Giới hạn nào cho quyền giám sát của người dân?
Người dân có quyền giám sát lực lượng thực thi công vụ nhưng không được lạm dụng quyền này để cản trở hoạt động nghiệp vụ, xâm phạm các quyền về hình ảnh cá nhân của bất cứ ai
Rạng sáng 22-2, chủ một tài khoản YouTube, với hơn 72.000 lượt subscriber (đăng ký) đã phát trực tiếp video "giám sát" Đội CSGT Phú Lâm (thuộc Phòng Đường bộ - Đường sắt Công an TP HCM) làm nhiệm vụ trên Quốc lộ 1, đoạn qua quận Bình Tân (gần trạm thu phí An Sương - An Lạc), thuộc địa bàn Đội CSGT Phú Lâm. Chỉ sau vài giờ, video đã thu hút được hàng trăm ngàn lượt tương tác.
Quay video để... "nói lên sự thật" (?)
Video clip ghi lại cảnh nhóm người quay clip đang di chuyển trên đường bằng ôtô, thấy chốt CSGT thì dừng lại. Sau khi trao đổi với người vi phạm, nhóm người này liên tục "chất vấn" CSGT, "dẫn luật" cho rằng việc CSGT dừng xe người không vi phạm chỉ để kiểm tra giấy tờ xe là ảnh hưởng quyền lợi người dân, khiến giao thông bị ùn tắc.
Lúc này, CSGT yêu cầu nhóm này di chuyển ra khỏi khu vực làm việc (khoanh vùng bằng cọc tiêu giao thông) nhưng họ vẫn tiếp tục "tạo tình huống đôi co" rằng việc lập chốt trên đường của CSGT là "bẫy người đi bộ" (?!).
Một nam thanh niên mặc quần áo đen tiến đến đẩy vai một trong số những người này vì bị quay phim, rồi bỏ đi. Nhóm người quay video đuổi theo, một cảnh sát cơ động can ngăn thì họ hô hoán: "Bắt luôn cảnh sát cơ động". Lúc sau, xuất hiện một nhóm thanh niên cầm hung khí (nghi do nam thanh niên kia gọi đến). Đứng ở bên đường đối diện, nhóm người quay video bàn nhau chuẩn bị đá, cây để "thủ". Tuy nhiên, xe của cảnh sát cơ động có mặt đưa nhóm thanh niên cầm hung khí về trụ sở.
Đáng nói, xuyên suốt video, người quay liên tục khẳng định nhóm côn đồ cầm hung khí là "tiếp thị sữa" do CSGT sử dụng để "hỗ trợ" trong lúc làm nhiệm vụ. Người này cho biết mình là "người trong ngành ra" nên có thể dễ dàng nhận dạng được "tiếp thị sữa" và mục đích quay video để "nói lên sự thật".
Liên quan đến video này, cán bộ Đội CSGT Phú Lâm cho biết không quen biết người bị nhóm quay video nhận dạng là "tiếp thị sữa". Nhóm người quay video do người đàn ông tên L.C.T dẫn đầu, thường xuyên xuất hiện livestream, quay clip ở nơi làm việc của lực lượng công an, cơ quan nhà nước đăng lên mạng xã hội. Hiện Công an quận Bình Tân đã vào cuộc điều tra vụ việc nêu trên.
CSGT yêu cầu nhóm quay video di chuyển ra khỏi khu vực đặt cọc tiêu giao thông. (Ảnh cắt từ clip)
Phải tuân thủ quy định pháp luật
Phân tích nội dung video, luật sư Đổng Mây Hồng Trúng (Đoàn Luật sư TP HCM) cho rằng chưa đủ bằng chứng để nói CSGT liên hệ với người bị gọi là "tiếp thị sữa". Việc người quay video khẳng định CSGT sử dụng côn đồ hỗ trợ trong lúc thực thi nhiệm vụ, nếu chưa đủ bằng chứng có thể bị xem xét tội vu khống lực lượng CSGT và chịu trách nhiệm trước pháp luật (phạt hành chính hoặc xử lý hình sự về tội "Vu khống, làm nhục người khác"). Hơn nữa, việc phát tán nội dung video sai sự thật trên mạng xã hội dễ gây ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh chiến sĩ công an, sẽ là tình tiết tăng nặng.
