Hải quan Lạng Sơn: Kiểm soát chặt hàng cư dân biên giới để phòng chống buôn lậu

Công chức Hải quan Cốc Nam kiểm tra chặt hàng miễn thuế . Ảnh: H.Nụ.

Ghi nhận từ cửa khẩu

Theo báo cáo từ Ban Chỉ đạo 389 tỉnh Lạng Sơn, từ đầu năm 2019 đến nay, trong số hơn 1.100 vụ vận chuyển hàng lậu trên khâu lưu thông do lực lượng Quản lý thị trường, Công an phát hiện, bắt giữ, có đến hơn 50% số vụ chủ hàng khai báo là thu gom hàng của bà con cư dân biên giới. Đây là cách “hợp thức hóa” hàng lậu của các đối tượng buôn lậu thực hiện trong thời gian qua.

Để tìm hiểu rõ thực trạng này, phóng viên Báo Hải quan đã có mặt tại cửa khẩu Tân Thanh để ghi nhận công tác kiểm soát, giám sát đối với hoạt động cư dân biên giới của lực lượng Hải quan tại đây.

7 giờ sáng, cửa khẩu Tân Thanh thưa thớt hàng hóa, hoạt động trầm lắng, một vài cư dân làm thủ tục khai báo XNC để sang Trung Quốc.

Qua theo dõi của phóng viên, nếu như trước đây, hoạt động mang vác hàng hóa qua cửa khẩu Tân Thanh của cư dân biên giới diễn ra nhộn nhịp và ít bị kiểm soát, thì thời gian gần đây, khi nắm bắt được hoạt động này đang bị biến tướng, Chi cục Hải quan Tân Thanh đã chủ động kiểm tra, giám sát chặt. Đồng thời, đơn vị cũng tổ chức tuyên truyền các chính sách và hướng dẫn bà con tuân thủ các quy định của pháp luật nên tình trạng cư dân biên giới quay vòng sổ thông hành, đi quá số lần cho phép giảm hẳn. Đặc biệt, hầu hết cư dân tham gia hoạt động biên giới đều ý thức chấp hành, phối hợp với các cơ quan, lực lượng chức năng thực hiện đúng quy định về khai báo và kiểm tra hàng hóa một cách chặt chẽ.

Trao đổi về vấn đề này, bà Hoàng Thị Thiều Hoa, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Tân Thanh (Cục Hải quan Lạng Sơn) cho biết, từ nhiều năm qua, nhằm tạo điều kiện cho bà con cư dân biên giới mua được hàng hóa cần thiết phục vụ cho sản xuất và đời sống sinh hoạt hàng ngày, qua đó góp phần nâng cao thu nhập, Nhà nước đã có chính sách miễn thuế đối với hàng hóa mua bán, trao đổi của cư dân biên giới với giá trị 2 triệu đồng/người/lượt và không quá 4 lượt trên 1 tháng. Tuy vậy, trên thực tế, bà con cư dân biên giới không có quá nhiều nhu cầu phát sinh để thường xuyên sang bên Trung Quốc mua hàng hóa. Do đó, chính sách miễn thuế cho bà con cư dân biên giới đã bị lợi dụng để các “đầu nậu” gom được hàng miễn thuế sau đó đưa vào nội địa tiêu thụ.

Thực tế này đã có từ nhiều năm qua và việc kiểm soát hàng cư dân biên giới qua cửa khẩu không hề đơn giản. Bởi Hải quan chủ yếu vẫn kiểm soát dựa trên số lần đóng dấu giấy thông hành. Nhưng việc này lại không thể kiểm soát được số lần cư dân mang hàng qua cửa khẩu. Tại khu vực cửa khẩu Tân Thanh, nhiều trường hợp bà con “xoay vòng” giấy thông hành để tăng lượt mang hàng qua cửa khẩu, đại diện Chi cục Hải quan Tân Thanh cho biết thêm.

