Hàng tá lý do khiến Ecuador 'lật mặt' với nhà sáng lập WikiLeaks

Ngày 11/4, Bộ trưởng Nội vụ Anh Sajid Javid xác nhận ông Julian Assange đã bị cảnh sát bắt giữ và sớm phải đối diện với luật pháp nước này. Trước đó, nguồn tin của Reuters cho biết, cảnh sát Anh đã được mời vào Đại sứ quán Ecuador ở London để bắt giữ Julian Assange, sau khi chính phủ nước này hủy quyền tị nạn của nhà sáng lập WikiLeaks.

Ông Assange đã được hưởng quy chế tị nạn chính trị trong Đại sứ quán Ecuador tại London từ năm 2012. Bằng cách này, ông đã cố gắng trốn tránh bị dẫn độ về Thụy Điển, quốc gia đã phát lệnh truy nã ông với cáo buộc phạm tội xâm hại tình dục. Điều lo sợ nhất của Assange là Thụy Điển có thể chuyển ông sang Mỹ, nơi ông này có thể bị kết án tù lên đến 35 năm hoặc tử hình do đã công khai các tài liệu tối mật của Bộ Ngoại giao Mỹ.

Vị khách “không biết điều”

Sau khi Julian Assange chính thức bị bắt gì, Bộ trưởng Ngoại giao Ecuador José Valencia đã liệt kê 9 lý do vì sao quyền tị nạn của nhà sáng lập WikiLeaks bị hủy bỏ trước quốc hội Ecuador. Danh sách kéo dài từ việc ông Assange can thiệp vào quan hệ của Ecuador với các quốc gia khác, cho tới việc đại sứ quán nước này phải liên tục “chịu đựng sự thô lỗ” đến từ nhà sáng lập WikiLeaks trong suốt 7 năm qua.

Nhà sáng lập WikiLeaks khi bị cảnh sát Anh bắt giữ ngày 11/4 vừa qua. (Nguồn: BBC)

Đầu tiên, ông Valencia nói rằng, Ecuador đã không còn nhiều sự lựa chọn ngoài việc hủy tư cách tị nạn của ông Assange ở Đại sứ quán Ecuador tại London sau “vô số hành động can thiệp chính trị vào các quốc gia khác”, gây ảnh hưởng trực tiếp tới quan hệ ngoại giao giữa Ecuador và các quốc gia đó.

Lý do thứ hai tập trung vào thái độ thô lỗ của ông Assange khi lưu trú tại Đại sứ quán Ecuador, từ việc trượt ván, chơi bóng đá bên trong khuôn viên nhỏ bé của đại sứ quán, cho tới ngược đãi và đe dọa nhân viên đại sứ quán, thậm chí cãi nhau và suýt nữa xảy ra xô xát với các nhân viên an ninh. Ông Valencia cho biết, ông Assange nhiều lần cáo buộc nhân viên sứ quán “ bí mật theo dõi và quay phim” và gửi cho các cơ quan tình báo Mỹ.

Ngoài ra, thay vì cảm ơn Ecuador vì đã cưu mang mình trong suốt 7 năm vừa qua, ông Assange và đoàn tùy tùng đã nhiều lần chỉ trích, chống lại chính quyền Quito. Vào ngày 10/4 vừa qua, đoàn luật sư của Julian Assange đã tổ chức một buổi họp báo và cáo buộc Ecuador có những động thái theo dõi bất hợp pháp.

Julian Assange trả lời phỏng vấn báo chí tại Đại sứ quán Ecuador tại London. (Nguồn: Telesurtv)

Bộ trưởng Valencia còn đề cập đến vấn đề vệ sinh khi ông Assange được cho là mắc một căn bệnh về tiêu hóa khá là khó chịu. Thế nhưng, sức khỏe tâm sinh lý ngày một xấu đi của nhà sáng lập WikiLeaks cũng là một vấn đề lớn vì đại sứ quán không phải là một bệnh viện. Các bác sĩ từng khám cho Assange cho biết, ông này gặp vấn đề nghiêm trọng ở vai và cần được quét MRI. Tuy nhiên, việc này không thể tiến hành bên trong sứ quán. Chính phủ Anh cũng từng từ chối đề nghị cho phép Assange được đến bệnh viện để chữa bệnh.

