Hành trình từ trái tim
Nghĩa trang liệt sĩ H. Đức Cơ (Gia Lai) những ngày tháng 7, phần mộ của 1.385 liệt sĩ, quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh ở Campuchia phảng phất những nén hương, cùng làn khói trắng quyện vào nhau hòa vào trời xanh ngắt nơi biên giới... Ít ai biết rằng, để đưa các liệt sĩ về an nghỉ nơi đây là hành trình đầy gian nan của cán bộ, chiến sĩ Đội K52 (Bộ CHQS tỉnh Gia Lai).
Thỏa ước nguyện khi được ôm các anh vào lòng.
“Một nắm đất cũng không bỏ sót”
Ngày 5-1-2001, Đội K52, Phòng Chính trị (Bộ CHQS tỉnh Gia Lai) được thành lập với chức năng, nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc và hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh ở 3 tỉnh: Ratanakiri, StungTreng, Preah Vihear của vương quốc Campuchia và quy tập hài cốt liệt sĩ trong nước. Ban chỉ huy Đội đã chủ động đề xuất với Bộ CHQS tỉnh phối hợp với Hội Cựu chiến binh các địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, liên hệ với các đơn vị, các cựu chiến binh đã chiến đấu trong nước và trên đất bạn tổ chức hội nghị địa bàn cấp xã, huyện; lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ để thu thập hồ sơ, tư liệu trận đánh, sơ đồ chôn cất, mai táng liệt sĩ. Bên cạnh, giữ mối liên hệ chặt chẽ với chính quyền và nhân dân nước bạn để tranh thủ sự giúp đỡ tìm kiếm thông tin.
Miệt mài giữa mùa khô trên đất bạn, người lính Đội K52 nếm trải không ít khó khăn, gian khổ, vượt núi, “ngủ rừng, cơm vắt”. Hàng ngày phải đối mặt với những cơn mưa rừng mịt mùng, những cơn lũ ống, lũ quét bất ngờ, lúc trời nắng như đổ lửa, khát khô; các địa điểm tìm kiếm, khai quật còn nhiều bom mìn, chất độc hóa học do chiến tranh sót lại; rắn, rết, thú dữ và cả những cơn sốt rét rừng... , bao hiểm nguy rình rập nhưng các anh không hề nao núng. Mọi sinh hoạt giữa rừng đều dã chiến, chiếc võng dù cùng quân cụ cầm tay luôn theo các anh trên khắp nẻo hành quân.
Thông tin khu vực chôn cất mộ liệt sĩ ngày càng ít đi. Ngôn ngữ, phong tục tập quán trên đất bạn là khoảng cách đáng kể. Có nơi, một bộ phận người dân bạn bị các phần tử xấu lợi dụng, lôi kéo, kích động, xuyên tạc về tình đoàn kết, hữu nghị giữa Đảng, Nhà nước, quân đội và nhân dân hai nước; xuyên tạc nhiệm vụ quy tập của Đội... gây khó khăn không ít trong việc nắm bắt thông tin. Bao vất vả là vậy nhưng cán bộ, chiến sĩ Đội K52 luôn giữ vững và phát huy hình ảnh “Người chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam”, tinh thần đoàn kết quốc tế thủy chung trong sáng, chí nghĩa, chí tình, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao trên đất bạn.
Đại tá Trần Ngọc Sỹ - Chính trị viên Đội K52 chia sẻ: Mỗi một thông tin cùng tình cảm của người dân là niềm tin, ý chí và sức mạnh nâng bước chân của cán bộ, chiến sĩ của Đội trong hành trình tìm kiếm hài cốt liệt sĩ chỉ với tâm nguyện đưa các anh về với vòng tay của đồng bào các dân tộc trong nước. Vì vậy, chúng tôi luôn động viên nhau “một nắm đất cũng không bỏ sót” bởi biết đâu dấu vết các liệt sĩ ở trong đó…
Sau mỗi lần hoàn thành nhiệm vụ 6 tháng mùa khô bên nước bạn, trở về nước, cán bộ, chiến sĩ Đội K52 vừa kịp ổn định nơi ăn, chốn ở lại bắt tay ngay vào việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên địa bàn tỉnh. Thượng tá Nguyễn Xuân Toản - Đội trưởng Đội K52 bộc bạch: “Chiến tranh đã lùi xa, địa hình thay đổi bởi thời tiết không còn nguyên trạng; những người từng tham gia chiến tranh còn sống ít dần và tuổi cao. Vì thế, chúng tôi phải chạy đua với thời gian để tìm kiếm đưa các liệt sĩ về sớm nhất có thể. Bởi đây là nhiệm vụ thiêng liêng mà chúng tôi xác định với tinh thần “Ngàn ngày gian khổ không bằng 1 giọt máu đào các liệt sĩ đổ xuống”.
