giáo sư Aalst nói: “Chúng tôi cũng đang thấy những tác động cộng gộp và phân tầng giữa các khu vực và lĩnh vực. Ví dụ, hạn hán đã làm giảm sản lượng thủy điện, cũng như năng lượng từ các nhà máy điện hạt nhân và than, do thiếu nước làm mát. Điều đó làm gia tăng tình hình giá điện vốn đã căng thẳng khi chúng ta cần nhiều điện cho điều hòa không khí trên khắp châu Âu để đối phó với nền nhiệt cao”.

Cũng theo Giáo sư Van Aalst, nghiên cứu mới này rõ ràng cho thấy dấu hiệu của biến đổi khí hậu, nó là một lời cảnh tỉnh tiếp theo để giảm lượng khí thải và cũng là để đầu tư nhiều hơn vào khả năng phục hồi.

Giáo sư Dominik Schumacher, đến từ Viện Kỹ thuật liên bang Thụy Sĩ ETH Zurich, cho biết, với mỗi 0,8 độ C nóng lên, những đợt hạn hán kỷ lục sẽ xảy ra 10 năm một lần ở Tây và Trung Âu và hàng năm trên khắp Bắc bán cầu.

Hà Anh