Ông Valencia cũng cho biết thêm, việc Vương quốc Anh sẽ không xem xét cấp cho Assange quyền được lưu trú hay được tới bệnh viện có nghĩa là Ecuador sẽ phải đối mặt với một thực tế rằng, nhà sáng lập WikiLeaks sẽ tị nạn tại đại sứ quán vô thời hạn.

Bộ trưởng Ngoại giao Ecuador tiếp tục nói rằng, quốc gia này không thể gia hạn tị nạn cho một người đang lẩn trốn khỏi công lý. Ngoài ra, Vương quốc Anh đã đưa ra những đảm bảo đầy đủ về thủ tục tố tụng đối với Assange và ông ta sẽ không bị dẫn độ đến một quốc gia nào khác. Bộ trưởng Valencia khẳng định, Ecuador không nhận được bất cứ yêu cầu dẫn độ nào.

Cuối cùng, đã có rất nhiều mâu thuẫn trong việc cấp quyền công dân Ecuador cho ông Julian Assange và Chính phủ nước này đã tiêu tốn rất nhiều tiền trong suốt 7 năm vừa qua. Ecuador đã chi hơn 5,8 triệu USD để bảo vệ ông Assange trong khoảng thời gian từ 2012 đến 2018 và gần 400.000 USD cho chi phí y tế, thực phẩm và giặt ủi, ông Valencia nói thêm.

Số phận đã được định đoạt

Trên thực tế, việc nhà sáng lập WikiLeaks bị bắt cũng chỉ là chuyện sớm muộn mà thôi. Kể từ khi Tổng thống Lenín Moreno lên năm quyền vào năm 2017, ông đã nhiều lần phàn nàn về nhà sáng lập WikiLeaks mặc cho người tiền nhiệm cánh tả Rafael Correa, đã hỗ trợ vô điều kiện cho Assange.

Nhà sáng lập WikiLeaks Julian Assange và Tổng thống Ecuador Lenín Moreno. (Nguồn: AFP/Getty)

Ông Moreno là ứng cử viên cho đảng Alianza Pais của ông Correa. Tuy vậy, từ khi nhậm chức, mối quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo này đã xấu dần đi như là một hệ quả về quan điểm khác nhau với cách xử lý “vấn đề Assange”. Tổng thống Moreno cho rằng, việc tiếp tục cho Julian Assange tị nạn sẽ gây ảnh hưởng rất nhiều tới quan hệ giữa Ecuador và đồng minh quan trọng là Mỹ, cũng như với nhiều quốc gia khác. Thật vậy, vào năm 2017, ông Assange đã đăng một tweet ủng hộ Catalonia độc lập và làm mối quan hệ giữa Madrid và Quinto ngày một rối rắm.

Hồi tháng 3/2018, ông Moreno đã hạn chế quyền truy cập internet đối với Assange. Sau đó, gần cuối năm ngoái, Ecuador đã đưa ra một bộ quy tắc nghiêm ngặt mới dành cho Assange, cảnh báo ông không nên đưa ra những lời bình luận trên mạng về các vấn đề chính trị. Nhà sáng lập WikiLeaks cũng nhiều lần phàn nàn rằng, ông đã bị cắt đứt liên lạc với thế giới.

Sự kiên nhẫn của ông Moreno cuối cùng cũng đã hết và dần dần, mối quan hệ giữa ông và Julian Assange trở thành tư thù cá nhân. Trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh hồi đầu tháng 4, ông Moreno cho biết, những bức ảnh chụp cuộc sống cá nhân riêng tư của ông và gia đình đã xuất hiện công khai trên các mạng xã hội. Chính phủ Ecuador cho biết, họ tin rằng, WikiLeaks đã chia sẻ những bức ảnh này.

Tổng thống Ecuador Lenin Moreno tuyên bố, Ecuador đã hành động trong phạm vi quyền chủ quyền khi rút quy chế tị nạn ngoại giao đối với ông Julian Assange. Tuy nhiên, ông Moreno cũng khẳng định, ông Assange sẽ không bị dẫn độ đến một quốc gia nơi ông có thể đối mặt với hình phạt tử hình: “Tôi đã đề nghị Anh đảm bảo rằng, ông Assange sẽ không bị dẫn độ tới một quốc gia, nơi ông này có thể bị tra tấn hoặc bị tử hình. Chính phủ Anh đã xác nhận bằng một công hàm, phù hợp với quy định pháp luật của họ".

Duy Quang