Tìm thấy hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia.
Thực hiện nhiệm vụ song hành
Quá trình tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, anh em còn đẩy mạnh thực hiện công tác dân vận, vận động quần chúng, bởi đây là cầu nối trực tiếp với dân, kênh thông tin nhanh, rộng, độ chính xác cao để nắm bắt thông tin các mộ liệt sĩ. Trong công tác vận động quần chúng, Đội đã cảm hóa 1 người trước đây là Trung đoàn trưởng Pool Pốt ở Preah Vihear tự nguyện dẫn đường và tìm được 45 hài cốt liệt sĩ. Chính từ hiệu quả của công tác dân vận nên khi đội di chuyển đến vị trí mới nhân dân nước bạn vẫn tìm cách liên lạc, báo tin khi phát hiện mộ liệt sĩ. Hay như câu chuyện xúc động của bác Hữu, cựu chiến binh quê ở Quảng Ngãi, nguyên chiến sĩ Trung đoàn 95, tuy bị mất hai chân, vẫn lăn lộn qua tận nước bạn tìm liệt sĩ cùng Đội.
Điều đặc biệt phải kể đến, đó là Đội phối hợp với Ban Chỉ đạo 24 thị xã An Khê đã vận động, cảm hóa ông Huỳnh Văn Sỹ (là lính ngụy trong kháng chiến chống Mỹ). Từ thông tin của ông Sỹ, câu chuyện được giữ kín sau 50 năm (tại mặt trận An Khê năm 1968), một hố chôn tập thể 25 chiến sĩ quân giải phóng được phát hiện và quy tập cùng 6 mộ lẻ tại Gò Sặc thuộc tổ dân phố 1 (P.An Bình, thị xã An Khê).
Từ cách làm tốt công tác dân vận đã góp phần giúp cho Đội có thêm nhiều nguồn thông tin quý phục vụ công tác tìm kiếm mộ liệt sĩ hiệu quả. Thượng tá Nguyễn Xuân Toản cho biết thêm: Từ nguồn thông tin có được, Đội tổ chức phân tích, so sánh, đối chiếu với hồ sơ quy tập các năm trước để sàng lọc, khoanh vùng, chốt địa bàn, đồng thời chuẩn bị chu đáo các trang thiết bị cần thiết, quan tâm nâng cao chất lượng bồi dưỡng nghiệp vụ, truyền thụ kỹ năng, rèn luyện sức khỏe cho bộ đội. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, cán bộ, chiến sĩ đơn vị đã vận dụng nghiên cứu, tìm hiểu để rút ra “Quy luật chôn cất, mai táng” hoặc quy luật “Tìm mộ thứ hai trở lên khi xác định được mộ thứ nhất”, hoặc sáng kiến “đào hào theo hình chữ chi”; “dùng thuốn thăm dò”... để tìm hài cốt liệt sĩ với quyết tâm không bỏ sót mộ.
Gần 20 năm qua, những việc làm thầm lặng, đầy gian khổ, nhưng rất đỗi tự hào của cán bộ, chiến sĩ K52 chứa đựng cả những giọt mồ hôi lẫn những giọt nước mắt hạnh phúc khi tìm được hài cốt của các liệt sĩ; đôi chân của những người lính K52 hằng in hơn 400 phum, sóc; 140 xã, 22 huyện 3 tỉnh nước nạn; trên những cánh rừng bạt ngàn của các buôn, làng tỉnh Gia Lai. Tỉ mẩn, kiên trì lật từng tấc đất, góc suối, đào bới hàng chục vạn khối đất đá; cơ động hàng nghìn km… ; tìm kiếm, cất bốc, hồi hương được 1.428 hài cốt liệt sĩ hy sinh ở Campuchia về nước (Ratanakiri: 532, StungTreng: 402, Preah Vihear: 503). Dẫu khó khăn, gian khổ còn phía trước, nhưng những dấu chân tìm kiếm hài cốt liệt sĩ sẽ không dừng lại.
