Hà Tĩnh: Đồng ruộng 'cháy' bên công trình thủy lợi nghìn tỷ

Khoảng 70 héc-ta lúa vụ Hè Thu tại xã Đức Lạng không có nước sản xuất.

Bất hợp lý trong xây dựng công trình thủy lợi quốc gia

Đang thời kỳ sản xuất lúa Hè Thu nhưng hàng chục héc-ta lúa tại khu vực đồng La, Rú Lều, Đập Bể, Cơn Si (xã Đức Lạng, huyện Đức Thọ)… vẫn không có nước để gieo trồng.

Thực trạng này đã diễn ra hơn 5 năm nay (kể từ khi công trình thủy lợi Ngàn Trươi ngăn dòng) khiến 120 hộ dân tại các thôn Tân Quang, Minh Lạng, Minh Sơn muốn gieo trồng lúa 2 vụ cũng đành bó tay.

Trước đây, hộ ông Võ Kim Đức (thôn Minh Lạng) có 3 sào lúa ở cánh đồng Cơn Si. Mỗi năm sản xuất 2 vụ cho thu hoạch gần 2 tấn lúa. Nhưng 5 năm lại đây, gia đình ông chỉ sản xuất được vụ lúa Đông Xuân, với năng suất khoảng 8 tạ lúa/năm.

“Thời điểm này những năm trước, cánh đồng này đang được cày cấy để gieo vụ lúa Hè Thu. Nhưng 5 năm trở lại, chúng tôi không thể sản xuất được. Nhìn người dân ở nơi khác ra đồng cày cấy mà lại thấy tiếc đất”, ông Đức cho biết.

Tương tự, hộ gia đình ông Nguyễn Minh Châu (thôn Minh Lạng), cũng chỉ gieo trồng được 3 sào lúa Đông Xuân tại cánh đồng La. Vụ Hè Thu, gia đình ông cũng nhiều năm không gieo trồng do không có nước tưới.

Theo người dân, trước đây có nước từ đập Trạ đổ về nên ruộng lúa của người dân xã Đức Lạng được sản xuất hai vụ lúa mỗi năm. Từ năm 2018 đến nay, hệ thống kênh mương thủy lợi Ngàn Trươi – Cẩm Trang được xây dựng, cống nước cũ lấy nước từ đập Trạ bị ngăn lại.

Cống nước của hệ thống kênh mương thủy lợi lại chuyển xuống cách ruộng sản xuất của người dân khoảng 400m thuộc khu vực thôn Minh Lạng. Tuy nhiên, phần cống lại thấp hơn ruộng tại các khu vực đồng La, Rú Lều, Đập Bể, Cơn Si… nên nước không thể chảy ngược lên.

Đây là khu vực gieo trồng hơn 70 hec-ta lúa của 120 hộ dân tại 3 thôn. Vì vậy, nhiều năm nay người dân chỉ sản xuất được một vụ lúa Đông Xuân, còn đến vụ Hè Thu ruộng đồng khô khốc do không có nước.

Người dân cũng cho biết, lúc đang thi công công trình Ngàn Trươi - Cẩm Trang người dân thấy bất hợp lý trong việc đặt cống dẫn nước đã phản ánh lên chính quyền địa phương nhưng không được giải quyết.

“Mang tiếng là ở gần công trình thủy lợi quốc gia mà chúng tôi lại thiếu nước sản xuất lúa hai vụ. Vấn đề này rất mong cơ quan chức năng có phương án để bà con chúng tôi sớm tiếp tục sản xuất thêm vụ lúa Hè Thu”, ông Võ Kim Đức kiến nghị.

Hệ thống cống dẫn nước từ công trình thủy lợi Ngàn Trươi – Cẩm Trang đến khu vực đất sản xuất tại xã Đức Lạng.

Chính quyền chủ quan, dân chịu thiệt!

Dự án thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang được phê duyệt năm 2006 với tổng mức đầu tư hơn 9.100 tỷ đồng. Trong đó hệ thống kênh dẫn nước có tổng mức đầu tư 1.380 tỷ đồng. Nó gồm 2 hạng mục chính là đập dâng Vũ Quang và hệ thống kênh mương dài 16,2 km từ huyện Vũ Quang đến Đức Thọ và các huyện khác.

Công trình có nhiệm vụ cấp nước cho sản xuất công nghiệp, nước sinh hoạt, điều tiết tưới tiêu nông nghiệp, sản xuất điện và giảm lũ vùng hạ du...

Ông Nguyễn Đình Chiến, Phó Chủ tịch UBND xã Đức Lạng thừa nhận thực trạng người dân thiếu nước sản xuất lúa 2 vụ đã diễn ra trong nhiều năm. Ông nói: “Trong quá trình thi công dự án, người dân nhiều lần phản ánh việc bất hợp lý trong việc đặt cống dẫn nước từ kênh thủy lợi Ngàn Trươi – Cẩm Trang về khu vực sản xuất lúa.

Nhưng thời điểm đó, phía chính quyền địa phương chủ quan nên không đề xuất với chủ đầu tư và đơn vị thi công khiến người dân chịu thiệt. Lỗi này một phần là trách nhiệm của địa phương”.

Cũng theo ông Chiến, người dân từng đề xuất phần cống theo thiết kế dự án sẽ di dời từ thôn Minh Lạng xuống thôn Tiến Lạng. Vị trí này, sẽ bảo đảm nước tưới sản xuất lúa 2 vụ cho toàn bộ diện tích ruộng của người dân xã Đức Lạng.

“Xã đang làm việc với chủ đầu tư để tìm hướng giải quyết, sớm khắc phục tình trạng thiếu nước, đảm bảo mùa vụ cho người dân”, ông Chiến thông tin thêm.

Theo ông Hà Văn Trà, Giám đốc Ban Quản lý dự án các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Tĩnh, công trình thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang đoạn đi qua địa phận xã Đức Lạng thuộc giai đoạn 1 của dự án. Hiện, giai đoạn 1 đã hoàn thành và khép hồ sơ nên việc mở thêm cống theo đề xuất của người dân là không thể. Tại các điểm công trình đã có cống thoát nước theo thiết kế.

“Công trình hệ thống kênh mương thuộc dự án thủy lợi Ngàn Trươi – Cẩm Trang đã được tính toán để thiết kế. Khoảng cách giữa các cống đã được đo đạc cự li phù hợp, không thể thay đổi để phá vỡ kết cấu của công trình. Để điều tiết nước tưới cho người dân sản xuất, chính quyền xã Đức Lạng và huyện Đức Thọ phải có kế hoạch làm hệ thống kênh dẫn bên ngoài”, ông Trà cho biết.