Hai bài hát hào hùng ra đời 'chớp nhoáng' trong thời khắc lịch sử

Cố nhạc sĩ Hoàng Hà và ca khúc “Đất nước trọn niềm vui”. Ảnh: TL

Dự cảm chiến thắng từ ca từ "Đất nước trọn niềm vui"

Cố nhạc sĩ Hoàng Hà là tác giả của nhiều ca khúc nổi tiếng như: "Gặp nhau trên đỉnh Trường Sơn", "Hò tải đạn", "Cùng hành quân giữa mùa xuân", "Bản giao hưởng hợp xướng Côn Đảo"... Đặc biệt ca khúc "Đất nước trọn niềm vui" có thể coi là niềm tự hào của không chỉ cố nhạc sĩ Hoàng Hà mà còn của cả nền âm nhạc cách mạng.

Chia sẻ về ca khúc này, cố nhạc sĩ Hoàng Hà từng tâm sự, ca khúc "Đất nước trọn niềm vui" được ông sáng tác vào đêm 26/4/1975 tại nhà riêng ở Hà Nội. Khi đó ông công tác tại Đài Tiếng nói Việt Nam nên thường xuyên được nhận những thông tin sớm nhất về tình hình chiến sự ở miền Nam. Thời điểm đó, khi nghe tin quân ta đang thẳng tiến về Sài Gòn, nhạc sĩ đã dâng trào cảm xúc cùng với một quá trình tích lũy những tư liệu có được, ông đã viết nên những giai điệu mượt mà, tinh tế báo hiệu ngày vui của dân tộc đang đến rất gần. Điều đặc biệt, ngay cả khi viết ca khúc để đời này, ông chưa từng một lần đặt chân vào đất Sài Gòn.

"Trước khi đặt bút viết "Đất nước trọn niềm vui", tôi bỗng nhớ đến điệu hò Đồng Tháp đã từng làm tôi ám ảnh mãi. Điệu hò ấy cứ lảng vảng trong đầu cho đến khi bật ra câu hát: "Hò ơ... ớ hò... ớ hò... ớ hò... Hội toàn thắng náo nức đất nước, ta muốn bay lên, say ngắm sông núi hiên ngang, ta muốn reo vang, hát ca muôn đời Việt Nam, Tổ quốc anh hùng!"", cố nhạc sĩ từng chia sẻ.

Cố nhạc sĩ Hoàng Hà từng kể, ông viết bài hát đó từ đêm 26/4/1975 - thời điểm đó chưa có rừng cờ chiến thắng nên niềm vui từ lời ca "ta đi trong muôn ánh sao vàng cờ đỏ tung bay" là niềm vui trong tâm hồn, trong mơ ước khi nghĩ về ngày vui trọn vẹn. Ông đã viết bằng dự cảm, nhưng cũng bằng niềm tin tuyệt đối của mọi người dân Việt Nam sống trong thời kỳ lịch sử ấy.

Và ngay tên của bài hát - "Đất nước trọn niềm vui" - cũng đã thể hiện rõ một niềm vui không của riêng ai vì toàn dân tộc đã cùng nhau từng bước vượt qua hết đau thương này đến đau thương khác để đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Và ngay trong đêm viết xong ca khúc "Đất nước trọn niềm vui", ông đã cùng con trai lớn của mình là NSƯT Hoàng Lương hát say sưa suốt đêm.

Sau đó, ca khúc được giao cho Đài Tiếng nói Việt Nam và người được giao trọng trách thể hiện ca khúc này là nghệ sĩ Trung Kiên. Lần đầu tiên ca khúc "Đất nước trọn niềm vui" được phát trên Đài Phát thanh giải phóng là sáng 1/5/1975 cùng với ca khúc "Như có Bác trong ngày đại thắng" của nhạc sĩ Phạm Tuyên. Những lời ca hào hùng, cảm xúc như: "Ta đi trong muôn ánh sao vàng, rừng cờ tung bay", hay "Ôi, hạnh phúc vô biên, hát nữa đi em những lời yêu thương!"... đã trở thành hiện thực ghi vào lịch sử. Tên bài hát "Đất nước trọn niềm vui" về sau đã được chọn làm tên của một tuyển tập nhạc ấn hành năm 1975 và tái bản năm 1985 về đề tài sự kiện 30/4/1975.

NSƯT Hoàng Lương chia sẻ, vì ca từ bài "Đất nước trọn niềm vui" mà anh trở thành nhạc sĩ. "Đó là một ca khúc mà niềm vui lấp lánh trên mỗi ca từ", NSƯT nói về sáng tác của cha mình.

