Góp phần chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân, bộ đội
Mô hình kết hợp quân dân y (KHQDY) là một đặc trưng của ngành y tế Việt Nam nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng chăm sóc, bảo vệ, nâng cao sức khỏe cho nhân dân và lực lượng vũ trang. Những kết quả nổi bật mang lại cho thấy cần thiết phải tiếp tục duy trì và nhân rộng mô hình này.
Mô hình kết hợp quân dân y (KHQDY) là một đặc trưng của ngành y tế Việt Nam nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng chăm sóc, bảo vệ, nâng cao sức khỏe cho nhân dân và lực lượng vũ trang. Những kết quả nổi bật mang lại cho thấy cần thiết phải tiếp tục duy trì và nhân rộng mô hình này.
Miền núi, biên giới, hải đảo là những nơi có điều kiện kinh tế - xã hội gặp nhiều khó khăn... trong đó, công tác y tế cũng còn nhiều hạn chế. Nguồn nhân lực của các cơ sở y tế vừa thiếu, vừa yếu; trang thiết bị không đầy đủ, đồng bộ; cơ sở hạ tầng xuống cấp... nhiều trạm y tế xã chưa đáp ứng được nhu cầu khám, chữa bệnh của người dân trên địa bàn. Nhằm khắc phục những khó khăn đó, cùng với cố gắng của ngành y tế, chính quyền địa phương, chương trình KHQDY đã tích cực tham gia củng cố y tế cơ sở, tạo nên mạng lưới khám, chữa bệnh và phòng chống dịch bệnh rộng khắp, góp phần tích cực vào việc chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân, bộ đội, tham gia xóa đói giảm nghèo và làm cơ sở cho việc xây dựng tiềm lực y tế quốc phòng trong khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố.
Trong mười năm qua, dự án KHQDY đã nâng cao năng lực hoạt động cho 529 trạm y tế xã, trong đó, 410 trạm thuộc vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Nổi bật như Bộ đội Biên phòng các địa phương đã thành lập, đầu tư xây dựng 152 phòng khám quân dân y tại các đồn biên phòng đóng quân dọc tuyến biên giới. Các phòng khám thật sự là “cánh tay nối dài” của các trạm y tế xã đến tận thôn, buôn, bản của đồng bào.
Ngoài công tác khám chữa bệnh, quân y bộ đội biên phòng còn tham gia triển khai các chương trình y tế quốc gia (tiêm chủng mở rộng, phòng chống sốt rét, phòng chống lao, phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em, sức khỏe sinh sản...); tham gia vận động bà con xây dựng nếp sống vệ sinh khoa học, bài trừ hủ tục lạc hậu, tuyên truyền phòng chống HIV/AIDS, dân số - kế hoạch hóa gia đình...
Đến nay, 38 bệnh xá quân y đóng quân ở vùng biên giới, biển, đảo được cơ quan chức năng đổi tên thành bệnh xá quân dân y, có chức năng khám, chữa bệnh cho quân và dân trong khu vực. Hơn 60% số bệnh xá quân dân y được sửa chữa nâng cấp nhà trạm, bổ sung trang thiết bị y tế, đào tạo nhân lực nhằm nâng cao khả năng về chuyên môn trong khám, điều trị cho nhân dân. Nổi bật là các bệnh xá quân dân y của các đoàn kinh tế quốc phòng 338 (Quân khu 1), 379 và 313 (Quân khu 2), 337 và 92 (Quân khu 4), Trung đoàn 719 và 720 (Binh đoàn 16), Đoàn 959 (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Đồng Tháp); Bệnh xá quân dân y các đảo Thổ Chu, Bạch Long Vĩ...
Nhằm bảo đảm chăm sóc sức khỏe cho nhân dân vùng biển, đảo, Ban Quân dân y cấp Bộ đã xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Phát triển y tế biển, đảo Việt Nam đến năm 2020”. Theo đề án, 100% cư dân trên các đảo được cấp thẻ bảo hiểm y tế; đối với những huyện đảo có diện tích phù hợp, không đầu tư các trạm y tế xã để tránh đầu tư dàn trải mà tập trung toàn bộ lực lượng chuyên môn y tế tham gia khám, chữa bệnh tại Trung tâm Y tế quân dân y. Trong thời gian qua, các huyện đảo: Bạch Long Vĩ, Phú Quý, Thổ Chu, Lý Sơn, Cồn Cỏ, Cô Tô được đầu tư nhiều trang thiết bị y tế, đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ để từng bước thực hiện có hiệu quả công tác khám, chữa bệnh cho người dân trên đảo, ngư dân khai thác cá trên biển.
