Gốm Thổ Hà: Đã qua thời 'oanh liệt'?
Xưa kia, nói đến Thổ Hà (xã Vân Hà, Việt Yên, Bắc Giang) là nói đến làng nghề truyền thống của khu vực đồng bằng Bắc Bộ nổi tiếng với các sản phẩm gốm độc đáo, tinh xảo…
Thổ Hà là tên một ngôi làng nhỏ bên dòng sông Cầu thơ mộng với lịch sử nghề làm gốm hơn 600 năm. Cùng với làng gốm Bát Tràng và Phù Lãng, Thổ Hà là một trong 3 làng nghề làm gốm nổi tiếng ở đồng bằng châu thổ sông Hồng, được nhiều người ưa dùng trong và ngoài nước biết đến.
Không khó để nhận ra dấu tích của nghề gốm từng "vang bóng một thời" với gốm ẩn hiện trên những nóc nhà, vách tường, chum vại… quanh làng.
Trải qua thời gian, đứng trước sự đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng và mẫu mã sản phẩm, xu hướng của người tiêu dùng, làng nghề gốm Thổ Hà đã lúng túng, không bắt kịp theo thời đại và rồi đành để mai một nghề gốm truyền thống, phần lớn người dân chuyển sang làm bánh đa nem, bánh đa nướng.
Những người già trong làng kể lại: Thổ Hà xưa có khoảng 70 nhà làm gốm. Qua đôi bàn tay khéo léo của người thợ, Gốm Thổ Hà mang những nét đặc sắc riêng hiếm có: độ sành cao, không thấm nước, tiếng kêu như chuông, màu men nâu đỏ mịn màng, ấm áp và gần gũi. Gốm có độ bền vĩnh cửu dù được chôn trong đất, ngâm trong nước.
Hiện nay chỉ còn gia đình bà Biển thỉnh thoảng nổi lửa để nung một vài sản phẩm gốm như thế này với mong muốn gìn giữ tinh hoa dân tộc và truyền lửa cho con cháu sau này. Vì thế mà khách du lịch khi đến với Thổ Hà, để biết thêm về làng gốm phồn thịnh xưa kia, thường ghé qua nhà bà.
Bà Biển – một người dân gốc Thổ Hà luôn trăn trở, nuối tiếc thời “vàng son” của nghề gốm đã không những nuôi sống mà còn làm cho ngôi làng giàu có, nổi tiếng một thời.
Cùng với sự phát triển quá nhanh và vận động không ngừng của xã hội, nghề truyền thống, làng nghề, làng nghề truyền thống đang được khuyến khích phát triển theo Nghị định 52/2018/NĐ-CP, ngày 12/04/2018 của Chính phủ về phát triển ngành nghề nông thôn. Bà Biển và người dân làng Thổ Hà mong muốn rằng sắp tới sẽ có những hoạt động hỗ trợ, khuyến khích để “vực dậy”, “nung nóng” lại nghề gốm Thổ Hà theo đúng chủ trương, chính sách của Nhà nước (Trong ảnh: Một lò nung gốm đã nguội lạnh).
Với những gì người dân Thổ Hà đã từng tự hào, việc khôi phục nghề gốm sẽ làm phong phú sản phẩm của làng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội, đảm bảo cuộc sống cho người dân, khiến họ yên tâm sống với nghề. Thổ Hà sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn du khách, góp phần vào sự phát triển kinh tế xã hội chung của tỉnh cũng như nâng cao vị thế tinh hoa nghề gốm dân tộc, đưa Thổ Hà trở lại giá trị văn hóa vốn có của nó trên bản đồ du lịch Việt Nam.
