Hành trình từ bậc minh quân đến đức Phật hoàng

Theo ông Phan Duy Thắng, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội, dấu ấn nhà Trần ở Hoàng thành chính là phần bồi đắp thêm La thành. Bên trong Hoàng thành là nhiều di sản cung điện được ghi vào sử sách như Cung Thánh Từ, cung Quan Triều và các công trình tôn giáo như Tư Phúc, Chân Giáo, Diên Hựu...

Kể từ 1299, Vua Trần Nhân Tông đến Yên Tử tu hành lập nên Thiền phái Trúc Lâm, xây dựng nhiều lăng tẩm Vua Trần, nhiều công trình kiến trúc tôn giáo phục vụ cho tu hành giảng đạo như Ngọa Vân, Hồ Thiên, Quỳnh Lâm. Biến nơi đây thành thánh địa, tập trung nhiều kiến trúc độc đáo của nhà Trần.

Tại Tọa đàm, các nhà khoa học, các vị thượng tọa đã tập trung thảo luận, làm rõ một số vấn đề liên quan đến thân thế và sự nghiệp của Vua Trần Nhân Tông (ảnh: Bảo Thoa)

Dấu ấn nhà Trần tại Hoàng thành phần nào phát lộ trong các cuộc khai quật tại đây suốt những năm qua. Năm ngoái khi các nhà khoa học khảo cổ khu vực chính điện Kính Thiên đã phát hiện nhiều dấu tích kiến trúc thời Trần. Rõ nét nhất là dải nền hoa chanh kích thước rất lớn. Vật liệu là ngói phẳng dẹt xếp rất công phu quy chỉnh, cho thấy đây là dấu tích kiến trúc sớm và có vai trò quan trọng trong Hoàng cung Thăng Long thời Trần.

Thăng Long – Hà Nội đã trải qua những giai đoạn lịch sử thăng trầm, dưới thời Trần, Hoàng thành và Kinh thành tiếp tục được gia cố, xây dựng thêm so với thời Lý. Cung điện, đền đài trong Hoàng thành thể hiện sự phát triển trong kỹ, mỹ thuật của dân tộc. Nhà Trần cũng xây dựng nhiều ngôi chùa trong hoàng cung, làm nơi thực hành nghi lễ Phật giáo Hoàng gia.

Cũng trong thời Trần, Thăng Long đối mặt với những thử thách cam go khi vó ngựa Nguyên – Mông xâm lược. Nhưng quân dân Đại Việt đã ba lần đánh tan giặc Nguyên – Mông. Người hai lần lãnh đạo quân dân đánh tan quân Nguyên là Vua Trần Nhân Tông. Vua Trần Nhân Tông là một nhà chính trị tài ba, nhà quân sự kiệt xuất, lãnh đạo nhân dân Đại Việt đánh tan quân Mông Nguyên, bảo vệ toàn vẹn độc lập, chủ quyền của đất nước. Đồng thời, ông cũng là nhà tư tưởng lớn, người sáng lập nên Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử mang đậm dấu ấn Việt.

Trong lĩnh vực chính trị, quân sự, khi đối mặt với giặc Nguyên mạnh, ngoài tài năng quân sự, Vua Trần Nhân Tông đã thể hiện tầm vóc của một nhà lãnh đạo tài ba bằng tổ chức hội nghị Bình Than bàn kế sách, đặc biệt là việc tổ chức Hội nghị Diên Hồng lấy ý kiến các bô lão vừa thể hiện tinh thần coi trọng nhân dân, vừa có ý nghĩa khích lệ tinh thần đoàn kết một lòng đánh giặc. Việc Vua Trần Nhân Tông giao quyền Tổng chỉ huy quân đội cho Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, cũng như việc thời Trần xuất hiện hàng loạt danh tướng, nhà chính trị tài ba đã thể hiện tầm nhìn, khả năng trong sử dụng người tài.

Khi chiến tranh kết thúc, Vua Trần Nhân Tông thiết lập một nền chính trị khoan hòa, lấy dân làm gốc. Chính ngài đã sáng lập dòng Thiền Trúc Lâm Yên Tử, mang đậm dấu ấn tư tưởng Việt Nam, kết nối và tổ chức giới tu hành thành giáo hội thống nhất, xây dựng tư tưởng Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử trở thành Thiền phái độc đáo nhất trong lịch sử Việt Nam với tinh thần nhập thế, gắn bó với dân tộc.

Tại buổi tọa đàm, các nhà khoa học, các vị thượng tọa đã tập trung thảo luận, làm rõ một số vấn đề liên quan đến thân thế và sự nghiệp của Vua Trần Nhân Tông; khẳng định vai trò trung tâm của Vua Trần Nhân Tông trong lịch sử dân tộc, sự phát triển của văn hóa Thăng Long; giá trị tư tưởng của Phật hoàng Trần Nhân Tông trong lãnh đạo đất nước, trong phát triển Phật giáo. Đồng thời, tọa đàm cũng đề cập đến các di tích tiêu biểu liên quan đến Phật hoàng Trần Nhân Tông; các di sản tư tưởng của Phật hoàng Trần Nhân Tông và Thiền phái Trúc Lâm; công tác bảo tồn quảng bá và phát huy di sản văn hóa Trúc Lâm cũng như di sản của Vua Trần Nhân Tông trong bối cảnh hiện nay.

Tọa đàm đã cung cấp những cứ liệu khoa học khẳng định tài năng chính trị, quân sự; giá trị tư tưởng của Phật hoàng Trần Nhân Tông trong lãnh đạo đất nước, trong phát triển Phật giáo; di sản liên quan Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử...

Dịp này, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội phối hợp Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Quảng Ninh tổ chức trưng bày chuyên đề “Từ Hoàng cung Thăng Long đến Thánh địa Trúc Lâm – Hành trình từ bậc minh quân đến đức Phật hoàng”, giới thiệu những hình ảnh, hiện vật, tư liệu liên quan cuộc đời Phật hoàng Trần Nhân Tông nói riêng và Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử nói chung.

Bảo Thoa