Hệ lụy của việc thiếu quy hoạch, liên kết

Quy hoạch vùng sản xuất, gắn với thị trường tiêu thụ nhằm lựa chọn sản phẩm phù hợp.

Phập phù đầu ra nông sản

Tại khu vực miền Trung - Tây Nguyên, Quảng Nam là một trong những địa phương có nhiều nông sản nổi tiếng. Và cũng như nhiều nơi khác trong cả nước, cứ vào vụ thu hoạch, nông dân địa phương lại thấp thỏm lo đầu ra cho các mặt hàng nông sản. Để giải quyết vấn đề, Quảng Nam đang nỗ lực triển khai hỗ trợ cho người dân.

Liên kết trước khi sản xuất, bảo đảm đầu ra cho nông sản

Những ngày gần đây, nhiều hộ dân trồng bí đao ở Hội An đang hết sức lo lắng, bởi đã đến mùa thu hoạch, nhưng giá rớt thê thảm. Tại thời điểm này, bí đao ở địa phương chỉ khoảng 1,5 nghìn đồng/kg. Song, cũng rất ít người mua. Đến nay, hàng tấn bí đao đã đến thời điểm thu hoạch, song nhiều người vẫn bỏ mặc ngoài ruộng. Bởi, nếu thu hoạch sẽ còn tốn thêm chi phí nhân công.

Những năm trước đây, giá bí đao tương đối cao trên thị trường, nên nhiều nông dân ở Hội An đã đầu tư nhân công, kinh phí cải tạo các bãi đất ven sông Thu Bồn để trồng loại nông sản này. Thế nhưng, đến năm nay bí đao rớt giá, thu không đủ chi đang khiến nhiều hộ dân ở địa phương lao đao.

Tương tự, nhiều hộ dân trồng ớt ở Quảng Nam cũng đang “cay xè”. Niên vụ ớt 2016 - 2017, giá ớt trên thị trường khá cao, khi lên đến khoảng 30 nghìn đồng/kg. Bởi vậy, năm nay nhiều hộ dân ở Quảng Nam, đặc biệt tại huyện Duy Xuyên đã đầu tư mở rộng diện tích trồng ớt. Nhưng rồi giá lại rớt xuống thê thảm, đầu vụ thương lái còn mua khoảng 8 nghìn đồng/kg, sau đó, giảm liên tục, có thời điểm xuống chỉ còn chừng 3 nghìn đồng/kg.

Chỉ tính riêng tại huyện Duy Xuyên, năm nay diện tích trồng ớt đã lên đến gần 100 ha. Trong đó, tập trung nhiều tại các xã như Duy Châu, Duy Trinh... Lý giải việc này, đại diện Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Duy Xuyên chia sẻ, mặt hàng ớt cũng như nhiều loại nông sản của bà con nông dân địa phương, lâu nay chủ yếu xuất sang thị trường Trung Quốc theo đường tiểu ngạch.

Thế nhưng, năm nay tại Trung Quốc ớt được mùa nên hạn chế nhập khẩu, khiến giá ớt giảm sâu. Đồng cảnh ngộ là những hộ dân trồng dưa hấu hay dứa (thơm) ở địa phương. Mới đây, người viết từng có dịp đi qua quốc lộ 14, thấy rất nhiều điểm bán dứa ở dọc 2 bên đường. Có rất nhiều điểm bà con mang dứa ra bán, song nhìn chung sức mua cũng rất yếu. Cũng với loại nông sản này, có năm người trồng dứa ở Quảng Nam lại trúng đậm.

Vào thời điểm đó, trung bình mỗi hộ thu lãi gần 50 triệu đồng/1ha trồng dứa. Tuy nhiên, như nhiều nông sản khác, giá dứa luôn biến động trên thị trường. Chạy theo thị trường, hệ lụy bà con nông dân luôn rơi vào cảnh được mùa mất giá, được giá lại mất mùa…

Liên kết trước khi sản xuất

Theo nhiều chuyên gia, nếu người dân còn sản xuất theo kiểu chạy theo thị trường, tự phát thì đầu ra cho các loại nông sản vẫn sẽ còn bấp bênh. Trên thực tế, tại Quảng Nam cũng đã xuất hiện những điểm sáng về việc tìm đầu ra ổn định cho nông sản.