Quá trình triển khai cho thấy KHQDY là giải pháp hiệu quả đáp ứng kịp thời các tình huống đột xuất về phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm; tham gia khắc phục hậu quả về mặt y tế trong thiên tai, thảm họa. Bên cạnh huy động nhân lực, trang thiết bị y tế, vật tư, hóa chất thì việc phân công nhiệm vụ cho từng bộ phận, từng đơn vị để tham gia phòng chống dịch được chủ động hơn. Tại các địa phương, các cơ sở y tế dự phòng của y tế nhân dân có mối quan hệ chặt chẽ với các lực lượng y học dự phòng của quân đội trong giám sát và triển khai các biện pháp phòng chống và dập tắt dịch. Hệ thống các phòng khám quân dân y do Bộ đội Biên phòng quản lý, cũng là hệ thống giám sát dịch bệnh dọc biên giới có hiệu quả, có khả năng phát hiện sớm nguy cơ dịch.
Đáng chú ý, để chủ động ứng phó với đại dịch, bảy bệnh viện dã chiến được thành lập, đây là các bệnh viện chuyên khoa truyền nhiễm được thành lập trên cơ sở điều động nhân lực, trang thiết bị y tế, vật tư, hóa chất, thuốc... từ các bệnh viện quân y và các đơn vị quân đội trong khu vực trọng điểm quốc phòng an ninh, có nhiều nguy cơ bùng phát dịch. Các cơ sở này sẵn sàng thu dung, điều trị cho bộ đội và nhân dân bị nhiễm dịch bệnh nguy hiểm hoặc dịch bệnh lạ. Ở các địa phương cũng đã thành lập nhiều tổ, đội cơ động phòng chống dịch bệnh, riêng Hà Nội và TP Hồ Chí Minh thành lập đội cơ động quân dân y phòng chống dịch và vũ khí sinh học.
Trong những năm qua, thiên tai liên tục xảy ra ở nhiều địa phương, quân dân y là lực lượng tiên phong trong cấp cứu, vận chuyển làm giảm tỷ lệ chết người. Hàng trăm tổ quân y thuộc các quân khu, quân đoàn, quân chủng, binh chủng, tổng cục được điều động đến các khu vực trọng điểm, phối hợp y tế các địa phương cấp cứu, điều trị cho nhân dân và làm vệ sinh môi trường giúp dân sớm ổn định cuộc sống sau thiên tai.
Ngoài tham gia khám, điều trị, phòng chống dịch bênh, KHQDY là một giải pháp tích cực, hiệu quả, góp phần thực hiện nhiệm vụ dân vận của Đảng, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng trọng điểm quốc phòng - an ninh. Việc khám, chữa bệnh của các đơn vị KHQDY luôn được gắn liền với công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; nắm diễn biến tư tưởng của bà con để phản ánh kịp thời với cấp có thẩm quyền. Nhiều nơi thông qua việc tiếp cận với nhân dân còn phát hiện kịp thời những âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch xúi giục bà con, những đường dây buôn lậu, buôn bán ma túy... để báo cáo với chính quyền địa phương có biện pháp kịp thời ngăn chặn. Các việc làm thiết thực đó đã góp phần giữ bình yên khu vực trọng điểm quốc phòng an ninh, khu vực biên giới, góp phần tích cực trong việc giữ dân, giữ đất, giữ vững chủ quyền an ninh biên giới.
Kết hợp quân dân y đã góp phần củng cố quốc phòng, an ninh, giữ vững biên giới với nước bạn Lào và Cam-pu-chia. Các trạm y tế quân dân y tại khu vực biên giới không những bảo đảm chăm sóc sức khỏe nhân dân và lực lượng vũ trang, mà còn tham gia khám, chữa bệnh cho người dân nước bạn; tiêu biểu là phòng khám quân dân y khu vực cửa khẩu Cầu Treo (Hà Tĩnh), phòng khám quân dân y Ba Thu (Long An), Dinh Bà, Thường Phước (Đồng Tháp)...