Không chỉ tại cửa khẩu Tân Thanh, tại một số cửa khẩu như Cốc Nam, Chi Ma... cũng gặp không ít khó khăn trong việc kiểm soát hàng hóa theo diện được miễn thuế do bà con cư dân biên giới mang qua cửa khẩu. Cụ thể như tại cửa khẩu Cốc Nam, bà con cư dân biên giới không chỉ đi nhiều hơn số lượt được quy định, mà khi mang hàng qua còn khai báo sai về giá trị hàng, sai chủng loại hàng hóa được phép.

...và kiểm tra chặt sổ thông hành của bà con cư dân biên giới. Ảnh: H.Nụ.

Kiểm soát bằng phần mềm quản lý

Nhằm ngăn chặn tình trạng lợi dụng chính sách ưu đãi của Nhà nước để buôn lậu, gian lận thương mại từ ngày 18/7 tới nay, một số chi cục hải quan như Tân Thanh, Cốc Nam... đã triển khai phần mềm quản lý đối với hàng hóa mua bán, trao đổi của cư dân biên giới dựa trên cơ sở mã vạch của sổ thông hành đã được cấp.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Quang Bách, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Cốc Nam cho biết, với phần mềm này, Hải quan Cốc Nam đã kiểm soát được số lượt đi của bà con cư dân biên giới, hạn chế tối đa việc cư dân “xoay vòng” giấy thông hành. Đặc biệt là thông qua hệ thống, công chức Hải quan sẽ thống kê chính xác số lượng, trị giá hàng hóa của cư dân biên giới mang qua cửa khẩu trong ngày. Với sự hỗ trợ của phần mềm quản lý, cơ quan Hải quan kịp thời phát hiện hàng vượt định mức miễn thuế để thực hiện thu thuế nhập khẩu.

Theo chia sẻ của Hải quan Tân Thanh, từ khi triển khai phần mền trên, số tờ khai hàng hóa của cư dân biên giới theo diện được miễn thuế đã được kiểm soát, đúng với thực tế nhu cầu của bà con cư dân biên giới. Cụ thể ngay tại cửa khẩu Tân Thanh, trước khi sử dụng phần mềm này, trung bình mỗi ngày có hàng trăm tờ khai hàng hóa của bà con cư dân mang hàng qua cửa khẩu và thực hiện khai báo là hàng miễn thuế, có bà con chỉ vài ngày đầu tháng là hết số lượt miễn theo quy định. Tuy nhiên, kể từ tháng 18/7 đến nay, số tờ khai hàng hóa này đã giảm đáng kể, cụ thể chỉ có 2.280 tờ khai hàng hóa của cư dân biên giới thuộc diện miễn thuế trong tổng số gần 10.000 tờ khai hàng hóa XNK qua cửa khẩu Tân Thanh. Còn qua cửa khẩu Cốc Nam thì số này giảm hẳn, tính từ 18/7 đến 5/11, chỉ có 290 tờ khai hàng hóa của cư dân biên giới (trong khi đó, trung bình mỗi tháng đầu năm có gần 400 tờ khai).

Theo ông Vy Công Tường, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Lạng Sơn, trong thời gian tới, đơn vị sẽ tiếp tục chỉ đạo các chi cục hải quan cửa khẩu kiểm soát chặt hơn nữa đối với hàng hóa thuộc diện được miễn thuế do cư dân biên giới mang qua cửa khẩu.

Theo đó, đơn vị sẽ tăng cường kiểm tra, kiểm soát hàng hóa mua báo, trao đổi của cư dân biên giới theo quy định tại tất cả các chợ biên giới, chợ trong khu vực cửa khẩu. Đặc biệt, để cư dân biên giới thực hiện đúng chủ trương, chính sách ưu đãi của Nhà nước, Hải quan Lạng Sơn đã chỉ đạo các chi cục hải quan tại các cửa khẩu tăng cường công tác tuyên truyền đến bà con cư dân không tiếp tay cho các đối tượng buôn lậu, đồng thời thực hiện nghiêm những chính sách của Nhà nước đã quy định.

Đảo Lê