Hai giờ cho cả cuộc đời

Nhạc sĩ Phạm Tuyên và ca khúc “Như có Bác trong ngày đại thắng”.

Giới chuyên môn từng nhận xét: "Nếu "Tiến quân ca" của nhạc sĩ Văn Cao là cái mốc của thời kỳ giành chính quyền cách mạng (năm 1945), "Chiến thắng Điện Biên" của nhạc sĩ Đỗ Nhuận là "cái kết" chiến thắng của 9 năm trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (năm 1954), thì ca khúc "Như có Bác trong ngày đại thắng" của nhạc sĩ Phạm Tuyên là mốc son trong cuộc chiến tranh vĩ đại thống nhất non sông (năm 1975)".

Nhạc sĩ Phạm Tuyên là "cha đẻ" của rất nhiều ca khúc đi cùng năm tháng như: "Bài ca người thợ mỏ", "Bám biển quê hương", "Chiếc gậy Trường Sơn", "Từ làng Sen", "Từ một ngã tư đường phố", "Gửi nắng cho em", "Con kênh ta đào", "Màu cờ tôi yêu", "Thành phố mười mùa hoa"... Và "Như có Bác trong ngày đại thắng" là ca khúc đặc biệt trong sự nghiệp sáng tác của ông.

Đầu tháng 4/1975, tin thắng trận liên tiếp được báo về từ các chiến trường ở miền Nam. Với tinh thần nhiệt huyết sôi nổi cùng sự nhạy bén của người nghệ sĩ khi dõi theo từng bước tiến quân, từng trận đánh, các nhạc sĩ đã nhanh chóng viết lên những ca khúc mừng chiến thắng. Nhạc sĩ Phạm Tuyên cũng được Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam ngày đó - ông Trần Lâm giao nhiệm vụ sáng tác một bài hát lớn chào mừng ngày chiến thắng sắp đến gần.

Vào 21h ngày 28/4/1975, hay tin phi công (Anh hùng Nguyễn Thành Trung) cùng phi đội Quyết thắng ném bom sân bay Tân Sơn Nhất cùng biết bao cảm xúc hồi hộp, vui sướng… nhạc sĩ Phạm Tuyên tuôn trào ý nhạc và cầm bút viết lên bài hát này. Và chỉ chưa đầy hai tiếng đồng hồ, nhạc sĩ đã viết xong ca khúc "Như có Bác trong ngày đại thắng".

Đến trưa 30/4/1975, nghe tin miền Nam hoàn toàn được giải phóng, ca khúc "Như có Bác trong ngày đại thắng" ngay lập tức được Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam đề nghị cho thu thanh. Và vào 17h chiều 30/4/1975, ca khúc này được phát trong bản tin thời sự đặc biệt của Đài Tiếng nói Việt Nam. Khi ca từ vút lên cũng là lúc Việt Nam tuyên bố chính thức giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước trước toàn thế giới với lời khẳng định "chắc nịch": "Ba mươi năm đấu tranh giành toàn vẹn non sông/ Ba mươi năm dân chủ cộng hòa kháng chiến đã thành công".

"Như có Bác trong ngày đại thắng" có lẽ là ca khúc có số từ ít nhất trong số những sáng tác của nhạc sĩ Phạm Tuyên khi cả nhan đề và lời chỉ vỏn vẹn chưa đến 60 từ và sáng tác trong thời gian rất ngắn. Tuy nhiên, ca khúc mang một giá trị đặc biệt như ông từng tâm sự: "Chỉ có 2 giờ cho cả cuộc đời".

Nhắc đến sức hút của ca khúc để đời này, nhạc sĩ Phạm Tuyên chia sẻ: "Ca khúc này được tôi viết vào đúng ngày 30/4/1975, ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Nhân dân cả nước vỡ òa trong hạnh phúc vì bao nhiêu hy sinh, mất mát, đấu tranh kiên cường trong suốt 30 năm để thắng lợi. Có lẽ, ca khúc này có sức sống lâu bền trong tâm hồn người Việt vì nó thể hiện được niềm hân hoan của nhân dân trước những chiến thắng mà phải rất khó khăn, gian khổ, kiên cường mới thực hiện được".

Có thể nói, "Như có Bác trong ngày đại thắng" là ca khúc mang giá trị trường tồn, bởi nó không chỉ có ý nghĩa đặc biệt trong ngày kỷ niệm 30/4 mà ở bất cứ sự kiện lớn nào, điệp khúc "Việt Nam - Hồ Chí Minh" cùng lá cờ đỏ sao vàng và hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh lại xuất hiện trên khắp dải đất hình chữ S, trở thành "biểu tượng" chiến thắng của người Việt Nam.

Ngọc Mai