Hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm mua SGK rồi… bán giấy vụn

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu tại phiên họp

Đã tính toán nguồn lực

Trước khi bước vào phiên thảo luận, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Phùng Xuân Nhạ đã giải trình thêm về 2 chính sách mới.

Việc miễn học phí cho trẻ mần non 5 tuổi; miễn học phí THCS, hỗ trợ cho các đối tượng ngoài công lập, ông Nhạ khẳng định, cơ quan soạn thảo luật đã tính đến tính khả thi về mặt tài chính. Số tiền dùng cho việc này nằm trong 20% ngân sách dành cho giáo dục.

Tương tự, về lộ trình và tính khả thi của việc nâng chuẩn trình độ giáo viên mầm non, việc này cũng đã được tính toán cụ thể, dự kiến, cần thực hiện trong 6 năm, mỗi năm chi phí hết hơn 120 tỷ đồng, số tiền này ngân sách có thể cân đối được. Khi thực hiện chính sách nâng chuẩn như vậy, các trường trung cấp sư phạm sẽ không còn nữa mà được sáp nhập vào các trường cao đẳng hoặc các trung tâm bồi dưỡng giáo viên.

Tái khẳng định giải trình của Bộ trưởng, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nói thêm, cần đẩy mạnh tính tự chủ của các trường, huy động nguồn lực xã hội cho sự nghiệp giáo dục.

“Theo xu thế thế giới nói chung, phổ cập giáo dục bắt buộc thực hiện ở mức nào thì nhà nước miễn học phí ở mức đó nhưng thực tế tại Việt Nam đã phổ cập THCS và đang tiến tới phổ cập THPT nhưng nhà nước mới miễn học phí ở cấp tiểu học. Trên cơ sở tính toán nguồn lực, Chính phủ đề xuất thực hiện theo lộ trình, phù hợp với khả năng cân đối ngân sách”, ông Vũ Đức Đam phát biểu.

Bất hợp lý và lãng phí rất lớn trong xuất bản, sử dụng SGK

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân và cả 3 Phó Chủ tịch Quốc hội dự họp đều bày tỏ sự quan tâm đến vấn đề này.

Bên cạnh việc đề nghị chỉ miễn học phí bậc THCS cho khu vực vùng sâu vùng xa, nông thôn, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng đang có sự bất hợp lý và lãng phí rất lớn trong việc xuất bản, sử dụng SGK.

“Điều 39 của dự thảo quy định cơ sở giáo dục được lựa chọn SGK để sử dụng trong giảng dạy, học tập. Phải hiểu thế nào? Việc này có ảnh hưởng đến tính thống nhất của chương trình giáo dục trên toàn quốc hay không? Nếu các trường và địa phương chọn các bộ sách khác nhau thì học sinh chuyển trường phải mua sách mới?”, ông Phùng Quốc Hiển chất vấn.

Ông cũng cho rằng việc SGK chỉ được sử dụng một lần là rất lãng phí.

Bày tỏ trăn trở về hàng loạt vấn đề, Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cho biết bà cũng có con đang học phổ thông và từng nhận được rất nhiều ý kiến cử tri bức xúc với chủ trương một chương trình nhiều bộ SGK; đặc biệt là việc SGK sử dụng một lần.

Theo Trưởng Ban Dân nguyện, bà đã nghiên cứu và được biết, tổng doanh thu của NXB Giáo dục lên đến hàng ngàn tỷ đồng, tăng đều đặn qua các năm và năm 2017 chiếm tới 50,4% doanh thu của toàn ngành xuất bản.

Trong những ngày chuẩn bị cho năm học mới 2018-2019, phụ huynh TPHCM khá vất vả khi tìm mua SGK cho con em. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Học sinh dân tộc K’Ho dưới chân núi Langbiang (huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng) chuẩn bị sách vở cho năm học mới. Ảnh: ĐOÀN KIÊN

“Năm nay, 100 triệu bản SGK được in ra và sang năm không sử dụng được, hầu như chỉ có thể bán giấy vụn. Phụ huynh mỗi năm mất hàng ngàn tỷ đồng để mua SGK chỉ để học sinh làm bài tập luôn vào đấy. Vấn đề này đã được đề xuất rất nhiều lần, mà vẫn không thấy chuyển động”, bà Nguyễn Thanh Hải thẳng thắn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cũng cho rằng không nên để các trường tự chọn SGK. Ông nói thêm: “Chương trình giáo dục phải nghiên cứu tiếp tục giảm tải ngay. Những gì hàn lâm quá thì đưa ra khỏi chương trình để tăng thời gian cho các em, các cháu có thêm kiến thức từ đời sống thực tế. Đọc bài Dế mèn phiêu lưu ký, mà có em chẳng biết dế mèn là con gì cả”.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân chia sẻ: “Đổi mới phải thống nhất, đồng bộ, không nên mỗi nơi một kiểu, làm khổ học sinh. SGK phải có tính phổ quát, nên có chú thích để vùng miền nào cũng hiểu được”.

Bà nhận xét việc khai giảng hiện nay là “rất hình thức”, phần nào mất đi ý nghĩa.

Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng cần dành thêm thời gian thích đáng để hoàn thiện việc sửa đổi một đạo luật có phạm vi tác động sâu rộng như Luật Giáo dục. “Chúng ta nói “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”, vậy thế giới ngày mai như thế nào thì phải thận trọng bàn luận”.

ANH PHƯƠNG