Trong đó, yếu tố quan trọng đầu tiên là việc vào cuộc tích cực của các cơ quan chức năng, khi kết nối được doanh nghiệp (DN) với người dân. Đơn cử, như mô hình DN kết hợp với các HTX ở thị xã Điện Bàn để bao tiêu các sản phẩm lúa giống, lúa thơm chất lượng cao, cơ bản giải quyết đầu ra ổn định cho nông sản. Cũng ở thị xã Điện Bàn còn có HTX Nông nghiệp Điện Quang đã ký hợp đồng với nông dân địa phương, bao tiêu sản phẩm đậu phụng (lạc) nhằm chế biến dầu phụng mang thương hiệu “Xứ Quảng”.

Theo đó, HTX Nông nghiệp Điện Quang đã đầu tư dây chuyền, công nghệ sản xuất hiện đại, rồi ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm cho bà con. Với sự kết hợp này, cả hai bên đều có lợi. DN có đầu vào chất lượng, nông dân không phải lo đầu ra cho sản phẩm mình làm ra.

Bên cạnh đó, hiện nay địa phương lân cận là TP. Đà Nẵng mỗi ngày tiêu thụ khoảng 20 đến 30 tấn nông sản các loại cho Quảng Nam. Tuy nhiên, lâu nay việc cung cấp còn chủ yếu theo kiểu tự phát, do các thương lái tự tổ chức thực hiện. Nếu kết nối tốt, DN liên kết với nông dân trước khi sản xuất cũng sẽ góp phần giải quyết đầu ra cho nông sản ở địa phương.

Thời gian gần đây, tại TP. Đà Nẵng cũng đã xuất hiện nhiều cửa hàng nông sản sạch liên kết lấy hàng từ Quảng Nam. Trong đó, có thể kể đến An Phú Farm, nông sản an toàn Mỹ Hưng, Thu Bồn Mart, siêu thị thực phẩm sạch Đà Nẵng… UBND tỉnh Quảng Nam có chủ trương xây dựng các chuỗi sản xuất an toàn, có xác nhận của cơ quan quản lý và địa chỉ cung ứng nông sản thực phẩm an toàn… tích cực kết nối DN với nông dân, nhằm mở rộng, ổn định thị trường tiêu thụ.

Giải pháp mà các ngành chức năng ở địa phương đang triển khai hiện nay là xây dựng chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản hàng hóa theo phương án “4 nhà”: nhà nước - nhà nông - nhà khoa học - và DN. Tuy nhiên, cũng như ở những nơi khác, cái khó đối với các cơ quan chức năng ở Quảng Nam vẫn là việc kêu gọi, thu hút, tạo điều kiện tối đa để DN tham gia lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Bởi vậy, để DN yên tâm đầu tư, liên kết với bà con ngay từ trước khi sản xuất, chính quyền cần có sự quy hoạch vùng sản xuất gắn với thị trường tiêu thụ nhằm lựa chọn các sản phẩm nông sản mà thị trường đang có nhu cầu, tránh việc cung vượt cầu.

Đồng thời, phải xây dựng được nhãn mác hàng hóa nông sản, truy xuất nguồn gốc, có tem khẳng định sản phẩm an toàn, không có chất cấm… Về phía người dân cũng cần đổi tập quán sản xuất, tiêu thụ nhỏ lẻ. Đặc biệt, là việc cam kết thực hiện đúng hợp đồng đã ký với DN. Tuyệt đối tránh tình trạng “bẻ kèo” như đã từng xảy ra trong thực tế.

Bài và ảnh Nghi Lộc

Nguồn TBNH: http://thoibaonganhang.vn/he-luy-cua-viec-thieu-quy-hoach-lien-ket-76872.html