Hiện Bộ Công an đã có hướng dẫn về việc giám sát của người dân. Theo đó, luật pháp cho phép người dân quay phim, chụp hình CSGT làm nhiệm vụ. Bản thân lực lượng CSGT cũng phải trang bị camera để ghi hình quá trình làm việc. Tuy nhiên, việc người dân giám sát thế nào phải tuân theo quy định, không được cố tình cản trở CSGT thi hành công vụ.
"Trong trường hợp này, nhóm YouTuber yêu cầu kiểm tra chuyên đề của CSGT, "dẫn luật" cho rằng CSGT lập chốt là lấn chiếm vỉa hè, lòng lề đường là không đúng vì người vi phạm là người khác, không phải người quay video. Nghĩa là, nếu nhóm YouTuber này đang bị kiểm tra hành chính hoặc bị xử phạt thì được phép yêu cầu kiểm tra. Còn nếu họ chỉ là người đứng xem, CSGT có quyền từ chối. Họ chỉ được phép đứng quan sát, ghi âm, ghi hình, không được cản trở. Nếu CSGT đã cảnh báo mà người quay video còn tiếp tục vi phạm, sẽ tùy vào tính chất mức độ hành vi và hậu quả gây ra để xem xét, xử lý về hành vi chống người thi hành công vụ. Trường hợp không chống đối nhưng tập trung đông người gây mất trật tự nơi công cộng có thể bị xem xét về gây rối trật tự công cộng. Đừng lấy quyền giám sát để bào chữa cho hành vi này" - luật sư Đổng Mây Hồng Trúng phân tích.
Luật sư Trần Công Ly Tao (nguyên Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP HCM) khẳng định người dân có quyền thực hiện giám sát lực lượng thực thi công vụ. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa có thể lạm dụng để cản trở hoạt động nghiệp vụ, cũng như xâm phạm các quyền về hình ảnh cá nhân của bất cứ ai. Nếu người nào cho rằng hành vi của cá nhân, tổ chức nào đó là sai phạm thì có quyền khiếu nại, tố cáo. Trường hợp khi khiếu nại, tố cáo mà cơ quan chủ quản, lãnh đạo của cán bộ đó cho rằng hành vi đó không sai, người tố cáo không chấp thuận với quyết định này thì có quyền tiếp tục khiếu nại hoặc kiện ra tòa.
Có thể phạt hành chính hoặc hình sự
Theo luật sư Nguyễn Đức Thắng Ý (Đoàn Luật sư TP HCM), người dân có quyền giám sát đối với lực lượng CSGT thông qua thiết bị ghi âm, ghi hình nhưng phải bảo đảm: Không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cán bộ, chiến sĩ khi đang thực thi nhiệm vụ; ngoài khu vực bảo đảm trật tự, an toàn giao thông (đối với nơi có triển khai khu vực bảo đảm trật tự, an toàn giao thông); tuân thủ các quy định pháp luật khác có liên quan.
Ngoài ra, nếu ghi âm, ghi hình công khai hoặc livestream mà có hành vi gí máy quay sát mặt lực lượng CSGT, làm cản trở hoạt động thực thi nhiệm vụ, thì CSGT có quyền yêu cầu chấm dứt vi phạm.
Trong trường hợp này, lực lượng chức năng có thể cưỡng chế người có hành vi vi phạm. Nếu cố tình không chấp hành, tiếp tục vi phạm thì khống chế đưa về trụ sở UBND hoặc công an phường gần nhất để giải quyết. Tùy theo tính chất, mức độ, người vi phạm có thể sẽ bị xử lý bằng biện pháp hành chính về hành vi cản trở hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức (theo Nghị định 167/2013/NĐ-CP với mức phạt tiền từ 2 - 3 triệu đồng hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Chống người thi hành công vụ".
