Hàng không bước vào cuộc đua cạnh tranh khốc liệt

Thị trường hàng không Đông Nam Á có mức tăng trưởng nhanh nhất thế giới nhờ hàng không giá rẻ. Nguồn: BVSC tháng 1/2018.

Theo đánh giá về triển vọng của thị trường hàng không, Việt Nam là thị trường có triển vọng lớn, xuất phát từ tăng trưởng kinh tế của chúng ta khá cao, cùng với đó là tầng lớp trung lưu mới nổi tăng nhanh khiến nhu cầu sử dụng dịch vụ hàng không tăng lên.

Khả năng cung ứng của các hãng hàng không hiện tại là không đủ khi tình trạng trễ chuyến, hủy chuyến, tình trạng quá tải ở các sân bay vào dịp cao điểm vẫn rất lớn.

Một số địa phương hiện nay đang trở thành hạt nhân tăng trưởng, như Hải Phòng, Quảng Ninh, Cần Thơ...

Những yếu tố trên tạo ra lợi nhuận tiềm năng cho các nhà cung cấp dịch vụ hàng không.

Thị phần nội địa của các hãng hàng không Việt Nam. Nguồn: BVSC tháng 1/2018.

Theo ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Đại học Fulbright, việc các hãng hàng không tư nhân tham gia thị trường là xu hướng tất yếu và tích cực để đáp ứng nhu cầu vận tải hàng không.

Nếu chỉ trông chờ vào sự đầu tư của nhà nước, rõ ràng chúng ta không có đủ khả năng. Trong khi không có thất bại thị trường nào thì không có cơ sở để nhà nước can thiệp vào thị trường là trực tiếp tài trợ cho hãng hàng không, trong khi khu vực tư nhân lại mong muốn được tham gia vào thị trường này.

Do đó, ông Tuấn cho rằng nhà nước cần tạo hành lang pháp lý trong việc để khu vực tư nhân tham gia vào lĩnh vực dịch vụ hàng không, một mặt để bảo vệ cho nhà đầu tư, một mặt cũng là vì mục đích an ninh quốc phòng.

Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Đại học Fulbright.

Chúng ta đã có Vietnam Airlines, Jetstar Pacific, Vietjet Air, tới đây còn có thêm Baboo Airways.

Như đã nói ở trên, do có sự độc quyền tự nhiên nên những hãng hàng không tham gia sau sẽ khó cạnh tranh so với những hãng hàng không đã đi trước. Các doanh nghiệp đi trước đã có thời gian khấu hao khá lâu, chi phí trung bình đã giảm.

Trong khi đó, các hãng hàng không đi sau nếu không muốn bán giá vé cao sẽ phải cần có nguồn lực đủ mạnh để có thể chịu lỗ ban đầu.

“Ví dụ như Bamboo Airways muốn chống chọi lại với giai đoạn đầu thì nguồn lực từ các nguồn khác phải đủ để “bơm” cho lĩnh vực này trong giai đoạn đầu, ông Đỗ Thiên Anh Tuấn nói.

So sánh giá vé giữa Vietjet Air (VCJ) và Vietnam Airlines (HVN). Nguồn: BVSC tháng 1/2018.

Tuy nhiên, các hãng hàng không đi sau cũng có thể đi vào thị trường ngách để tạo sự khác biệt, đây là cơ hội để họ có thể thành công, nhất là khi Vietnam Airlines và Vietjet Air đã thống lĩnh một số đường bay chính.

Vietjet Air ở một số phân khúc nào đó đã vượt qua Vietnam Airlines cũng bởi nhờ sự khác biệt hóa. Đó là cơ sở để tin rằng hoàn toàn có đủ cơ hội cho những nhà đầu tư mới tham gia vào lĩnh vực hàng không của Việt Nam.

Tuy nhiên, bài học cho thấy đã có một số hãng hàng không tư nhân của Việt Nam không thành công. Hãng hàng không Pacific đã phải tái cơ cấu lại bằng cách M&A với Jet Star, hai hãng hàng không đã nhanh chóng biến mất khỏi thị trường là Mekong Air và Indochina.

Thực tế đó cho thấy thị trường hàng không có nhiều cơ hội nhưng thách thức cũng rất lớn.

So sánh tổng chi phí trên mỗi km/ghế của các hãng hàng không. Nguồn: BVSC tháng 1/2018

Ngoài những rào cản bắt buộc phải vượt qua, các hãng hàng không nói chung còn phải đối mặt với chi phí nhiên liệu đang có xu hướng tăng kể từ năm 2016. Các hãng hàng không Việt Nam đều sử dụng xăng Jet – A1 cho các chuyến bay của mình. Nguồn nhiên liệu bay được nhập chủ yếu từ Singapore với mức thuế nhập khẩu được ưu đãi giảm từ 20% về 10% từ đầu 2016. Nhìn chung chi phí xăng Jet – A1 khó kiểm soát và dự báo do giá nhiên liệu đang có xu hướng tăng trở lại từ 2016 theo biến động của giá dầu.

Cùng với đó, phí dịch vụ sân bay đã tăng 5% từ tháng 10/2017 và sẽ tiếp tục tăng 10% vào tháng 7/2018 theo lộ trình đã được Bộ GTVT đồng ý.

Bên cạnh đó, hai ông lớn hàng không giá rẻ của Đông Nam Á là Air Asia và Lion Air cũng đang hoàn tất các thủ tục để hoạt động tại thị trường Việt Nam. Điều này tạo nên sự cạnh tranh khốc liệt ở thị trường hàng không nói chung và hàng không giá rẻ nói riêng.

Hiền Anh